Kathimerini.gr
Της Μάρως Βασιλειάδου
«Μιλώντας για τις τιμές της τέχνης, τα μίντια αγαπούν τα τεράστια νούμερα, ποσά εκατομμυρίων που διακινούνται σε διεθνείς αγορές και αφορούν την πώληση έργων ελάχιστων καλλιτεχνών. Αυτή δεν είναι η περίπτωση της Ελλάδας, αν και πολύ θα το θέλαμε», λέει με χιούμορ ο Γιάννης Καλλιγάς της γκαλερί Σκουφά, αναφερόμενος στους διεθνείς οίκους δημοπρασιών που σημείωσαν τις σημαντικότερες πωλήσεις των τελευταίων χρόνων κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Η συζήτησή μας με εκπροσώπους των αιθουσών τέχνης αφορά τις αλλαγές που έφερε η πανδημία στον κλάδο τους. Κυρίως όμως τους ρωτάμε πώς βλέπουν το μέλλον. Στην αισιοδοξία της καινούργιας αρχής με πλήρες εκθεσιακό πρόγραμμα, ανοιχτά εγκαίνια και πολυπληθή παρουσία κοινού προσθέτουμε τη διαπίστωση ότι, με εξαίρεση το «μούδιασμα» του πρώτου εγκλεισμού, η εμπορική κίνηση στις γκαλερί δεν διακόπηκε.
Η Art Athina, η μεγαλύτερη ετήσια εικαστική διοργάνωση στην Ελλάδα, φέτος συμπληρώνει 25 χρόνια παρουσίας.
«Οντως η πανδημία δεν ανέκοψε την εμπορική κίνηση και είναι βέβαιο ότι ο κλάδος μας χρόνο με τον χρόνο επανακάμπτει από τη δεκαετία της οικονομικής κρίσης», σημειώνει ο κ. Καλλιγάς. «Η περίοδος της πανδημίας αποδείχθηκε αρκετά παραγωγική για τον καλλιτεχνικό χώρο. Η εικαστική παραγωγή αυξήθηκε, γιατί οι καλλιτέχνες είχαν περισσότερο ελεύθερο χρόνο, πολλοί εμπνεύστηκαν από την απομόνωση και υπήρξαν ιδιαίτερα δημιουργικοί. Επίσης, σε εκείνο το διάστημα ο κόσμος αφιέρωσε περισσότερο χρόνο στην ενασχόληση με την τέχνη και επένδυσε στην αγορά της. Στις πολλές ανακατατάξεις που έφερε η πανδημία και στον οικονομικό τομέα, η αγορά της τέχνης κυριάρχησε, διότι αναγνωρίστηκε η σημασία της επένδυσης σε έργα τέχνης», καταλήγει.
«Η κινητικότητα στον χώρο της τέχνης αυτό το καλοκαίρι ξεπέρασε κάθε προσδοκία», συμπληρώνει ο Αρσέν Καλφαγιάν των Kalfayan Galleries. «Είχαμε αύξηση της επισκεψιμότητας σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Ο αριθμός των επισκεπτών από το εξωτερικό ξεπέρασε στην γκαλερί μας ακόμη και το 2019. Η νέα σεζόν αρχίζει εξίσου δυναμικά», προσθέτει.
Τον ρωτάμε εάν υπήρξαν και επιχειρηματικές ευκαιρίες κατά την τελευταία διετία. «Θα έλεγα πως σίγουρα υπήρξαν και θετικές εξελίξεις στον χώρο της τέχνης», απαντά και προσθέτει ότι τα τελευταία δύο χρόνια έδωσαν στην γκαλερί «χρόνο και χώρο να καλλιεργήσουμε σε βάθος τις προσωπικές σχέσεις με συλλέκτες, επιμελητές, καλλιτέχνες και να επαναξιολογήσουμε τις επιλογές για το πρόγραμμά μας και τη διεθνή παρουσία μας.
Το περίπτερο της γκαλερί Citronne στην Art Athina 2019.
Επίσης αυξήσαμε την παρουσία μας στο Διαδίκτυο, ενώ ταυτόχρονα ενισχύθηκε λόγω των περιορισμών η ανάγκη του κοινού για φυσική παρουσία και αλληλεπίδραση με τα έργα τέχνης», καταλήγει.
«Η κινητικότητα στον χώρο της τέχνης αυτό το καλοκαίρι ξεπέρασε κάθε προσδοκία», σημειώνει ο Αρσέν Καλφαγιάν των ομώνυμων γκαλερί.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Πανελλήνιου Συλλόγου Αιθουσών Τέχνης (ΠΣΑΤ), δεν υπήρξαν απώλειες σε γκαλερί λόγω των οικονομικών δυσχερειών της τελευταίας διετίας. Φαίνεται όμως ότι ο περιορισμός της σχέσης του κοινού με την τέχνη μέσα στον κλειστό χώρο των γκαλερί έχει λήξει οριστικά. Η ψηφιακή τεχνολογία υπήρξε καθοριστική για τις εξελίξεις.
«Ως γκαλερί επιλέξαμε να λειτουργήσουμε τους τελευταίους μήνες virtually. Δηλαδή χωρίς φυσικό χώρο, με έντονη παρουσία των καλλιτεχνών μας σε μουσειακές και άλλες εκθέσεις αλλά και σε διαδικτυακές πλατφόρμες προώθησης της δουλειάς τους (ARTSY, 1st dibs)», μας εξηγεί η Χριστίνα Ανδρουλιδάκη της γκαλερί Can, η οποία όμως προσθέτει ότι ετοιμάζει έναν νέο χώρο που θα ανοίξει σύντομα στο κέντρο της Αθήνας.
Εγκαίνια ατομικής έκθεσης της Μάρως Μιχαλακάκου («In Orbit»), Kalfayan Galleries, Σεπτέμβριος 2021.
Νέες αγορές
«Η πανδημία έφερε ανασκόπηση», συμπληρώνει. «Τους τελευταίους μήνες επαγγελματικά ασχοληθήκαμε πολύ με τη συγκρότηση ιδιωτικών συλλογών (art advising) και μπορώ πλέον να πω ότι τα χρόνια της πανδημίας ίσως ήταν εκθεσιακά φτωχότερα αλλά έγινε πολύ καλή δουλειά στην προώθηση των καλλιτεχνών μας σε σημαντικές συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Εκείνη την περίοδο πολλοί φιλότεχνοι θέλησαν να φτιάξουν τη μικρή τους “φούσκα”: ανανέωσαν το σπίτι, το εξοχικό ή το σκάφος τους και κατά συνέπεια αγόρασαν τέχνη για να το διακοσμήσουν. Μία άλλη αγορά που μπορώ να πω ότι άνθησε τα τελευταία χρόνια της πανδημίας είναι το hospitality business και έτσι ασχοληθήκαμε αρκετά με παραγγελίες (commissioned works) για τη διακόσμηση πολυτελών ξενοδοχείων, τα οποία κατάλαβαν την υπεραξία που προσφέρει η σύγχρονη τέχνη –και μάλιστα με ελληνική ταυτότητα– στο τουριστικό προϊόν».
Αν λάβουμε υπόψη μας τα παραπάνω, φαίνεται πως ο συγκεκριμένος επαγγελματικός κλάδος έχει απορροφήσει τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας. Στις 16 Σεπτεμβρίου και έπειτα από δύο χρόνια διαδικτυακής παρουσίας εγκαινιάζεται στο Ζάππειο η φετινή Art Athina με το δικό της «ρεκόρ» συμμετοχών 80 αιθουσών τέχνης. «Οι συμμετοχές», σχολιάζει η Τατιάνα Σπινάρη της γκαλερί Citronne, «είναι αποτέλεσμα της ανάγκης να βρεθούμε στον ίδιο χώρο και να καλύψουμε το κενό της προσωπικής επικοινωνίας των τελευταίων δύο ετών. Η παρουσία γκαλερί από το εξωτερικό εμπλουτίζει τη σημασία της συνύπαρξης με έργα που περνούν τα σύνορα της χώρας».
Το περίπτερο της γκαλερί Σκουφά στην Art Athina 2019.
«Μπορεί η Αθήνα να γίνει ένα εμπορικό κέντρο του Νότου για τον κόσμο της σύγχρονης τέχνης;» ρωτάμε τη Γιάννα Γραμματοπούλου του ΠΣΑΤ, του φορέα που διοργανώνει την Art Athina. «Η φιλοσοφία του εμπορικού κέντρου είναι κατά τη γνώμη μου ξεπερασμένη», απαντά. «Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, ένας φιλότεχνος, συλλέκτης ή γκαλερίστας δεν έχει ειδικά ενδιαφέροντα σε σχέση με κάποιον άλλο που ζει σε διαφορετικό γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Γης. Για τις τάσεις στην τέχνη υπάρχει ένα φυτώριο, και σε αυτό θέλω να πιστεύω ότι μεταλλάσσεται η Αθήνα τα τελευταία χρόνια. Υπάρχουν Ελληνες καλλιτέχνες που απασχολούν τις διεθνείς διοργανώσεις. Καλλιτέχνες από το εξωτερικό που επέλεξαν για δικούς τους λόγους την Αθήνα ως έδρα, διεθνείς εικαστικές διοργανώσεις που πραγματοποιήθηκαν εδώ. Αυτά σημαίνουν στη γλώσσα των τεχνών “κέντρο”».
