Σε μια εποχή ραγδαίων γεωπολιτικών ανακατατάξεων και εξελίξεων, όπου η παγκόσμια σταθερότητα και η περιφερειακή ειρήνη και ασφάλεια δοκιμάζονται από τις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να ενισχύσει τη στρατηγική της αυτονομία. Σε αυτό το μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον, η ισχυρή και διορατική ηγεσία είναι πιο κρίσιμη από ποτέ.
Ταυτόχρονα, βλέπουμε να παρατηρείται αμφισβήτηση θεμελιωδών δημοκρατικών αξιών, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Σε αυτό το πλαίσιο η γεωστρατηγική θέση της Κύπρου αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Η χώρα μας διαδραματίζει ρόλο-κλειδί στη διαμόρφωση των ευρωπαϊκών στρατηγικών, αποτελώντας έναν κρίσιμο σύνδεσμο ανάμεσα στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Πρόσφατες σημαντικές πρωτοβουλίες, όπως το Σχέδιο «Αμάλθεια» για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, αναδεικνύουν τον ρόλο της Κύπρου ως σταθεροποιητικού παράγοντα στην περιοχή.
Η πρόσφατη πανδημία της COVID 19 μας απέδειξε ότι η ασφάλεια των πολιτών δεν εξαρτάται μόνο από στρατιωτικές δυνάμεις, αλλά και από τη θωράκιση των κοινωνιών απέναντι σε υγειονομικές κρίσεις όπως και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη δημόσια υγεία.
Η οικονομία, η κοινωνία και η υγεία είναι αλληλένδετοι τομείς που καθορίζουν την ευημερία των πολιτών. Η πανδημία απέδειξε τη σημασία της υγείας ως θεμελίου για την ευημερία του ανθρώπου και της κοινωνίας. Διαπιστώσαμε πως μια παγκόσμια κρίση δημόσιας υγείας μπορεί να παραλύσει την οικονομία, να επηρεάσει την ποιότητα ζωής, να απειλήσει την κοινωνική συνοχή και να οδηγήσει σε αποκλεισμούς και ανισότητες. Έκτοτε η υγεία, ως στοιχείο της ευρωπαϊκής ασφάλειας, αναδεικνύεται σε προτεραιότητα μέσω της προώθησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας, ενισχύοντας τη συνεργασία των κρατών-μελών για την αντιμετώπιση κοινών υγειονομικών προκλήσεων και τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ως Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων της ΕΕ, σε μια κρίσιμη περίοδο όπου οι οικονομίες και οι κοινωνίες παρέλυσαν εξαιτίας ενός άγνωστου ιού, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με προκλήσεις άνευ προηγουμένου στις οποίες οφείλαμε να βρούμε άμεσα λύσεις, προωθώντας συγχρόνως τη συνεργασία των κρατών-μελών για μια ισχυρότερη και πιο συντονισμένη ευρωπαϊκή πολιτική υγείας.
Ταυτόχρονα, ήταν φανερό ότι η προσπάθεια αυτή μπορούσε να φέρει αποτελέσματα μόνο αν οι συνεργασίες επεκτεινόντουσαν σε παγκόσμιο επίπεδο, ενισχύοντας τα συστήματα υγείας εκεί όπου δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν στα δεδομένα μιας πρωτόγνωρης κρίσης.
Η διαχείριση της πανδημίας ανέδειξε τη σημασία της γρήγορης ανταπόκρισης, της αλληλεγγύης και της επένδυσης στην επιστημονική έρευνα. Η δημιουργία, για πρώτη φορά, της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ετοιμότητα και Αντιμετώπιση Εκτάκτων Καταστάσεων Υγείας (HERA), αποτέλεσε σημαντικό βήμα προς την ενίσχυση της ασφάλειας υγείας της ΕΕ, επενδύοντας στην πρόληψη και την άμεση και ταυτόχρονα συντονισμένη αντίδραση.
Η αντιμετώπιση μιας παγκόσμιας κρίσης απαιτεί διορατικότητα, αποφασιστικότητα και ευελιξία. Σήμερα καλούμαστε όλοι να συμβάλουμε στην οικοδόμηση μιας Ευρώπης πιο αυτόνομης, πιο ισχυρής και πιο ανθεκτικής στις γεωπολιτικές πιέσεις.
Πιο περιεκτικές μορφές ηγεσίας
Οι γυναίκες ηγέτιδες έχουν αποδείξει μέσα από την ιστορία, ότι μπορούν να προσφέρουν διαφορετικές και συχνά πιο περιεκτικές μορφές ηγεσίας. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, μιας και μιλάμε για γυναίκες ηγέτιδες, καλούνται να συμβάλουν στην οικοδόμηση μιας Ευρώπης πιο αυτόνομης, πιο ισχυρής και πιο ανθεκτικής στις γεωπολιτικές πιέσεις.
Ταυτόχρονα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως η πολιτική δεν είναι έμφυλο προνόμιο. Οι ηγετικές ικανότητες δεν καθορίζονται από το φύλο, αλλά από την ικανότητα διαχείρισης κρίσεων, τη διορατικότητα, το όραμα και τη δέσμευση στις αξίες της συνεργασίας και της προόδου. Σήμερα περισσότερο από ποτέ χρειαζόμαστε ηγεσίες που να εμπνέουν και να αποτελούν ουσιαστικά και όχι θεωρητικά πρότυπα για τις κοινωνίες μας.
Η συνεχιζόμενη πρόοδος προς την ισότητα των φύλων, η αναγνώριση της αξίας των γυναικών σε ηγετικές θέσεις και η καταπολέμηση των στερεοτύπων, είναι απαραίτητες για την ενίσχυση τη δημοκρατίας. Η ενίσχυση της παρουσίας των γυναικών σε θέσεις εξουσίας δεν είναι απλώς θέμα ισότητας, αλλά ουσιαστικής προόδου και διασφάλισης της ειρήνης και της σταθερότητας.
Οι γυναίκες συχνά φέρνουν μια διαφορετική αντίληψη στις διεθνείς σχέσεις, δίνοντας έμφαση στη συνεργασία, τη διαπραγμάτευση και τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα. Η μεγαλύτερη συμμετοχή τους στην εξωτερική πολιτική, την άμυνα και την οικονομία μπορεί να αποτελέσει καταλύτη για μια νέα στρατηγική προσέγγιση, βασισμένη όχι μόνο στη στρατιωτική ισχύ αλλά και στη διπλωματία, την ανθεκτικότητα και την οικονομική αυτάρκεια.
Η Κύπρος, λόγω της γεωπολιτικής της θέσης, μπορεί να λειτουργήσει ως εργαστήριο αυτής της νέας προσέγγισης. Με την ιστορία της ως γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης, τις δοκιμασίες που έχει αντιμετωπίσει, με βασικότερη το Κυπριακό πρόβλημα που παραμένει άλυτο εδώ και περισσότερο από μισό αιώνα και τις ευκαιρίες που διαθέτει, μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για την ενίσχυση της γυναικείας ηγεσίας στην Ευρώπη.
Συμπερασματικά, η ηγεσία δεν καθορίζεται από το φύλο αλλά από το όραμα, την αποφασιστικότητα και την ικανότητα να φέρνει αλλαγές. Μόνο έτσι η Ευρώπη και ο υπόλοιπος κόσμος θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις πολυδιάστατες και πολύπλοκες κρίσεις που βρίσκονται μπροστά μας, όσο και αυτές του μέλλοντος.
*Η κα Στέλλα Κυριακίδου είναι Τέως Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων της Ε.Ε.
