Του Απόστολου Κουρουπάκη
Το ζήτημα του ανοίγματος των Βαρωσίων υπό τ/κ διοίκηση επανήλθε στο προσκήνιο το τελευταίο διάστημα από την «κυβέρνηση» Τατάρ στα Κατεχόμενα. Η κίνηση Τατάρ, όπως σημείωσε η «Κ» στην κυριακάτική της έκδοση στο ρεπορτάζ του Νίκου Στέλγια, εντάσσεται στο πλαίσιο των νέων στρατηγικών κινήσεων της Τουρκίας για αναβάθμιση της «ΤΔΒΚ». Αυτόν ακριβώς τον κίνδυνο είχαν επισημάνει πριν από περίπου ενάμιση χρόνο οι Θεόφιλος Θεοφίλου, πρώην μόνιμος αντιπρόσωπος Κύπρου στην Ε.Ε., Γεώργιος Αρέστης πρώην δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου και τέως δικαστής του Δικαστηρίου της Ε.Ε. και Δημήτριος Χατζηχαμπής τέως πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Οι τρεις τους επανέρχονται σήμερα με ανακοίνωσή τους, τονίζοντας αν και στην επιστολή/υπόμνημά τους τότε μιλούσαν ξεκάθαρα για το πόσο επικίνδυνα καθίσταντο τα πράγματα και πρότειναν τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να αποφευχθούν δυσάρεστες εξελίξεις, δεν έγινε τίποτε από πλευράς κυβέρνησης, αλλά και πολιτικών κομμάτων.
Συγκεκριμένα οι τρεις μετά το ναυάγιο των συνομιλιών στο Κραν Μοντάνα και πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2018 είχαν υποβάλει στον πρόεδρο της Δημοκρατίας και τους πολιτικούς ηγέτες εμπεριστατωμένο υπόμνημα με εισήγηση για υποβολή από την κυβέρνηση της Δημοκρατίας νέας, εμπλουτισμένης και ολοκληρωμένης πρότασης για την επιστροφή της πόλης της Αμμοχώστου, όπως προνοούσαν η Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου της 19.5.1979 και τα ψηφίσματα 550 και 789 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Τότε επεσήμαιναν χαρακτηριστικά ότι δεν μπορεί να αγνοείται επαπειλούμενη εφαρμογή τουρκικών σχεδίων περαιτέρω παγίωσης τετελεσμένων με την επέκταση του εποικισμού των Βαρωσίων και τόνιζαν ότι ήδη τα Κάτω Βαρώσια και άλλες περιοχές έχουν κατοικηθεί ή ακόμη και με το άνοιγμα των υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση. Τόνιζαν ότι η επανέγερση του θέματος των Βαρωσίων στο πλαίσιο των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών θα αδυνάτιζε οποιαδήποτε τουρκική πρώτη κίνηση.
Όπως αναφέρουν στην ανακοίνωσή τους το περιεχόμενο του υπομνήματός τους χαιρετίσθηκε και υιοθετήθηκε από κυβερνητικής πλευράς και είχαν δοθεί διαβεβαιώσεις ότι αφού τύγχανε κάποιας επεξεργασίας και κοστολόγησης θα υποβαλόταν επίσημα από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας προς τα Ηνωμένα Έθνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όπως αναφέρουν οι Θεοφίλου, Αρέστης και Χατζηχαμπής «ουδέν εγένετο» παρά τις υπενθυμίσεις τους και την επαναφορά του θέματος. Στην ανακοίνωσή τους τονίζουν ότι θα αποφύγουν οποιονδήποτε περαιτέρω σχολιασμό των εξελίξεων των τελευταίων ημερών, εξελίξεις που προκαλούν αγανάκτηση στους Αμμοχωστιανούς και όχι μόνο.
Η πρόταση
Η πρόταση για επιστροφή της Αμμοχώστου που επεξεργάστηκαν και υπέβαλαν οι Θεοφίλου, Αρέστης και Χατζηχαμπής περιλαμβάνει οκτώ σημεία και θα μπορούσε κατά τους συντάκτες της να λειτουργήσει ως καταλύτης της λύσης και θα ήταν ευνοϊκή και προς τους Τ/κ.
Σε γενικές γραμμές τα οκτώ σημεία προνοούν τη διενέργεια των αναγκαίων διαβημάτων από την κυβέρνηση της Δημοκρατίας για την περίληψη της εντός των τειχών πόλης στον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Το άνοιγμα και επαναλειτουργία του λιμανιού της πόλης για εμπόριο και τουρισμό με συμμετοχή και προς όφελος και των δύο κοινοτήτων και την κατασκευή μαρίνας για ιδιωτικά σκάφη. Τη διενέργεια από την κυβέρνηση της Δημοκρατίας των ενδεδειγμένων διαβημάτων προς την Ε.Ε. για την εγκατάσταση στην ευρύτερη περιοχή της πόλης της Αμμοχώστου ενός σημαντικού Οργανισμού (Agency)της Ένωσης ως προικοδότηση/κίνητρο για τις δύο κοινότητες στο πλαίσιο της μεταβίβασης των Βαρωσίων στα ΗΕ και της επιστροφής των κατοίκων στην πόλη τους. Τη λειτουργία δικοινοτικού πανεπιστημίου με έμφαση στη διδασκαλία και καλλιέργεια του φεντεραλισμού και των κοινών στοιχείων της κυπριακής τους ταυτότητας πέραν της εθνικής τους καταγωγής. Το υπόμνημα, επίσης, πρότεινε τη μελέτη της δυνατότητας επέκτασης του κοινοτικού κεκτημένου στην περιοχή των Βαρωσίων ταυτόχρονα με τη μεταβίβαση της πόλης στα ΗΕ και την επιστροφή των κατοίκων της, την επιδίωξη και εξασφάλιση από την κυβέρνηση της Δημοκρατίας της μεγαλύτερης δυνατής οικονομικής βοήθειας και συμμετοχής της Ε.Ε. στο έργο της ανοικοδόμησης των Βαρωσίων.
Αυτούσια η ανακοίνωση
Πριν από ενάμιση περίπου χρόνο -μετά το ναυάγιο των συνομιλιών στο Κραν Μοντάνα και πριν από τις Προεδρικές εκλογές του 201- είχαμε υποβάλει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και πολιτικούς ηγέτες του τόπου εμπεριστατωμένο υπόμνημα με εισήγηση για υποβολή από την Κυβέρνηση της Δημοκρατίας νέας, εμπλουτισμένης και ολοκληρωμένης πρότασης για την επιστροφή της πόλης της Αμμοχώστου σύμφωνα με τις πρόνοιες της Συμφωνίας Υψηλού Επιπέδου της 19.5.1979 και των ψηφισμάτων 550 και 789 του ΣΑ των ΗΕ. Για αποφυγή επανάληψης στην ανακοίνωση αυτή του περιεχομένου του και για σκοπούς εύκολης αναφοράς επισυνάπτεται αντίγραφο του Υπομνήματος. Περιοριζόμαστε να παραθέσουμε μόνο την παράγραφο στην οποία υποδεικνύαμε την τακτική σκοπιμότητα της υποβολής σχετικής πρότασης από δικής μας πλευράς και επισημαίναμε τους κινδύνους τουρκικών πρωτοβουλιών και δημιουργίας νέων τετελεσμένων στο θέμα της Αμμοχώστου.
«…δεν μπορεί να αγνοείται η ήδη επαπειλούμενη εφαρμογή τουρκικών σχεδίων περαιτέρω παγίωσης τετελεσμένων με την επέκταση του εποικισμού των Βαρωσίων(ήδη τα Κάτω Βαρώσια και άλλες περιοχές κατοικήθηκαν από καιρού) ή το άνοιγμα των υπό Τουρκοκυπριακή διοίκηση, που αν εκδηλωθεί ενδέχεται να δημιουργήσει πρόσθετα προβλήματα στη Δημοκρατία αλλά και να διχάσει τους Αμμοχωστιανούς ως εκ της απογοήτευσης και εξάντλησης στείρων δεκαετιών. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι προς αντιμετώπιση τέτοιων ενδεχομένων, προλαμβάνοντας και όχι ακολουθούντες τις εξελίξεις. Τούτο θα επιτευχθεί με δική μας πρώτη κίνηση για επανέγερση του θέματος των Βαρωσίων στα πλαίσια των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών, που θα αδυνάτιζε οποιαδήποτε τουρκική πρώτη κίνηση επωφελούμενη της δικής μας αδράνειας στο θέμα. Φρονούμε ότι υπάρχει πρόσφορο έδαφος για τέτοια πρωτοβουλία, όπως προκύπτει και από την πρόσφατη σχετική αναφορά του Γενικού Γραμματέα των ΗΕ στην έκθεση του για την τελευταία διάσκεψη και με δεδομένη την επανάληψη της πάγιας θέσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για επιστροφή των Βαρωσίων αλλά και από την ευλόγως αναμενόμενη στήριξη της διεθνούς κοινότητας και ιδιαιτέρως της ΕΕ η οποία εμπλέκεται στο θέμα». Το Υπόμνημά μας στο οποίο δόθηκε ευρεία δημοσιότητα από τα ΜΜΕ, επιδόθηκε προσωπικά στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, πολιτικούς ηγέτες και στον Υπουργό Εξωτερικών. Το περιεχόμενο του χαιρετίσθηκε και υιοθετήθηκε από κυβερνητικής πλευράς και μας δόθηκαν διαβεβαιώσεις ότι αφού τύγχανε κάποιας επεξεργασίας και κοστολόγησης θα υποβαλλόταν επίσημα από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας προς τα Ηνωμένα Έθνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Παρά τις υπενθυμίσεις μας και την επαναφορά του θέματος σε μεταγενέστερες συναντήσεις και επικοινωνίες με κάποιες συμπληρωματικές ιδέες και την επανάληψη από επίσημα χείλη των διαβεβαιώσεων για προώθηση του θέματος και υποβολή στα ΗΕ, στην ΕΕ και στην άλλη πλευρά της πρότασης μας για επιστροφή της Αμμοχώστου, ουδέν εγένετο. Με αποτέλεσμα να βρισκόμαστε σήμερα αντιμέτωποι με τις εξαγγελθείσες αποφάσεις του κατοχικού καθεστώτος και της Τουρκίας να προχωρήσουν σε νέες μονομερείς ενέργειες και την εμπέδωση νέων τετελεσμένων που καθιστούν την επιστροφή της πόλης μας στους νόμιμους κατοίκους και ιδιοκτήτες της όνειρο απατηλό.
Επειδή τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους και για να μη εμπλακούμε σε πολιτικές αντιπαραθέσεις, θα αποφύγουμε οποιοδήποτε περαιτέρω σχολιασμό των οδυνηρών και δυσάρεστων εξελίξεων των τελευταίων ημερών που δικαιολογημένα προκαλούν αγανάκτηση και μεγάλη λύπη σε όλους τους Αμμοχωστιανούς και όχι μόνο.»
Θεόφιλος Β. Θεοφίλου, Πρέσβης ε.τ., πρώην Μ.Α. της Κύπρου στην ΕΕ
Γεώργιος Κ. Αρέστης, Επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Κεντ, πρώην Δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου και τέως Δικαστής του Δικαστηρίου της ΕΕ
Δημήτριος Χ. Χατζηχαμπής, Επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Exeter, τέως Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου
