Του Παύλου Νεοφύτου
Σε μία χρονική στιγμή, όπου μετά την ανάληψη του χαρτοφυλακίου του, αρχίζει την πρώτη περιοδεία του σε όλες τις σημαντικές παράκτιες περιοχές της Ευρώπης, ο επίτροπος Αλιείας και Ωκεανών, Κώστας Καδής, μιλά στην «Κ» για τα κυριότερα προβλήματα του κλάδου στην Κύπρο, αλλά και στην υπόλοιπη Μεσόγειο, και τις λύσεις που προωθεί η ΕΕ. Απέναντι σε μεγάλα αλιευτικά συμφέροντα, τα οποία σε αρκετές περιπτώσεις ακολουθούν μη βιώσιμους τρόπους, αναφέρει ότι η ξεκάθαρη πρόθεσή του είναι να μην επηρεαστεί από αυτά και να εργαστεί όσο πιο αντικειμενικά μπορεί. Την ίδια ώρα σχολιάζει τη δημόσια κριτική που δέχεται για τον τρόπο με τον οποίο ως υπουργός Γεωργίας διαχειρίστηκε το σκάνδαλο στην ΟΕΔΑ Πεντακώμου. «Αυτό που έπρεπε και μπορούσα να κάνω για τη συγκεκριμένη περίπτωση, το έκανα και με το παραπάνω. Όταν κτιστεί ένα εργοστάσιο λανθασμένα, δεν υπάρχει μαγικό ραβδί, με το οποίο θα το κάνεις να λειτουργεί σωστά», λέει μεταξύ άλλων. Για τη νέα του αποστολή, ως Ευρωπαίος επίτροπος, σημειώνει ότι είναι πάρα πολύ μεγάλη πρόκληση, τονίζοντας ότι είναι η πρώτη φορά που η Κύπρος αναλαμβάνει χαρτοφυλάκιο με τόσο εκτεταμένο ευρωπαϊκό κεκτημένο. Την ίδια ώρα διευκρινίζει ότι σε σχέση με την εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου «εάν κάτι δεν πάει καλά στην Κύπρο, θα λειτουργήσω όπως θα λειτουργούσα για οποιαδήποτε άλλη χώρα-μέλος της ΕΕ». Συναντήσαμε τον κ. Καδή στην έδρα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στο Στρασβούργο, ενόψει της περιοδείας του στην Ευρώπη, η οποία άρχισε την περασμένη εβδομάδα από την Κύπρο. Γι’ αυτό τον λόγο ξεκίνησε η συζήτηση από την κυπριακή αλιεία.
–Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα που απασχολούν τους αλιείς στην Κύπρο και τι στήριξη να περιμένουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση;
Αυτό που έπρεπε και μπορούσα να κάνω για την ΟΕΔΑ Πεντακώμου, το έκανα και με το παραπάνω. Όταν κτιστεί ένα εργοστάσιο λανθασμένα, δεν υπάρχει μαγικό ραβδί.
–Συμβολικά ξεκινώ την περιοδεία μου σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες που έχουν αναπτυγμένη αλιεία από την Κύπρο, που είναι η πατρίδα μου. Και θέλω από την Κύπρο να στείλω το μήνυμα ότι είμαι κοντά στον αλιευτικό τομέα, είναι ηθική υποχρέωσή μας να ακούμε αυτούς που εφαρμόζουν στο τέλος της ημέρας τις πολιτικές μας. Σκοπός είναι να λάβουμε ανατροφοδότηση τόσο σε σχέση με τα προβλήματα και τις ανησυχίες όσο και με τις εισηγήσεις που μπορούμε να αξιοποιήσουμε, για να εμβολιάσουμε τις δικές μας πολιτικές.
Ειδικά για την Κύπρο, όντας στο υπουργείο Γεωργίας για πέντε χρόνια και έχοντας υπό την ευθύνη μου τον τομέα της αλιείας, γνωρίζω καλά τα προβλήματα. Και πρέπει να σας πω ότι αυτά παρουσιάζονται έντονα σε όλα τα κράτη-μέλη της μεσογειακής λεκάνης. Υπάρχουν ζητήματα, τα οποία είναι δομικά και έχουν σχέση με το πλαίσιο στο οποίο λειτουργεί ο αλιευτικός τομέας. Αυτά θα τα δούμε μέσω της αξιολόγησης της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, η οποία είναι σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή. Καταρχάς είναι η δυνατότητα, για παράδειγμα, οι αλιείς να εκσυγχρονίσουν και να ανανεώσουν τον στόλο τους. Εδώ παρατηρείται ένα μεγάλο πρόβλημα. Τα σκάφη στην Ευρώπη, αλλά ιδιαίτερα στη Μεσόγειο, χρονολογούνται. Η ηλικία των περισσότερων είναι άνω των 30 χρονών. Χρειάζεται να «πρασινίσουν», δηλαδή να γίνουν πιο αειφόρα, τόσο σε σχέση με τα καύσιμα όσο και με τα αλιευτικά εργαλεία. Και εδώ θα πρέπει σίγουρα να βοηθήσουν και οι ευρωπαϊκές πολιτικές. Από εκεί και πέρα, υπάρχουν θέματα αθέμιτου ανταγωνισμού, τα οποία πρέπει να δούμε. Δηλαδή τρίτες χώρες μπορεί να μην αλιεύουν με τον ίδιο βιώσιμο τρόπο που εφαρμόζουν οι αλιείς των μεσογειακών κρατών-μελών, όμως τα εμπορεύματά τους έρχονται στην Ευρώπη. Αυτό θέλουμε να το διορθώσουμε. Και έχουμε πολύ συγκεκριμένο πλάνο, καθώς μία από τις πρώτες νομοθετικές προτεραιότητές μας είναι να περάσει μέσα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ένας κανονισμός, με τον οποίο να παρεμποδίζουμε αυτές τις μη βιώσιμες ή και παράνομες αλιευτικές δραστηριότητες, μέσω «ποινών», που θα επιβάλλουμε στις χώρες που υιοθετούν τέτοιου είδους πρακτικές.
–Με φέρνετε κοντά στο επόμενο ερώτημα. Τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ υπάρχει μία αχαρτογράφητη βιομηχανία μεγάλων εταιρειών αλιείας, που σε κάποιες περιπτώσεις ακολουθούν αυτούς τους μη βιώσιμους τρόπους. Ένα ερώτημα είναι πώς εντάσσονται στους σχεδιασμούς σας τα μεγάλα αλιευτικά συμφέροντα. Προβλέπετε ότι θα έχετε να αντιμετωπίσετε ισχυρές πιέσεις από αυτά;
–Ο φάρος και η πυξίδα μου είναι πρώτα απ’ όλα η επιστολή ανάθεσης καθηκόντων από την πρόεδρο φον ντερ Λάιεν, η οποία μου δίνει σαφείς κατευθύνσεις ως προς το πού πρέπει να κινηθώ. Δεύτερον, είναι η μεγάλη μου επιθυμία να συνεισφέρω στον τομέα. Η ξεκάθαρη πρόθεσή μου είναι να μην επηρεαστώ από συμφέροντα και να εργαστώ όσο πιο αντικειμενικά μπορώ. Ο στόχος είναι να διατηρήσουμε τη βιωσιμότητα του αλιευτικού τομέα, χωρίς όμως να θέτουμε σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα των θαλασσών, διότι, αν καταρρεύσουν τα θαλάσσια οικοσυστήματα, σημαίνει ότι καταρρέει και η αλιεία. Αν δεν υπάρχουν ψάρια πώς θα υπάρχουν ψαράδες; Είναι κάτι, το οποίο επανειλημμένα τόνισα και θα είναι και αυτό μία καθοδηγητική, αν θέλετε, προσέγγιση.
–Σταδιακά συσσωρεύεται όλο και περισσότερο μία δημόσια κριτική προς το πρόσωπό σας, για τον τρόπο με τον οποίο ως υπουργός Γεωργίας την περίοδο 2018 - 2023 διαχειριστήκατε το σκάνδαλο στην ΟΕΔΑ Πεντακώμου. Πριν την ακρόασή σας στις 6 Νοεμβρίου στο Ευρωκοινοβούλιο, τόσο το άρθρο του Politico όσο και αυτό της «Καθημερινής», αναφέρθηκαν σε διαρρεύσαντα σημεία της διοικητικής έρευνας του 2023. Ακολούθησε η ακρόασή σας στις Βρυξέλλες, όπου σε ερώτηση ευρωβουλευτή θίχθηκε το ίδιο ζήτημα και πρόσφατα το τελευταίο βιβλίο του Μακάριου Δρουσιώτη. Και στις τέσσερις περιπτώσεις σάς καταλογίζεται ευθύνη ότι ως υπουργός δεν αντιμετωπίσατε την παράνομη ταφή των σκουπιδιών. Τι έχετε να πείτε για όλα αυτά;
–Για αυτό το θέμα έκανα επανειλημμένα δηλώσεις και θα μείνω σε αυτές. Ο σχεδιασμός του συγκεκριμένου εργοστασίου έγινε από ένα άλλο υπουργείο, το υπουργείο Εσωτερικών, 7–8 χρόνια πριν αναλάβω εγώ, σε ένα άλλο υπουργείο, στο υπουργείο Γεωργίας. Όταν ανέλαβα καθήκοντα, το εργοστάσιο λειτουργούσε. Διαπίστωσα ότι δεν λειτουργούσε σωστά και διέταξα την έρευνα στην οποία αναφερθήκατε. Και είναι στη βάση αυτών των διαδικασιών που τερματίστηκε και η συνεργασία της κυβέρνησης με τον συγκεκριμένο ανάδοχο. Η υπόθεση αυτή τη στιγμή βρίσκεται στα δικαστήρια. Η έκκληση του υπουργείου Γεωργίας είναι να μη σχολιάσουμε περαιτέρω, με τρόπο που θα μπορούσε να επηρεάσει το αποτέλεσμα της δίκης. Επομένως εγώ σέβομαι ότι βρίσκεται η υπόθεση αυτή ενώπιον του δικαστηρίου και δεν θέλω να επεκταθώ περισσότερο σε αυτό. Αυτό που έπρεπε και μπορούσα να κάνω για τη συγκεκριμένη περίπτωση, το έκανα και με το παραπάνω. Αντιλαμβάνεστε, όταν κτιστεί ένα εργοστάσιο λανθασμένα, δεν υπάρχει μαγικό ραβδί, με το οποίο θα το κάνεις να λειτουργεί σωστά. Και έγιναν πολλές ενέργειες για να λειτουργήσει σωστά. Αυτά όμως θα είναι θέματα που θα απασχολήσουν τη δικαιοσύνη.
–Έχετε ήδη αναλάβει το χαρτοφυλάκιό σας και, όπως αναφέρατε, αρχίσατε να δρομολογείτε τις πρώτες σας ενέργειες. Πώς θα περιγράφατε στο ξεκίνημα την αποστολή που σας ανατέθηκε;
–Είναι πάρα πολύ μεγάλη η πρόκληση. Είναι η πρώτη φορά που η Κύπρος αναλαμβάνει χαρτοφυλάκιο με τόσο εκτεταμένο ευρωπαϊκό κεκτημένο. Ενδεικτικά θέλω να σας πω ότι στο πρώτο Συμβούλιο Γεωργίας και Αλιείας της ΕΕ (σ.σ. 9 – 10 Δεκεμβρίου) που συμμετείχα με τους αρμόδιους υπουργούς, συζητήσαμε τις αλιευτικές δυνατότητες σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης. Μέσα σε ένα 40ωρο είχα πέντε συναντήσεις με υπουργούς μεγάλων χωρών, ενώ είδα συνολικά υπουργούς πέραν των 20 χωρών-μελών. Aξιοποιώντας και τις καλές σχέσεις που είχα δημιουργήσει με αυτούς –στο Συμβούλιο Γεωργίας και Αλιείας συμμετείχα και προηγουμένως ως υπουργός, άρα κάποιους από αυτούς τους γνωρίζω– καταφέραμε μετά από 40 ώρες διαπραγματεύσεων να καταλήξουμε για πρώτη φορά σε ομόφωνη απόφαση για τις αλιευτικές δυνατότητες. Όσον αφορά τη συνέχεια, έχουμε πάρα πολλά μπροστά μας. Μέσα στο 2025 είναι η αξιολόγηση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής και το Σύμφωνο για τους Ωκεανούς, το οποίο θα παρουσιάσω σε συνέδριο των Ηνωμένων Εθνών το καλοκαίρι στη Νίκαια. Είναι δύο εξαιρετικά σημαντικοί στόχοι, που περιλαμβάνονται στην επιστολή ανάθεσης των καθηκόντων μου, από την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Με πολλή όρεξη, και έχοντας καλούς συνεργάτες, είμαι σίγουρος ότι θα τιμήσουμε και την Κύπρο, που μας ανέθεσε αυτή την αποστολή, αλλά θα βγάλουμε ασπροπρόσωπη και την πρόεδρο, που μας έδειξε εμπιστοσύνη σε αυτή τη διαδικασία.
–Η Κύπρος θα μπορούσε να βοηθηθεί και μέσα από τις επαφές σας με επιτρόπους άλλων χαρτοφυλακίων;
–Στο Κολέγιο των Επιτρόπων λειτουργώ ως επίτροπος της ΕΕ και όχι της Κύπρου. Επομένως δεν μπορώ να πω ότι σε αυτό εξυπηρετώ συμφέροντα μίας χώρας. Βλέπω το καλό γενικότερα της ΕΕ. Και προφανώς εάν κάτι δεν πάει καλά στην Κύπρο, θα λειτουργήσω όπως θα λειτουργούσα για οποιαδήποτε άλλη χώρα-μέλος της ΕΕ. Αλλά είναι νομίζω θεμιτό και συμβαίνει: αν στον χώρο που βρίσκομαι αντιληφθώ ότι κάτι στην πατρίδα μου θα μπορούσε να διορθωθεί, για να λειτουργήσει με πιο σωστό τρόπο η Κυπριακή Δημοκρατία και να μην έχει περιπέτειες με την Ευρώπη, προφανώς θα μπορώ να ενημερώσω τη Λευκωσία, ούτως ώστε να υπάρχει όσο πιο καλύτερη εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Όπως θα έκανα, βέβαια, και για κάθε χώρα-μέλος.
