Της Αλεξάνδρας Βουδούρη
Βαθιά «ανακούφιση» επικρατεί πλέον στην Ευρώπη μετά την κήρυξη 90ήμερης «εκεχειρίας» από τον Ντόναλντ Τραμπ στον πόλεμο των δασμών.
Η είδηση «παύσης» των λεγόμενων «ανταποδοτικών δασμών» δεν έπεσε πάντως στις Βρυξέλλες σαν «κεραυνός εν αιθρία», καθώς ήδη από την περασμένη Τρίτη κοινοτικοί αξιωματούχοι προέβλεπαν ότι οι ακραίοι χειρισμοί του Τραμπ «δεν θα πήγαιναν πολύ μακριά» –λόγω της τεράστιας αναταραχής των αγορών– και θα οδηγούσαν σε αναδίπλωση της τακτικής του.
Οι προβλέψεις τους επιβεβαιώθηκαν λίγες μόνον ώρες μετά και ίσως αυτό εξηγεί και την ακαριαία απόφαση της Κομισιόν να «παγώσει» τα δικά της αντίποινα –που είχε μόλις ανακοινώσει– για επίσης 90 ημέρες.
«Παρακολουθούμε εδώ και εβδομάδες το “παιχνίδι του δειλού” (chicken game: που αφορά το στήσιμο δύο αυτοκινήτων το ένα απέναντι στο άλλο με τους οδηγούς να γκαζώνουν προς μετωπική σύγκρουση και τον χαμένο – δειλό να στρίβει την τελευταία στιγμή, για να την αποφύγει) το οποίο έχει στήσει ο Αμερικανός πρόεδρος, που σίγουρα επηρεάζει με αρνητικό τρόπο τις οικονομίες και κυρίως εκείνους που έχουν εμπλακεί, τους Κινέζους» εξηγούσε την Πέμπτη στους ανταποκριτές στις Βρυξέλλες Ευρωπαίος αξιωματούχος, για να συμπληρώσει ότι «πρέπει να είμαστε σαν τον Βούδα, ξέρετε, ήρεμοι, συγκεντρωμένοι και να έχουμε στρατηγική απάντηση».
Τις τελευταίες εβδομάδες η Ευρώπη πράγματι έμοιαζε σαν τον Βούδα… καθώς η «απάντησή» της έναντι των «αδικαιολόγητων» δασμών του Τραμπ ήρθε με αρκετή καθυστέρηση, μόλις την περασμένη Τετάρτη και αφορούσε, μάλιστα, το πρώτο «πακέτο» περιοριστικών μέτρων στις ευρωπαϊκές εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου, που είχαν εξαγγελθεί στις αρχές Μαρτίου για να ακολουθήσουν εκείνοι στις εισαγωγές αυτοκινήτων, στις 26 του μήνα και οι «ανταποδοτικοί δασμοί» ύψους 20% στις 2 Απριλίου.
Τα πολυαναμενόμενα αντίμετρα, που εγκρίθηκαν από τα κράτη-μέλη –πλην Ουγγαρίας– ύψους 21 δισ. ευρώ αφορούσαν 1.600 αμερικανικά προϊόντα, που θα «στοχοποιούνταν» σταδιακά από τις 15 Απριλίου έως την 1η Δεκεμβρίου και αυτό σε μια λογική αξιολόγησης των επιπτώσεών τους στην αμερικανική οικονομία, αλλά και άσκησης «πίεσης» για έναρξη διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ.
Ηταν δικαιολογημένη η κίνηση της Ε.Ε. να «παγώσει» τα πρώτα αντίμετρα; Για τον Νίκλας Πορτιέ, ερευνητή του Bruegel, η απόφαση στέλνει λάθος «σήμα» στην Ουάσιγκτον. «Το πρόβλημα είναι ότι η παύση που εξήγγειλε ο Τραμπ δεν σημαίνει ότι δίνεται χώρος για διαπραγματεύσεις. Οι κινήσεις του είναι αναξιόπιστες. Θεωρώ λάθος την παύση των αντιμέτρων από πλευράς Ε.Ε., καθώς αφορούν δασμούς που ήδη “τρέχουν” για το αλουμίνιο», αναφέρει στην «Κ».
Η απόφαση της Κομισιόν πάντως ελήφθη μετά το σινιάλο του Τραμπ πως η «εκεχειρία» θα αφορούσε εκείνους που δεν θα προχωρήσουν σε αντίμετρα εναντίον των ΗΠΑ. «Μην κάνετε αντίποινα και θα επιβραβευθείτε», ήταν το μήνυμα. Με την τακτική της Ευρώπης συμφωνεί ωστόσο ο Γκάβιν Σάινοτ, από το Martens Center, στις Βρυξέλλες: «Ο Τραμπ προσέφερε κλαδί ελιάς, με τον δικό του παράξενο τρόπο, μειώνοντας τους περισσότερους δασμούς σε νέα γραμμή βάσης ύψους 10%. Επομένως, η Ε.Ε. έχει παράθυρο ευκαιρίας να βρει κοινό έδαφος και να πετύχει συμφωνία ευνοϊκή και για τις δύο πλευρές».
«Πρέπει να είμαστε σαν τον Βούδα, ξέρετε, ήρεμοι, συγκεντρωμένοι και να έχουμε στρατηγική απάντηση», τονίζουν στελέχη της Κομισιόν.
Διαθέτει στρατηγική η Ευρώπη και έναντι ποιας ακριβώς στρατηγικής του Τραμπ; Κοινοτικοί αξιωματούχοι εκτιμούν ότι κατανοούν σε μεγάλο βαθμό τους στόχους του Αμερικανού προέδρου μέσω των δασμών: είσπραξη εσόδων, μέσο «πίεσης» προς τρίτες χώρες, διόρθωση «αδικιών» έναντι των αμερικανικών εξαγωγών και επαναβιομηχανοποίηση σε κρίσιμους τομείς – αυτοκίνητα, φάρμακα, ξυλεία, χάλυβα, αλουμίνιο και ημιαγωγούς.
Προτεραιότητα για την Κομισιόν ήταν εξαρχής η έναρξη διαπραγματεύσεων. Οι επαφές έχουν ξεκινήσει από τον Φεβρουάριο με επικεφαλής εκ μέρους της Ε.Ε. τον αρμόδιο επίτροπο Μάρος Σέφκοβιτς, που είναι σε «διαρκείς επαφές» με τους υπουργούς Εμπορίου των ΗΠΑ Χάουαρντ Λούτνικ και τον εκπρόσωπο Εμπορίου Τζέιμισον Γκριρ.
Δύο βασικές προτάσεις έχουν κατατεθεί στην Ουάσιγκτον:
- μηδενικοί δασμοί στις εισαγωγές αμερικανικών βιομηχανικών προϊόντων
- και αγορά περισσότερου αμερικανικού LNG.
Η δεύτερη αποτελεί «κλειδί», καθώς ο Τραμπ ζήτησε την Τρίτη αύξηση κατά 350 δισ. δολ. των εισαγωγών στην Ε.Ε. αμερικανικού LNG ως «διορθωτικού» μέσου «για τις διατλαντικές εμπορικές ανισορροπίες».
Σε περίπτωση αποτυχίας των διαπραγματεύσεων πώς προτίθεται να απαντήσει η Κομισιόν; Μπορεί η Φον ντερ Λάιεν να τείνει εδώ και καιρό κλάδο ελαίας προς τον Τραμπ –με τελευταία κίνηση το «πάγωμα» των αντιποίνων της Ε.Ε.–, ωστόσο σε συνέντευξή της στους Financial Times την Παρασκευή υπήρξε ξεκάθαρη στο τι θα συμβεί σε διαφορετική περίπτωση: άμεση κήρυξη πολέμου κατά των αμερικανικών υπηρεσιών –που έχουν πλεόνασμα στην Ε.Ε.– μέσω «του εργαλείου κατά του εξαναγκασμού» (anti coercion instrument) και φόρος επί των εσόδων ψηφιακής διαφήμισης των αμερικανικών τεχνολογικών κολοσσών Meta, Google και Facebook.
Εως σήμερα η Ε.Ε. διατηρεί αρραγές μέτωπο στον εμπορικό «πόλεμο» των ΗΠΑ. Θα διατηρηθεί; «Επικρατεί πνεύμα αλληλεγγύης και ενότητας επειδή όλοι αναγνωρίζουν ότι ακόμη και οι διμερείς επαφές μπορούν να αποδειχθούν πολύ αποτελεσματικές για όλους μας», τονίζει στην «Κ» Ευρωπαίος αξιωματούχος, σχολιάζοντας την πρόθεση ηγετών όπως της Τζόρτζια Μελόνι για απευθείας διαπραγματεύσεις με τον Τραμπ. «Η πρόσβαση που διαθέτει η Μελόνι με μέλη της κυβέρνησης Τραμπ είναι αρκετά θετική συνολικά για την Ευρώπη. Θα αποτελέσει μέρος του παιχνιδιού έναντι των ΗΠΑ», σημειώνει ο Νίκλας Ποτιέ.
Η στρατηγική της Ευρώπης –σύμφωνα με κοινοτικές πηγές– βασίζεται συγχρόνως και σε δύο άλλους κρίσιμους πυλώνες: περαιτέρω ανάπτυξη εμπορικών σχέσεων με τρίτες χώρες και ενίσχυση της ενιαίας αγοράς. Για τον πρώτο, η Ε.Ε. «τρέχει» να επικυρώσει τη συμφωνία με χώρες της Λατινικής Αμερικής (Μercosur) ώστε να εισάγει φθηνότερα προϊόντα που δεν παράγει, όπως μπανάνες, καφέ και σόγια (που εισάγεται κυρίως από ΗΠΑ). Σε ό,τι αφορά την Κίνα, στόχος των Βρυξελλών είναι να διατηρηθεί η επαφή και ο συντονισμός, καθώς ο βασικός κίνδυνος είναι η αθρόα εισαγωγή κινεζικών προϊόντων στην αγορά της Ε.Ε.
