Του Απόστολου Κουρουπάκη
«Είναι ένας τρόπος να αποδώσω φόρο τιμής σε έναν συνθέτη που νιώθω ότι παίζοντας τη μουσική του έγινα ο ίδιος καλύτερος μουσικός» λέει στην «Κ» ο πιανίστας και συνθέτης Σταύρος Λάντσιας, ο οποίος, με το Σταύρος Λάντσιας Quartet (Ανδρέας Πολυζωγόπουλος τρομπέτα και φλικόρνο [Flügelhorn], Μιχάλης Καλκάνης κοντραμπάσο και Μιχάλης Καπηλίδης τύμπανα), ανοίγει ένα παράθυρο στο μουσικό σύμπαν του αγαπημένου του συνθέτη Ennio Morricone, σε δύο συναυλίες στην Κύπρο, σε Λεμεσό και Λευκωσία, με τον τίτλο «Ο “Δικός” μου Ennio Morricone». Στη συνέντευξή του αναφέρει πως η μουσική του Ennio Morricone δημιουργεί έντονα συναισθήματα, «αφήνοντάς σου μια γλυκόπικρη γεύση, διεγείροντας τη φαντασία σου. Καταφέρνει ακόμη και να ξυπνήσει αναμνήσεις που είχες ξεχάσει». Τονίζει επίσης πως η συνέπεια στην ποιότητα είναι μία πολύ σημαντική παράμετρος: «Είναι άλλωστε το χαρακτηριστικό που εκτιμώ πιο πολύ και σε άλλους καλλιτέχνες. Ο ίδιος ο Morricone λέει: “To πιο σημαντικό για μένα είναι η ποιότητα, αυτό που θέλω να θυμούνται οι ακροατές για τη μουσική μου είναι η ποιότητα”».
–Ποιος είναι ο Ennio Morricone του Σταύρου Λάντσια; Τι είναι αυτό που αγαπάτε ιδιαίτερα στον Morricone;
–O Μοrricone για μένα είναι το απόλυτο πρότυπο εργατικού, δημιουργικού μουσικού. Είναι ο άνθρωπος που έχει αγγίξει με τις μελωδίες του εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο! Όπως λέει και ο ίδιος «Η μουσική μου είναι πάντα στην υπηρεσία της ταινίας». Οι συνθέσεις του έχουν το σπάνιο χαρακτηριστικό να ταυτίζονται με την ταινία για την οποία έχουν δημιουργηθεί και την ίδια στιγμή να στέκονται και μόνες τους. Έχοντας ντύσει άπειρες ταινίες από γουέστερν μέχρι δράμα και θρίλερ η μουσική του είναι πάντα αναγνωρίσιμη. Mε τις πρώτες νότες διακρίνεις τη μουσική του γραφή χωρίς ο ίδιος να επαναλαμβάνεται! Η μουσική του δημιουργεί έντονα συναισθήματα αφήνοντάς σου μια γλυκόπικρη γεύση, διεγείροντας τη φαντασία σου. Καταφέρνει ακόμη και να ξυπνήσει αναμνήσεις που είχες ξεχάσει!
–Γιατί επιλέξατε να ξαναδώσετε στο κοινό, με το δικό σας πρίσμα, τις συνθέσεις του;
–Είναι ένας τρόπος να αποδώσω φόρο τιμής σε έναν συνθέτη που νιώθω ότι παίζοντας τη μουσική του έγινα ο ίδιος καλύτερος μουσικός. Οι σπουδαίες μουσικές υπάρχουν για να τις ανακαλύπτουμε ξανά και ξανά μουσικοί και ακροατές. Πολλές φορές με ρωτάνε ποιοι μουσικοί με έχουν επηρεάσει και με αυτή τη δουλειά απαντάω έμπρακτα σ’ αυτή την ερώτηση και πιστεύω πως αναδεικνύω τι με συνδέει με τον σπουδαίο αυτό σύνθετη. Ελπίζω μετά τη συναυλία μου οι ακροατές να «ψάξουν» τον Morricone και η μουσική του να τους αλλάξει τη ζωή όπως κι εμένα!
–Επηρέασαν τις συνθέσεις σας οι κινηματογραφικές ταινίες οι οποίες «ντύθηκαν» με τις μελωδίες του Morricone;
–Φυσικά! Είμαι λάτρης του σινεμά, ταινιοφάγος θα έλεγα, και πολλές από τις αγαπημένες μου ταινίες είναι ντυμένες με τη μουσική του Morricone. Δεν είναι λίγες οι φορές που αφού έχω δει μια ταινία που έχει γράψει τη μουσική ο Morricone να έχω πει στον εαυτό μου «και εγώ αυτό θέλω να κάνω!».
–Τα δικά σας κινηματογραφικά, αλλά και μουσικά βιώματα σάς οδήγησαν σε κάποια άλλα μονοπάτια, για να συναντήσετε τον Morricone; Δουλεύοντας σε αυτό το πρότζεκτ, τον ανακαλύψατε ξανά;
–Αισθάνομαι ότι αυτό το αφιέρωμα ήταν έτοιμο μέσα μου εδώ και πολύ καιρό. Στην αρχή ξεκίνησα κάνοντας ένα podcast αφιέρωμα στον Morricone (την περίοδο της καραντίνας). Εκεί ανακάλυψα και μουσικές του που δεν ήξερα. Σιγά-σιγά άρχισα να τις μαθαίνω στο πιάνο και μετά ήρθε η πρόταση να παίξω τις διασκευές μου στην πρεμιέρα της προβολής της ταινίας του Giuseppe Tornatore για τη ζωή του μαέστρου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Εκεί εισέπραξα τη μεγάλη αγάπη του κοινού για τη μουσική του Ennio Morricone. Ένιωθα ότι έπαιζα τη μουσική ενός αγαπημένου τους Έλληνα συνθέτη! Διάβασα πολλές του συνεντεύξεις και όσο πιο πολλά μάθαινα για τη ζωή του και την καλλιτεχνική του πορεία τόσο περισσότερο ανέβαινε στην εκτίμησή μου.
Έμαθα για τη σχέση του με τον σπουδαίο σκηνοθέτη Sergio Leone, ο οποίος ήθελε η μουσική να είναι έτοιμη και ηχογραφημένη πρώτα ώστε να παίζει κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Πίστευε ότι αυτό βοηθούσε τους ηθοποιούς να μπαίνουν στην ατμόσφαιρα της σκηνής. Σε αυτή την περίπτωση η μουσική εμπνέει τη ταινία και όχι η ταινία τη μουσική. Ο Leone έφτιαξε αρκετά από τα πλάνα του με βάση τον ρυθμό της μουσικής, σαν να έφτιαχνε ένα video clip! Ο Morricone με τις ενορχηστρωτικές του καινοτομίες συνδέθηκε με τον ήχο των γουέστερν και το στυλ του επηρέασε πολλά άλλα soundtrack.
–Αγαπημένα σας μουσικά θέματα προέρχονται από το «Σινεμά ο Παράδεισος», όπως έχετε πει, δεν είναι πολύ συναισθηματικά φορτισμένα; Τι σας φέρνει κοντά σε αυτά;
–Κάποιες ταινίες με έχουν συντροφεύσει σε έντονές μου στιγμές, τόσο πολύ που το soundtrack τους έγινε και το soundtrack της δικής μου ζωής. Δεν θα ξεχάσω την πρώτη φορά που άκουσα τη μουσική από το «Σινεμά ο Παράδεισος». Είχα πάει στον κινηματογράφο για να δω κάποια άλλη ταινία. Πριν από την έναρξή της, άρχισε να παίζει στα ηχεία η πιο όμορφη, γλυκόπικρη μουσική που είχα ακούσει ποτέ. Αναστατωμένος, σηκώνομαι και ρωτάω «Τι είναι αυτό που παίζει;» Από τότε, έγινα μεγάλος θαυμαστής του Ennio Morricone. Ακολουθώ την πορεία του, ανακαλύπτω το έργο του, και ο «Μαέστρος», όπως ήταν γνωστός, δεν με απογοητεύει ποτέ. Μέσα στα χρόνια, οι μελωδίες του αποτέλεσαν το soundtrack πολλών, συναισθηματικά έντονων στιγμών της ζωής μου. Ακόμα και τώρα όποτε παίζω το «Cinema Paradiso» συγκινούμαι σαν να θυμάμαι δικές μου αναμνήσεις και όχι τις σκηνές της ταινίας.
Χαίρομαι όταν ακούω από ακροατές ότι η μουσική μου τους δημιουργεί εικόνες
–Όταν γράφετε μουσική κάνετε εικόνες;
–Η έμπνευση έρχεται με διάφορους τρόπους. Μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας πρόσφατης εμπειρίας, μια έντονη συναισθηματική κατάσταση. Μπορεί σε μια ξεχωριστή στιγμή, παραδείγματος χάρη, να έχω κάτσει σε ένα πολύ όμορφο πιάνο και ο ήχος του να με εμπνεύσει να γράψω καινούργια μουσική. Φυσικά ζώντας πρόσφατα την πιο δυνατή εμπειρία της ζωής μου, τη γέννηση των παιδιών μου, μου έχει δώσει πολλά ερεθίσματα για καινούργιες μελωδίες! Αυτό που με χαροποιεί ιδιαίτερα είναι όταν ακούω από ακροατές ότι η μουσική μου τους δημιουργεί εικόνες. Αυτό σημαίνει για μένα ότι εκφράζονται δημιουργικά και κατά κάποιο τρόπο αυτό μας ενώνει.
–Δεν έχετε γράψει μουσική για τον κινηματογράφο, έχετε κάνει όμως μουσική επένδυση σε θεατρικά, ωστόσο, θα το θέλατε;
–Η εμπειρία μου γράφοντας μουσική για θεατρικά έργα ήταν πραγματικά πολύ ξεχωριστή. Ανακάλυψα τη χρησιμότητα του να έχεις διορία για να συνθέσεις κάτι. Για πρώτη φορά ξύπναγα νωρίς κάθε πρωί και δούλευα με έναν γρήγορο και άμεσο τρόπο. Επίσης, μου έδωσαν έμπνευση οι πρόβες με τον σκηνοθέτη και τους ταλαντούχους ηθοποιούς. Παρακολουθώντας τους να φτιάχνουν σιγά-σιγά τον ρόλο τους στη σκηνή έμαθα αρκετά για τη δημιουργική διαδικασία. Είναι όνειρό μου να γράψω μουσική και για τον κινηματογράφο από πολύ μικρός, αλλά καταλαβαίνω ότι η ταινία είναι δημιούργημα του σκηνοθέτη. Αναμένω τη στιγμή που κάποιος σκηνοθέτης θα φανταστεί τη ταινία του με τη δική μου μουσική. Προς το παρόν χαίρομαι ιδιαίτερα παρακολουθώντας στο YouTube πόσοι πολλοί δημιουργούν βίντεο με τη δική μου μουσική.
–Είναι η ορχηστρική μουσική μουσικό είδος για λίγους ή απλώς δεν έχει λάβει τον χώρο που της αναλογεί;
–Δεν νομίζω να είναι μουσική για λίγους, απλώς επειδή δεν έχει τους στίχους και το «πρόσωπο» του τραγουδιστή δεν θεωρείται εμπορική. Εγώ εισπράττω μεγάλη αγάπη και ενθουσιασμό στις συναυλίες μου, νομίζω ότι είναι διαφορετικά να παρακολουθείς τη μουσική ζωντανά και διαφορετικά να την ακούς απλώς. Ο θεατής δεν παρακολουθεί μόνο τον τραγουδιστή αλλά προσέχει όλους τους οργανοπαίχτες ακολουθώντας τη ροή της ενορχήστρωσης. Επίσης η μη ύπαρξη ελληνικού στίχου κάνει την ορχηστρική μουσική πιστεύω πιο εύκολα παγκόσμια. Το έχω προσέξει σε συναυλίες μου στο εξωτερικό όπου η αντίδραση του κοινού ήταν ενθουσιώδης σαν να ακούγανε κάτι οικείο στα αφτιά τους. Ο Morricone λέει: «H μουσική στις ταινίες εκφράζει αυτά που δεν βλέπουμε, αυτά που δεν λένε οι ηθοποιοί!». Έτσι και η ορχηστρική μουσική εκφράζει συναισθήματα χωρίς την καθοδήγηση απαραίτητα του στίχου.
–Θεωρείτε πολύ σημαντική τη μουσική συνέπεια, μπορεί να γίνει και παγίδα;
–Η συνέπεια στην ποιότητα είναι πολύ σημαντικό για μένα. Είναι άλλωστε το χαρακτηριστικό που εκτιμώ πιο πολύ και σε άλλους καλλιτέχνες. Ο ίδιος ο Morricone λέει: «To πιο σημαντικό για μένα είναι η ποιότητα, αυτό που θέλω να θυμούνται οι ακροατές για τη μουσική μου είναι η ποιότητα». Αν όμως εννοείτε την επανάληψη μιας πετυχημένης «συνταγής» ναι, αυτό είναι παγίδα, δεν είναι δημιουργικό και δεν με αφορά. Προκαλώ τον εαυτό μου, βάζω περιορισμούς και ταυτόχρονα προσπαθώ να μαθαίνω από τους μουσικούς που παίζουμε μαζί.
Πληροφορίες
Σταύρος Λάντσιας Quartet: Ο «Δικός» μου Ennio Morricone. 31 Οκτωβρίου, Θέατρο Ριάλτο, Λεμεσός και 1 Νοεμβρίου, Διεθνές Φεστιβάλ Λευκωσίας, Δημοτικό Θέατρο Λευκωσίας.
