Του Βασίλη Νέδου
Eβδομάδα εξελίξεων για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου αναμένεται να είναι η τρέχουσα, καθώς τέθηκε σε κίνηση ο μηχανισμός που θα οδηγήσει στην έκδοση των απαραίτητων αδειών για την επιστροφή των ερευνητικών πλοίων στα ανατολικά της Κάσου και της Καρπάθου.
Στην πράξη έχει δρομολογηθεί η διαδικασία για την έκδοση της απαραίτητης αγγελίας (NAVTEX) από την Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού, η οποία θα οδηγήσει στην επιστροφή των πλοίων στα διεθνή ύδατα ανατολικά της Κάσου, πιθανότατα μετά τις 10-11 Απριλίου, ενώ είναι έτοιμη όλη η σχετική υποδομή που αφορά το συνολικό σχέδιο.
Με το Παρίσι
H Αθήνα έχει προχωρήσει σε όλες τις απαραίτητες συνεννοήσεις με τους συμμάχους και εταίρους της, ιδίως με το Παρίσι, το οποίο έχει και ίδιον συμφέρον στην υπόθεση, καθώς η εταιρεία (Nexans) που έχει αναλάβει το έργο είναι γαλλική και έχει υποστεί το προηγούμενο χρονικό διάστημα και τις σχετικές ζημίες από τη στάση που τηρεί η Αγκυρα στην Ανατολική Μεσόγειο ήδη από τον Ιούλιο του 2024.
Εκτοτε, έρευνες στα διεθνή ύδατα ανατολικά της Κάσου και της Καρπάθου δεν έχουν διεξαχθεί, ενώ και εκείνες που καταγράφηκαν στα βόρεια της Κρήτης σημειώθηκαν κάτω από συνθήκες δι’ ασυρμάτου παρενόχλησης.
Προφανώς για την Αθήνα η δι’ ασυρμάτου παρενόχληση δεν είναι προβληματική από τη στιγμή που δεν δημιουργεί πρακτικά προσκόμματα στο έργο, ωστόσο στα νότια της Κάσου οι Τούρκοι επικαλούνται την υποτιθέμενη αρμοδιότητά τους ελέω τουρκολιβυκού μνημονίου. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης δεν έθεσε το θέμα στον ομόλογό του Χακάν Φιντάν παρά μόνο επί της αρχής, δηλαδή της ανάγκης να εξυπηρετείται ο στόχος της ενεργειακής ασφάλειας και της δυνατότητας διαφοροποίησης των πηγών.
Ο Γιώργος Γεραπετρίτης στη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ, στις Βρυξέλλες. Στη συνάντησή του με τον Χακάν Φιντάν, ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας δεν έθεσε το θέμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, παρά μόνον επί της αρχής, δηλαδή της ανάγκης να εξυπηρετείται ο στόχος της ενεργειακής ασφάλειας και της δυνατότητας διαφοροποίησης των πηγών. [ΙΝΤΙΜΕ Ρ.Α. / ΧΑΡΗΣ ΝΑΚΟΣ]
Οι δύο υπουργοί συνομίλησαν για μια σειρά θεμάτων, κυρίως όμως ουσιαστικά προχώρησαν στον σχεδιασμό ενός γενικού χρονοδιαγράμματος επαφών για τον επόμενο ενάμιση μήνα, χωρίς να είναι διόλου σαφές πότε θα γίνει το επόμενο ραντεβού του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Στην Αθήνα, πέρα από τις διαδικαστικές προετοιμασίες, υπάρχει και εδραία η πεποίθηση ότι στην παρούσα φάση η επιστροφή των ερευνητικών πλοίων στα ανατολικά της Κάσου και της Καρπάθου εξυπηρετείται και από τη διεθνή συγκυρία. Η λογική είναι, περίπου, η εξής: η τουρκική κυβέρνηση έχει φυλακίσει τον δήμαρχο Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, τον βασικό πολιτικό αντίπαλο του Ερντογάν, προκαλώντας αρκετές (χλιαρές) αντιδράσεις στη Δύση.
Την ίδια στιγμή ο Ερντογάν βρίσκεται σε ανοιχτή σύγκρουση με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου, επί μιας σειράς ζητημάτων, όπως είναι η κατάσταση στη Συρία, αλλά και η προσπάθεια επιστροφής της Αγκυρας στο πρόγραμμα των F-35 από το «παράθυρο». Ως εκ τούτου, εκτιμάται ότι μια ακόμη επίδειξη αδιαλλαξίας από την Αγκυρα, μάλιστα επί ενός θέματος που δεν αφορά την άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων, αλλά την οικονομική δραστηριότητα στην ανοιχτή θάλασσα, θα προστεθεί ως ένα ακόμη διεθνές «παράπτωμα» –έστω λιγότερο βαρύ– στο ούτως ή άλλως μακρύ «μητρώο» της Τουρκίας.
Στο πολύ σύντομο τετ α τετ που είχε ο κ. Γεραπετρίτης με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο στις Βρυξέλλες την Παρασκευή δεν έθεσε κάτι τέτοιο. Αλλωστε, όλοι οι υπουργοί που συμμετείχαν στη σύνοδο του ΝΑΤΟ επιχειρούσαν να διαχειριστούν κάτι πολύ πιο επείγον εκείνη τη στιγμή: την επιστροφή του εμπορικού πολέμου μέσω των δασμών που εξήγγειλε ο Ντόναλντ Τραμπ.
Τα ενδεχόμενα
Η Αθήνα είναι έτοιμη για μια σειρά από σενάρια, με κυριότερο την επανάληψη ενός σκηνικού παρόμοιου με εκείνο του Ιουλίου 2024, δηλαδή την παρεμπόδιση των ερευνών από πολεμικά του τουρκικού ναυτικού και τη συνακόλουθη αναβολή του έργου. Στην Αθήνα είναι προετοιμασμένοι για παν ενδεχόμενο, αν και εκτιμούν ότι μια παρατεταμένη κρίση θα έχει επιπτώσεις στο διεθνές προφίλ της Τουρκίας.
Ενα δεύτερο σενάριο που εξετάζεται και έχει ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά των αρμοδίων στην Αθήνα είναι η πιθανότητα οι Τούρκοι να προχωρήσουν κι αυτοί σε άλλες έρευνες, σε περιοχή που η Ελλάδα θεωρεί δικής της ευθύνης. Γι’ αυτό τον λόγο και δεν πέρασε απαρατήρητη από την Αθήνα η NAVTEX που εκδόθηκε την Παρασκευή από τον σταθμό Κωνσταντινούπολης της τουρκικής Υδρογραφικής Υπηρεσίας (321/25), σύμφωνα με την οποία το πλοίο BILIM-2 θα διεξάγει μεταξύ 7 και 20 Απριλίου επιστημονικές έρευνες στη θάλασσα του Μαρμαρά, στον Ελλήσποντο, στο Βόσπορο, στα στενά εισόδου στη Μαύρη Θάλασσα αλλά και στο Αιγαίο πέλαγος.
Η συγκεκριμένη NAVTEX αφορά, βεβαίως, επιστημονικές έρευνες που είτε περιοριστούν στη θάλασσα του Μαρμαρά είτε επεκταθούν και στο Αιγαίο, καλύπτονται από περίπου τις ίδιες προβλέψεις περί δραστηριοποίησης στην ανοιχτή θάλασσα, που αφορούν και τα ανοιχτά της Κάσου.
Σε κάθε περίπτωση η Αθήνα δεν πρόκειται να απεμπολήσει τα δικαιώματα που παρέχονται σε κάθε κράτος, παράκτιο και μη, στην ανοιχτή θάλασσα και τις επόμενες ημέρες απλά θα φανεί ποιο θα είναι το επόμενο επεισόδιο στο πολύπαθο έργο του Great Sea Interconnector.
