Kathimerini.gr
Της Τασούλας Καραϊσκάκη
Πίσω από τον λευκό ολοφώτεινο γαλήνιο χώρο του Κέντρου Αποτέφρωσης Νεκρών στη Ριτσώνα ξεδιπλώνεται μια απέριττη αυλή, σκιασμένη μόνο από μουριές και ανοιχτή σε μια καταπράσινη πλαγιά και το περιβάλλον δάσος· ανάλαφρη στις συμμετρίες της, έχει θαρρείς τη δύναμη, όπως και το εσωτερικό του Αποτεφρωτηρίου, να προσφέρει μια ανάπαυση, να ημερεύει τις ψυχές, να μαλακώνει την οδύνη της απώλειας, να κάνει πιο υποφερτό το μεγάλο αντίο. Εκεί, το Σάββατο το βράδυ έγιναν τα αποκαλυπτήρια δύο πολύ ιδιαίτερων έργων τέχνης, της «Ανάληψης της ψυχής» του Θεόδωρου Παπαγιάννη και της «Δέησης» του Σπύρου Λισγάρα. Ακολούθησε συναυλία από το Κουαρτέτο Εγχόρδων Αθηνών (Απόλλωνας Γραμματικόπουλος, Παναγιώτης Τζιώτης, Πάρις Αναστασιάδης, Ισίδωρος Σιδέρης), με τη συνοδεία της σοπράνο Ειρήνης Καράγιαννη.
Για τη σταδιακή μεταμόρφωση ενός χώρου αποχαιρετισμού και σε χώρο πολιτισμού μίλησε ο πρόεδρος του Αποτεφρωτηρίου Αντώνης Αλακιώτης, ο οποίος για 23 χρόνια πάλευε με τα πολιτικο-θρησκευτικά θεριά των προκαταλήψεων και των συμφερόντων για το αυτονόητο στη Δύση, το δικαίωμα στην ύστατη επιλογή. «Είναι σε όλους γνωστό ότι πολύ σημαντικά έργα τέχνης ανακαλύπτουν οι αρχαιολόγοι σε ταφικούς χώρους», υπενθύμισε. «Τα δύο έργα θα αποκαλύψουν οι κ. Νίκος Βούτσης και Παναγιώτης Σγουρίδης, που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο για την ύπαρξη του αποτεφρωτηρίου». «Εζησα την περιπέτεια από το 2012 έως το 2017. Αρκετοί πολιτικοί από αρκετά κόμματα θα έπρεπε να ζητήσουν συγγνώμη για την ταλαιπωρία στην οποία υπέβαλαν μια τέτοια υπόθεση», είπε ο κ. Βούτσης. «Η ελληνική γραφειοκρατία είναι άπαιχτη. Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια. Αλλά και ψυχή. Αν δεν υπήρχε ο Αντώνης Αλακιώτης, τίποτα δεν θα γινόταν», σημείωσε ο κ. Σγουρίδης.
«Αλλεπάλληλοι κύκλοι ανεβάζουν την ψυχή για την ανάληψη». Με απλά λόγια περιέγραψε το έργο του ο Θεόδωρος Παπαγιάννης, ο οποίος έχει κοσμήσει τον χώρο του Αποτεφρωτηρίου με άλλα τέσσερα παλαιότερα δικά του έργα. Δύο βρίσκονται στην είσοδο, μια γυναικεία φιγούρα σε κεραμικό, σε μια ιερατική περίκλειστη στάση, και μια γυναικεία μορφή από σύρμα, που θρηνεί. Στο αίθριο του κτιρίου υπάρχει το «Ερωτικό» και στην αυλή ο «Πλοχμός της ζωής». Το έργο του Σπύρου Λισγάρα, μαθητή του κ. Παπαγιάννη, φτιαγμένο από ανακυκλώσιμα υλικά, «έχει να κάνει με την ανακύκλωση και τη ζωή. Το σώμα χάνεται και μένει η ιδέα. Τότε δούλευα πάνω στην πανδημία και το τραύμα. Είναι μια προσευχή, ένα έργο εμπνευσμένο από τα ταφικά Φίσχημα και τα Ψίσχημα ειδώλια, που συνδέεται με αυτό το βίωμα», εξηγεί.
Το φως σιγά σιγά έπεφτε και ο χώρος, λουσμένος στη μουσική, ήταν σαν να ανυψωνόταν πάνω από τα καθημερινά και τα γήινα σε μια μεσοβασιλεία συγκίνησης και περισυλλογής. Η σοπράνο Ειρήνη Καράγιαννη εισήλθε στον χώρο τραγουδώντας a cappella ένα παλιό εβραϊκό τραγούδι, και ακολούθησε το «Ave Maria», και από το κουαρτέτο εγχόρδων έργα των Πέρσελ, Ντβόρζακ, Μπετόβεν. Η κ. Καράγιαννη απήγγειλε τον «Ορφέα» του Αθω Δημουλά και ακούστηκαν μέρη από τις όπερες «Ορφέας και Ευρυδίκη» του Γκλουκ και «Ναμπούκο» του Βέρντι. Η κ. Καράγιαννη απήγγειλε την «Ιθάκη» του Καβάφη και η μουσική πέρασε γλυκά από το μπαρόκ στην «Ομορφη πόλη» του Θεοδωράκη, την «Αθανασία» του Χατζιδάκη, τη «Σωτηρία της ψυχής» του Κραουνάκη.
Δυνατά τα κατασταλάγματα των λόγων και των ήχων. «Η ζωή, ακόμα και χωρίς την Ευρυδίκη, γλυκιά είναι. Τόσο, που ανενδοίαστα, αδίσταχτα την προτίμησες – απόφαση πολύ ανθρώπινη».
