Του Απόστολου Κουρουπάκη
Συναντήθηκα λίγο πριν από την πρεμιέρα της παράστασης «Οδύσσεια» του Μιχάλη Γκανά που ανεβαίνει στη Σκηνή 018 του ΘΟΚ, από την Κυριακή 20 Οκτωβρίου, σε σκηνοθεσία Παναγιώτη Λάρκου, με τους βασικούς συντελεστές της, τον σκηνοθέτη Παναγιώτη Λάρκου, τον μουσικό Δημήτρη Σπύρου, τον χορογράφο Παναγιώτη Τοφή και τον σκηνογράφο/ενδυματολόγο Εδουάρδο Γεωργίου, για να μιλήσουμε για την παράσταση που έφτιαξαν και σε λίγες μέρες θα παρουσιάσουν στο κοινό. Οι τέσσερίς τους, έχοντας συνεργαστεί και παλαιότερα μαζί, από την αρχή θέλησαν να παίξουν, να κολυμπήσουν στα νερά στο καράβι του Οδυσσέα, αλλά αντί για κλυδωνισμούς και θαλασσοταραχές, βίωσαν ένα παιχνίδι λέξεων, χρωμάτων, μουσικών, δημιουργώντας τη δική τους φυλή, ένα νέο σύμπαν, φανταστικό ή αληθοφανές θα το δούμε στο σανίδι του ΘΟΚ. Και όπως λέει ο χορογράφος Παναγιώτης Τοφή: «Η έναρξη, με τον τρόπο που έχει γίνει, είναι ένα μικρό, σύντομο έπος, που βλέπεις τη δουλειά όλων μέσα σε πέντε λεπτά και αναρωτιέσαι τι θα γίνει μετά».
Πρώτη σκέψη που μοιράστηκα μαζί τους ήταν πως έχει εντυπωθεί στο μυαλό μου ως μαθητή Γυμνασίου αυτό το μπλε βιβλίο της Ομήρου «Οδύσσειας»... και ρώτησα τον Παναγιώτη Λάρκου να μου πει τι θα δούμε επί σκηνής και πώς χειρίστηκε το κείμενο του Μιχάλη Γκανά. Μού εξήγησε πώς είχε στα χέρια του μία απόδοση/μετάφραση που έκανε για νέους αναγνώστες ο Γκανάς: «Κάναμε μία θεατρική διασκευή αυτού του λογοτεχνικού κείμενου, διότι πρόκειται για λογοτεχνικό κείμενο, και φτιάξαμε ένα θεατρικό έργο, βασισμένο πάνω σε αυτή την απόδοση του Γκανά». Όπως μού εξηγεί ο Λάρκου είχε μπροστά του ένα ωραίο κείμενο, που όμως έπρεπε να συντμηθεί, σκηνές να μετατεθούν και στο τέλος να υπάρχει ένα κείμενο της μιας ώρας και είκοσι λεπτών», πράγμα που ήταν πρόκληση. Ωστόσο, όπως μού λέει, το κείμενο ήταν εξαιρετικό από μόνο του και ήταν πολύ εύκολο να ακολουθήσουν το ύφος του, γιατί είναι πολύ σύγχρονο: «Είναι τόσο σύγχρονο που δεν δυσκολευτήκαμε να συνομιλήσουμε μαζί του».
Από την αρχή οι τέσσερις συντελεστές (Παναγιώτης Λάρκου, Εδουάρδος Γεωργίου, Δημήτρης Σπύρου και Παναγιώτης Τοφή) θέλησαν να παίξουν, φτιάχνοντας όμως μια καθαρή παράσταση.
Γνωρίζω πως η παράσταση έχει πολλή μουσική... Ρωτώ τον Δημήτρη Σπύρου αν ήταν δύσκολο στοίχημα η μουσική επένδυση τής παράστασης. «Το στοίχημα που θέλαμε να κερδίσουμε ήταν αν η μουσική μπορεί να μιλήσει στη νέα γενιά, αλλά και να κλείσει το μάτι και στους γονείς, στους ενήλικες. Να είναι κοντά και στις δύο ηλικιακές αυτές ομάδες», εξηγώντας μου πως υπάρχει ένα πολύ μεγάλο χάσμα γενεών. Τον ρωτώ τι μουσικούς δρόμους ακολούθησε: «Ακολουθήσαμε μαζί με τον Παναγιώτη Λάρκου, επειδή τη μουσική μας μαζί τη φτιάξαμε, Hip Hop, Metal, νησιώτικα, μοιρολόγια. Έχουμε μια συλλογή από ήχους».
Για τα σκηνικά και τα κοστούμια ο Εδουάρδος Γεωργίου μού λέει πως εξαρχής επιλογή ήταν ότι δεν θέλησαν σε καμία περίπτωση να πάνε σε αναπαράσταση οποιασδήποτε εποχής: «Είπαμε, πάμε για να φτιάξουμε ένα καινούριο σύμπαν, μια φυλή καινούργια που θα πει την ιστορία αυτή. Ήμασταν τελείως απελευθερωμένοι στο να τοποθετήσουμε σε οποιονδήποτε χώρο ή χρόνο, φανταστικό ή υπαρκτό, αυτή τη φυλή. Ήτανε δική μας πια. Δεν περιοριζόμασταν ούτε από τον Όμηρο, ούτε από το 500 ή από το 1000 π.Χ.» και συμπληρώνει ο Λάρκου πως όλοι μαζί έφτιαξαν ένα καμβά για να δουλέψει πάνω του η φαντασία η δική τους και να επιτρέψουν να κάνει το ίδιο και η φαντασία του θεατή.
Την απαιτητική του χορογραφία του Παναγιώτη Τοφή οι ηθοποιοί την αντιμετώπισαν με χιούμορ, αν και απαιτητική. Φωτογραφία Δημήτρης Λούτσιος)
Ο Παναγιώτης Τοφή, μιλώντας μου για την κίνηση, μού λέει πως σκέφτηκε τι είναι αυτό που του έρχεται στο μυαλό πρώτα όταν άκουσε για την Οδύσσεια: «Σκέφτηκα τη Σκύλα και τη Χάρυβδη, ότι βλέπω κάποιον που είναι γίγαντας, και όλα αυτά σε μια σειρά, πάρα πολύ γρήγορα, με όσο πιο καρτουνίστικο τρόπο. Αλλά να είναι την ίδια στιγμή αθλητική η κίνηση και να έχει πολλή εκφραστικότητα από το σώμα. Να είναι απαιτητικό, αλλά την ίδια ώρα να έχει χιούμορ» και συνεχίζει λέγοντάς μου πως την απαιτητική του χορογραφία οι ηθοποιοί την αντιμετώπισαν ακριβώς με χιούμορ: «Κάτι που μου δημιούργησε μεγάλη έκπληξη, παιδευόντουσαν αλλά ταυτόχρονα το γούσταραν πάρα πολύ».
Δεν είναι παιδική παράσταση
Μιλάμε για μία παιδική παράσταση... λέω στον Παναγιώτη Λάρκου και αμέσως απαντά: «Όχι, δεν είναι. Αυτό το είχαμε υποσχεθεί στους εαυτούς μας. Η παράσταση είναι μια θεατρική παράσταση. Αυτός ο διαχωρισμός, εμένα τουλάχιστον με κουράζει φρικτά. Δεν γίνεται να πηγαίνουμε να βλέπουμε ταινίες της Pixar, της Disney ή θεατρικά θεάματα από το εξωτερικό που αντιμετωπίζουν τον ανήλικο θεατή ως θεατή και εμείς να επιμένουμε να απευθύνουμε το παιδικό στα μωρά. Είναι εξαιρετικά ενοχλητικό. Δεν είναι παιδική παράσταση. Είναι η παράσταση 018 του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου που απευθύνεται όμως σε ανθρώπους από 0 έως 99 ετών».
Άρα, λέω, αυτό που είπε και ο Δημήτρης προηγουμένως... η μουσική πρέπει να ταιριάζει σε όλο το ηλικιακό φάσμα των θεατών, με τον Δημήτρη να σηκώνει το γάντι και να μου λέει πως δεν ήταν αυτό το σκεπτικό: «Δεν βάλαμε αυτό για τον 17χρονο, εκείνο για τον 85χρονο και άλλο για τον 25χρονο. Ήταν πιο απλό, βάλαμε τη μουσική που μας αρέσει να ακούμε. Δεν έγινε κάτι επιτηδευμένα. Τον Πολύφημο τον κάναμε βαλς και ταγκό, ακούνε τα παιδιά ταγκό; Ήταν απλώς ένα “έλα να παίξουμε”». Ο Εδουάρδος παίρνει το λόγο, έχοντας πιάσει το νήμα της συζήτησής μας από τη λέξη παιχνίδι: «Στην αφετηρία υπήρχε κάτι πολύ σημαντικό για μένα και νομίζω για όλους μας, υπήρχε μια ευχαρίστηση να το κάνουμε, να περάσουμε καλά, και εν τέλει νομίζω ότι αυτό φαίνεται, και στο αποτέλεσμα. Και στα σκηνικά και στα κοστούμια υπήρχε μια διάθεση να πάμε να παίξουμε. Από τα πρώτα σχέδια των σκηνικών, τους είπα, ορίστε, να πάρτε μια ιδέα και παίξτε. Εξαρχής είχα την ιδέα ότι τροφοδοτώ την ομάδα με υλικό για να παίξουν, να απολαύσουν το παιχνίδι».
Ο Εδουάρδος Γεωργίου, με τους συνεργάτες του, έφτιαξε μια δική του φυλή, που θα αφηγηθεί τα καθέκαστα της «Οδύσσειας». (Φωτογραφία Δημήτρης Λούτσιος)
Το σύμπαν που έφτιαξε ο Εδουάρδος ήταν έξω από τον μύθο, έξω από την ιστορία. Πρόκειται για ένα σύμπαν, έναν χώρο, μια αισθητική μέσα στην οποία θα ειπωθεί η ιστορία αυτή. Να υπάρχουν τα εργαλεία για να μπορούν οι ηθοποιοί στη σκηνή να δημιουργήσουν τους χώρους, να δημιουργήσουν τα παιχνίδια, με τα οποία θα πούνε την ιστορία». Ο Λάρκου λέει πάνω σε αυτό: «Είμαστε μια ομάδα που παίρνουμε τη δουλειά μας σοβαρά και όχι τους εαυτούς μας σοβαρά, και επειδή εμείς παίξαμε, αυτή τη χαρά θέλουμε να τη δώσουμε και στον θεατή. Δεν του δίνουμε αποφάσεις για την Οδύσσεια. Εμείς θα πούμε την ιστορία έτσι όπως τη διαβάσαμε. Μετά την παράσταση ας την πάρει ο θεατής στο σπίτι του, και ας σκεφτεί αν αυτή η ιστορία του λέει ή όχι κάτι».
Ανακαλύπτοντας...
Ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να αφήσει αυτή η παράσταση; «Να φροντίσεις από μικρός να σε έχει φάει περιέργεια. Τη χαρά του να ανακαλύψουμε ξανά τα πράγματα από την αρχή τους. Για πρώτη φορά» λέει ο Παναγιώτης Λάρκου, με τον Εδουάρδο να συμπληρώνει: «Αυτό το κομμάτι του παιχνιδιού, της χαράς, της δημιουργίας, ότι μπορούν να το κάνουν όλοι. Σκέφτομαι ότι πάμε στα 45 μας και κάνουμε hip-hop, λέω, εντάξει, πρόσεχε, γιατί μπορεί να φανούμε κάπως, αναρωτιέμαι αν θα το πετύχουμε ή θα είμαστε οι boomers. Νομίζω πάντως ότι το δίδαγμα είναι λίγο έξω από την ιστορία, αν θέλεις είναι παραθεατρικό, είναι ότι, ναι, και εμείς μπορούμε να παίξουμε επί ίσοις όροις. Να βρεθούμε, δηλαδή να παίξουμε, να χαρούμε, να δημιουργήσουμε και να μιλήσουμε και με τους ανήλικους θεατές και με τους ενήλικες, με τιμιότητα, με ισότητα. Ούτε να τους κουνήσουμε το δάχτυλο, επειδή ξέρουμε..., ούτε επειδή είμαστε μεγάλοι καλλιτέχνες, ούτε παριστάνοντας τους χαζούς, ούτε παριστάνοντας τους αφελείς, αλλά επειδή είμαστε αυτοί που είμαστε».
Ο Λάρκου, κλείνοντας τη συζήτησή μας μού λέει: «Έχουμε την ευθύνη γι’ αυτό που κάναμε, και το έχουμε καταφέρει και το ξέρω από τώρα. Θα ξέρουν πάρα πολύ καλά το κοινό τι είναι αυτό που δεν καταλαβαίνουν ή τι είναι αυτό που καταλαβαίνουν. Πρόκειται για μία καθαρή παράσταση. Γιατί αυτή είναι η ευθύνη μας πάντα: Να είναι καθαρή η παράσταση. Και αυτός είναι και ένας τρόπος να γίνουμε κι εμείς χρήσιμοι σε αυτή τη δημόσια αγωνία των καιρών μας».
Ταυτότητα παράστασης
Διασκευή-Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Λάρκου
Σκηνικά-Κοστούμια: Εδουάρδος Γεωργίου
Μουσική: Δημήτρης Σπύρου
Στίχοι τραγουδιών: Παναγιώτης Λάρκου-Δημήτρης Σπύρου
Χορογραφία-Κίνηση: Παναγιώτης Τοφή
Σχεδιασμός φωτισμού: Γεώργιος Κουκουμάς
Μουσική διδασκαλία: Άλεξ Παναγή
Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Μόνικα Χατζηβασιλείου
Παίζουν (με αλφαβητική σειρά): Μιχάλης Καζάκας, Hλιάνα Κάκκουρα, Ελένη Καλαφάτη, Μαρία Μασώνου, Ονησίφορος Ονησιφόρου, Χριστίνα Παπαδοπούλου, Αντρέας Πατσιάς, Ανατολή Τσακαλίδου, Άγγελος Χατζημιχαήλ
Παραστάσεις
Λευκωσία: Θέατρο ΘΟΚ, Αίθουσα Εύης Γαβριηλίδης, από 20 Οκτωβρίου, Κυριακές στις 10:30 π.μ. [(Κυριακή 1 Δεκεμβρίου 2024 (αγγλικά και τουρκικά) και Κυριακή 8 Δεκεμβρίου 2024 (ελληνικά)]
Λεμεσός: Παττίχειο Δημοτικό Θέατρο, Σάββατο 2 Νοεμβρίου, ώρα 3:00 μ.μ. (αγγλικά και τουρκικά)
Λάρνακα: Δημοτικό Θέατρο Γ. Λυκούργος, Σάββατο 23 Νοεμβρίου, ώρα 3:00 μ.μ.
Πάφος: Μαρκίδειο Θέατρο, Σάββατο 1 Φεβρουαρίου 2025, ώρα 3:00 μ.μ.
Πληροφορίες
▪Ηλεκτρονικά στη σελίδα www.thoc.org.cy
▪Ταμείο του Θεάτρου ΘΟΚ, τηλ. 77772717
