Νικόλας Ζώης
Κριτήρια επανόρθωσης βασισμένα στην «παράνομη» και «αθέμιτη» απόκτηση ενός πολιτιστικού αγαθού, σύσταση μιας επιστημονικής επιτροπής που θα γνωμοδοτεί δημόσια προτού κάποια υπόθεση φτάσει στα δικαστήρια, αλλά και διασφαλίσεις των ενδιαφερόμενων κρατών για την ολοκλήρωση του επαναπατρισμού, προτείνει, μεταξύ άλλων, έκθεση για την πολιτική της Γαλλίας στο ζήτημα της επιστροφής αντικειμένων πολιτιστικής κληρονομιάς, που βγήκε χθες στη δημοσιότητα.
Η έκθεση, την οποία συνέταξε ο πρώην διευθυντής του Μουσείου του Λούβρου, Ζαν-Λικ Μαρτινέζ, έπειτα από ανάθεση του προέδρου της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, φαίνεται πως έχει ως απώτερο στόχο τη δημιουργία μιας ευρύτερης πολιτικής επαναπατρισμών από τη Γαλλία. Ορισμένες από τις συστάσεις της έχουν ήδη τύχει θετικής υποδοχής από τη γαλλική κυβέρνηση, με εκείνες ειδικά που σχετίζονται με έργα τέχνης λεηλατημένα από τους ναζί να πρόκειται να συζητηθούν από τη γαλλική Γερουσία στα τέλη Μαΐου. Αλλες προτάσεις αφορούν αντικείμενα που προέρχονται από τις πρώην αποικίες των δυτικών αυτοκρατοριών και ανθρώπινα κατάλοιπα.
Οπως ωστόσο δήλωσε ο Μαρτινέζ στο Art Newspaper, λίγα εκθέματα γαλλικών μουσείων θα εμπίπτουν στους όρους επαναπατρισμού που προτείνονται. «Ανάμεσα στις 85.000 αντικείμενα που εξετάστηκαν από το Μουσείο Quai Branly, μόνο 300 είναι προβληματικά», είπε ο πρώην διευθυντής του Λούβρου. Ενα βασικό σημείο της έκθεσής του, πάντως, είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών επαναπατρισμών, που με την υφιστάμενη νομοθεσία απαιτούν χρόνια.
Σύμφωνα με το Art Newspaper, η έκθεση αποτελεί την πρώτη συγκροτημένη προσπάθεια διαμόρφωσης μιας ενιαίας πολιτικής επαναπατρισμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η πιθανή νομοθέτηση των προτάσεών της από τη γαλλική Εθνοσυνέλευση έχει χαρακτηριστεί από ειδικούς ως ενδεχόμενο μέσο πίεσης προς ιδρύματα όπως το Βρετανικό Μουσείο. «Οι συλλογές των γαλλικών μουσείων δεν ανήκουν στο κράτος αλλά στο έθνος, και το πρώτο είναι απλώς ο φύλακάς τους», δήλωσε ο Μαρτινέζ και συμπλήρωσε: «Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά μεταξύ της Γαλλίας και των άλλων χωρών της Δύσης, όπου κάθε μουσείο μπορεί να αποφασίσει από μόνο του για τέτοια ζητήματα».
