Του Παύλου Νεοφύτου
Την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ), την τεχνολογική «επανάσταση» που αγγίζει πλέον κάθε πτυχή της ανθρώπινης καθημερινότητας, συναντά φέτος το Digital Agenda, το συνέδριο το οποίο έχει πλέον καθιερωθεί ως ο κατ’ εξοχήν θεσμός για συζήτηση γύρω από τις τάσεις για ψηφιακά θέματα, νέες τεχνολογίες και την επίδρασή τους τόσο στο κοινωνικοοικονομικό όσο και στο γεωπολιτικό γίγνεσθαι. «Αν με ρωτούσατε πριν από ένα χρόνο, θα σας έλεγα ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι μια από τις σημαντικότερες –αναμεσά σε πολλές άλλες– τεχνολογίες που επηρεάζουν και θα συνεχίσουν να επηρεάζουν με επιταχυνόμενους ρυθμούς τη ζωή μας. Αυτό δεν ισχύει πλέον. Σήμερα λέω ότι η ΤΝ είναι ένα ανατρεπτικό τεχνολογικό φαινόμενο, που ίσως όμοιό του δεν έχει βιώσει η ανθρωπότητα. Η άφιξη του Generative AI σηματοδοτεί ένα είδος τεχνολογικού Big Bang, την αρχή μιας νέας τεχνολογικής επανάστασης που αλλάζει τον κόσμο με γεωπολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις», δηλώνει στην «Κ» ο πρώην υφυπουργός Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής Κυριάκος Κόκκινος, με αφορμή τον διαγωνισμό Τεχνητής Νοημοσύνης Digital Agenda Alpha Stage (DAAS-AI), τον οποίο συντονίζει.
Όπως εξηγεί ο κ. Κόκκινος, αυτή τη φορά το Digital Agenda Cyprus Summit εισάγει την Πλατφόρμα Καινοτομίας για νεοσύστατες επιχειρήσεις «Alpha Stage», όπου «startuppers» και ομάδες καινοτομίας μπορούν να συμμετάσχουν στον διαγωνισμό Τεχνητής Νοημοσύνης Digital Agenda Alpha Stage. Ο διαγωνισμός στοχεύει να ενθαρρύνει νεοφυείς εταιρείες και ομάδες από την Κύπρο, τη γύρω περιοχή και οποιαδήποτε άλλη χώρα, να παρουσιάσουν το καινοτόμο τους έργο, το οποίο βρίσκεται σε επίπεδο τεχνολογικής ετοιμότητας (Technology Readiness Level 3-5). Ειδικότερα, καλεί νεοφυείς επιχειρήσεις και ομάδες που αναπτύσσουν ή ενσωματώνουν καινοτόμες λύσεις Τεχνικής Νοημοσύνης στους τομείς του τουρισμού ή των μέσων ενημέρωσης ή της μάθησης/εκπαίδευσης ή της ευεξίας, που την ίδια ώρα στοχεύουν να εισέλθουν στη διεθνή αγορά, έχοντας φθάσει σε ένα στάδιο όπου μπορούν να προσελκύσουν επενδυτές, με την προοπτική να προχωρήσουν προς την εμπορική εκμετάλλευση. Αξίζει να σημειωθεί ότι η υποβολή αιτήσεων για τον διαγωνισμό βρίσκεται σε εξέλιξη από τις 19 Ιουλίου και θα ολοκληρωθεί στις 10 Σεπτεμβρίου. Ο κ. Κόκκινος αναφέρει ότι ήδη έχει επιδειχθεί ενδιαφέρον και αναμένουν προτάσεις από την Κύπρο, την Ελλάδα, το Ισραήλ και το Ηνωμένο Βασίλειο, στοχεύοντας και ευελπιστώντας την ίδια ώρα σε ακόμη πιο διευρυμένο ενδιαφέρον, από άλλες περιοχές. Η παρουσίαση των τεσσάρων επικρατέστερων προτάσεων και η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων θα πραγματοποιηθούν από τον ίδιο στις 17 Οκτωβρίου, στο πλαίσιο του Alpha Stage. Η νικήτρια νεοφυής επιχείρηση ή ομάδα θα κερδίσει το βραβείο των 10.000 ευρώ εκ μέρους του Digital Agenda Cyprus Summit.
AI και Κύπρος
Σχετικά με τη σημαντικότητα των τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης για τον κόσμο –και ιδιαίτερα για την Κύπρο– ο κ. Κόκκινος τονίζει ότι «από το φθινόπωρο του 2022, οπότε και πρωτοεμφανίστηκε το ChatGPT και με τις συνέχεις αναβαθμίσεις, τη δυναμική και το ενδιαφέρον που έχει προκαλέσει σε όλους του τεχνολογικούς κολοσσούς –και όχι μόνο–, έχει φέρει μια επανάσταση που αγγίζει πλέον κάθε κύτταρο του κοινωνικοοικονομικού μας συστήματος, αλλά και συγχρόνως ‘‘απειλεί’’ με ανατροπές ακόμη και τις γεωπολιτικές ισορροπίες. Ήδη σήμερα, παρόλο που το Generative AI βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο, μπορεί να παράγει κείμενο ως απάντηση σε σύνθετες και πολύπλοκες ερωτήσεις, πιο καθαρά και πειστικά από τον μέσο άνθρωπο ή και να παράγει πρωτότυπες εικόνες, τέχνη, ακόμη και κώδικα υπολογιστή με βάση απλές γλωσσικές προτροπές. Και αυτό είναι μόνο η αρχή, η κορυφή του παγόβουνου. Η επενδυτική, ερευνητική και επιχειρηματική δραστηριότητα γύρω από τις τεχνολογίες Generative AI έχουν πλέον πάρει τέτοια δυναμική τους τελευταίους μήνες, που αναμφίβολα θα φέρει τόσο μεγάλες ανατροπές και ανακατατάξεις σε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης δραστηριότητας –και ύπαρξης–, ίσως και μεγαλύτερες από αυτές που έφερε στην ανθρωπότητα η εφεύρεση του ηλεκτρισμού ή και του διαδικτύου».
Δεδομένου ότι κάνεις δεν μπορεί πλέον να αγνοήσει αυτό το νέο φαινόμενο, ο κ. Κόκκινος επισημαίνει ότι ιδιαίτερα για την Κύπρο πρέπει να το «πάρουμε ζεστά» το θέμα, με γρήγορα αντανακλαστικά, μέσα από πολιτικές και παρεμβάσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά και στην αγορά εργασίας να εισαχθούν δεξιότητες ΤΝ στον εκπαιδευτικό, οικονομικό και επιχειρηματικό μας ιστό. «Είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ανταγωνιστικότητα και ευημερία της χώρας, αλλά και για να είμαστε συμβατοί με το γίγνεσθαι στον υπόλοιπο κόσμο», λέει, προχωρώντας σε εισηγήσεις: «Το Υπουργικό Συμβούλιο έχει εγκρίνει την Εθνική Στρατηγική για Τεχνητή Νοημοσύνη το 2020 και ήδη, λόγω των πρόσφατων τεχνολογικών εξελίξεων στο Generative AI, αυτή χρήζει άμεσης επικαιροποίησης. Θα έλεγα ότι, ως μέρος της επικαιροποιημενης στρατηγικής χρήζει και η δημιουργία εθνικού φορέα υλοποίησης, με εμπλοκή –σε συμβουλευτικό/καθοδηγητικό ρόλο– επιφανών ειδικών από την διεθνή σκακιέρα του ΑΙ».
Η σημασία
«Μέσα σε αυτό το κάδρο των εξελίξεων, ποια η σημασία τέτοιων πρωτοβουλιών, όπως ο διαγωνισμός Digital Agenda Alpha Stage (DAAS-AI)» ρωτήσαμε τον πρώην υφυπουργό Καινοτομίας. «Το συνέδριο αυτό έχει πλέον καθιερωθεί ως ο κατ’ εξοχήν θεσμός για συζήτηση γύρω από τις τάσεις για ψηφιακά θέματα, νέες τεχνολογίες και την επίδρασή τους τόσο σε κοινωνικοοικονομικό όσο και γεωπολιτικό επίπεδο. Το επίπεδο των θεμάτων αλλά και η αναγνωσιμότητα των διεθνούς κύρους ομιλητών του το κατατάσσει ως ένα από τα πιο έγκυρα ‘‘though-provoking & forward thinking’’ συνέδρια σε ευρωπαϊκό επίπεδο», τονίζει. Την ίδια ώρα εστιάζει στην απόφαση να προσθέσουν το Digital Agenda Alpha Stage (DAAS-AI) ως αναπόσπαστο μέρος της ημερίδας, εξηγώντας ότι πηγάζει από το γεγονός ότι η Κύπρος είναι πλέον ένας καθιερωμένος περιφερειακός κόμβος «Tech-hub» και «start-ups hub» για οργανισμούς τεχνολογίας, καθώς επίσης και ένας δυνατός εταίρος στην Ευρώπη σε θέματα καινοτομίας (10η θέση στον Ευρωπαϊκό Δείκτη Καινοτομίας 2023, Λευκωσία στη 2η θέση για Digital Nomads).
«Μέσα από αυτόν τον νέο θεσμό, θέλουμε να ενθαρρύνουμε και να στηρίξουμε τους νέους μας να τολμήσουν να κάνουν πράξη τις καινοτόμες και πρωτοποριακές τους ιδέες. Ταυτόχρονα, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε κάποιες προκλήσεις που πρέπει να διαχειριστούμε, και αυτές είναι το ανθρώπινο μας κεφάλαιο και η ενασχόληση των νέων μας με τις νέες τεχνολογίες (Τεχνητή Νοημοσύνη, κυβερνοασφάλεια, βιοτεχνολογία κτλ.) και την καινοτόμο επιχειρηματικότητα. Η Κύπρος παρέχει τις ευκαιρίες και χρειάζεται περισσότερους νέους να ασχοληθούν με αυτούς τους τομείς, αφού τον μέλλον στην αγορά εργασίας ανήκει στους ανθρώπους που μπορούν και αξιοποιούν ψηφιακές και τεχνολογικές δεξιότητες ως αναπόσπαστο μέρος στην καθημερινότητα της δουλειάς τους (σε όλα τα επαγγέλματα), διαθέτουν καινοτόμο και δημιουργική σκέψη και επιδεικνύουν προσαρμοστικότητα και γρήγορα αντανακλαστικά στις αλλαγές που συμβαίνουν γύρω μας. Οι στόχοι του Digital Agenda Alpha Stage (DAAS-AI) είναι ακριβώς να αναδείξουμε και να ενθαρρύνουμε τους νέους να ασχοληθούν με επαγγελματικούς τομείς που ανταποκρίνονται στις επαγγελματικές δεξιότητες του άμεσου μέλλοντος (2023-2027) από την μελέτη για την αγορά εργασίας από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ 2023», σημειώνει ο κ. Κόκκινος.
Οι τομείς
Γιατί η επικέντρωση του διαγωνισμού είναι στους τομείς του τουρισμού ή των μέσων ενημέρωσης ή της μάθησης/εκπαίδευσης ή της ευεξίας; «Θέλαμε να εστιάσουμε σε τομείς που έχουν άμεση σχέση και προτεραιότητα με την οικονομία και τις προτεραιότητες του τόπου. Θα μπορούσε να διευρυνθούν οι τομείς, αλλά θα ήταν πιο δύσκολη η σύγκριση των προτάσεων στο στάδιο της αξιολόγησης. Για φέτος, που είναι η πρώτη χρονιά του διαγωνισμού Digital Agenda Alpha Stage (DAAS-AI), παραμένουμε σε αυτούς του τομείς και μετέπειτα θα διευρυνθεί», αναφέρει.
Τα θετικά
Ενώπιον των προσδοκιών, αλλά και ανησυχιών, που πηγάζουν από τις τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης, ο πρώην υφυπουργός Καινοτομίας πιστεύει ότι το κλειδί είναι η ΤΝ να αξιοποιείται ως υποστηρικτικό εργαλείο και όχι ως αντικαταστατής της ανθρώπινης δραστηριότητας. «Είναι πλέον αναντίλεκτο ότι οι τεχνολογίες αυτές αξιοποιούνται σε όλους τους τομείς της οικονομίας και της κοινωνίας. Όλα τα επαγγέλματα θα επηρεασθούν από τη χρήση της ΤΝ –ίσως κάποια να χαθούν αλλά κυρίως θα μετεξελιχθούν– αλλά, πιστεύω, ότι το τελικό αποτέλεσμα θα είναι θετικό τόσο σε θέσεις εργασίας όσο και σε παραγωγικότητα. Αυτό όμως προϋποθέτει ετοιμότητα, προσαρμοστικότητα και ορθή αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ΤΝ», συμπληρώνει.
«Το κλειδί είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη να αξιοποιείται ως υποστηρικτικό εργαλείο και όχι ως αντικαταστάτης της ανθρώπινης δραστηριότητας» λέει ο τέως υφυπουργός Έρευνας και Καινοτομίας Κυριάκος Κόκκινος.
Χωρίς εποπτεία
Ειδικότερα εξηγεί ότι, όπως κάθε νέα ανατρεπτική τεχνολογία που μπήκε στη ζωή μας, έτσι και το ΑΙ έχει τα δικά του στοιχεία που πρέπει να μας ανησυχούν. «Προσωπικά πιστεύω ότι οι τεχνολογίες αυτές είναι διττές, δηλαδή μπορούν να χρησιμοποιηθούν για ανθρωπιστικούς και πολεμικούς σκοπούς. Ο ίδιος αλγόριθμος ΤΝ που χρησιμοποιείται στην ιατρική για να σώσει ζωές, με μικρές παρεμβάσεις και αλλαγές μπορεί να οδηγήσει ένα στρατιωτικό στον στόχο του και να καταστρέψει ζωές. Αυτό ακριβώς είναι που πρέπει να προσέξουμε είναι σωστή και υπεύθυνη χρήση των δυνατοτήτων της ΤΝ. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει εποπτικό ή ρυθμιστικό πλαίσιο που να διέπει τη χρήση του AI και αυτό είναι άκρως ανησυχητικό. Είμαστε όλοι ακόμη στη ‘‘μέθη και ενθουσιασμό’’ του νέου αυτού φαινομένου και οι οποιεσδήποτε προσπάθειες για ρυθμίσεις, όπως το EU AI ACT, είναι περιορισμένων δυνατοτήτων και αναποτελεσματικές. Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι αυτές οι τεχνολογίες είναι προσβάσιμες, με πολύ χαμηλό κόστος, από όλους, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που έχουν κακές προθέσεις χρήσης», τονίζει.
Γεωπολιτική
Την ίδια ώρα ο κ. Κόκκινος επικαλείται πρόσφατο άρθρο του «Foreign Affairs Magazine» με τίτλο «The AI Paradox» (16 Αυγούστου 2023), σύμφωνα με το οποίο, σε αντίθεση με τα προηγούμενα κύματα τεχνολογίας, το AI έχει ξεκινήσει μία σεισμική αλλαγή στη δομή και την ισορροπία της παγκόσμιας ισχύος, καθώς απειλεί το καθεστώς των εθνών-κρατών ως πρωταρχικών γεωπολιτικών παραγόντων του κόσμου. «Οι δημιουργοί της AI είναι οι ίδιοι γεωπολιτικοί παράγοντες και η κυριαρχία τους επί της AI εδραιώνει περαιτέρω την αναδυόμενη ‘‘τεχνοπολική’’ τάξη –στην οποία οι εταιρείες τεχνολογίας ασκούν το είδος της εξουσίας στους τομείς τους που κάποτε προορίζονταν για τα έθνη-κράτη. Την τελευταία δεκαετία, οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας έχουν γίνει ουσιαστικά ανεξάρτητοι, κυρίαρχοι παράγοντες στους ψηφιακούς τομείς που έχουν δημιουργήσει. Η τεχνητή νοημοσύνη επιταχύνει αυτή την τάση και την επεκτείνει πολύ πέρα από τον ψηφιακό κόσμο. Η πολυπλοκότητα της τεχνολογίας και η ταχύτητα της προόδου της θα καταστήσουν σχεδόν αδύνατο για τις κυβερνήσεις να θεσπίσουν σχετικούς κανόνες με λογικό ρυθμό. Μάλιστα, πρόσφατη έρευνα από τον οίκο McKinsey (Αύγουστο 2023) αναδεικνύει τους σχετικούς κινδύνους», σημειώνει.
