Του Αντρέα Κημήτρη
Με αφορμή την αλλαγή του έτους επιχειρήσαμε μια «ακτινογραφία» του πολιτικού σκηνικού με τη βοήθεια του γενικού διευθυντή της Pulse Παναγιώτη Παναγιώτου και του σύμβουλου Επικοινωνίας στη ΓΝΩΡΑ Πάμπου Κασκάνη. Εκτιμούν ότι το νέο έτος αποτελεί ευκαιρία για τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη να προσπαθήσει να ανατρέψει τις αρνητικές αξιολογήσεις για τον ίδιο και την κυβέρνησή του, ενώ θεωρούν ότι για τα κόμματα θα είναι μια χρονιά προετοιμασίας και διεργασιών για τις βουλευτικές εκλογές του 2026. Αναλύουν τα διακυβεύματα για κάθε κόμμα ξεχωριστά και συμφωνούν στο γεγονός ότι υπάρχει χώρος για κάτι καινούργιο στο πολιτικό σκηνικό, καθώς, όπως υποστηρίζουν, υπάρχει η ανάγκη του κόσμου να βρει εναλλακτικές επιλογές είτε σε κόμματα είτε σε πρόσωπα.
–Ποια είναι η εικόνα του προέδρου Χριστοδουλίδη αυτή τη στιγμή;
Παναγιώτης Παναγιώτου: Το πρόσημο για την αξιολόγηση του έργου του Προέδρου παραμένει αρνητικό, όμως τους τελευταίους έξι μήνες αυτή η εικόνα δεν φαίνεται να επιδεινώθηκε περισσότερο. Ενώ οι αξιολογήσεις για τις πρώτες 100 μέρες της διακυβέρνησής του ήταν θετικές, ακολούθως μέσα σε ένα χρόνο υπήρξε μια απότομη πτώση των δεικτών του Προέδρου. Πλέον, όμως, παρατηρείται μια συγκράτηση των δεικτών.
–Έχει ξαναγίνει κάτι τέτοιο;
Π.Π.: Ναι, υπήρξε ξανά απότομη πτώση δημοτικότητας Προέδρων και αξιολόγησης του έργου τους.
–Πού οφείλεται η φθορά στην εικόνα του Προέδρου;
Πάμπος Κασκάνης: Υπήρξε απογοήτευση, όχι συγκρίνοντας τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη με τον προκάτοχο ή τους προκατόχους του, αλλά σε σχέση με τις προσδοκίες που ο ίδιος δημιούργησε προεκλογικά. Έβαλε πολύ ψηλά τον πήχη και ο κόσμος περίμενε πολύ περισσότερα. Και αυτή η απογοήτευση φαίνεται και στους ψηφοφόρους του. Ένας στους δύο αξιολογεί αρνητικά σήμερα τον Πρόεδρο. Ένα παράδειγμα είναι ο διορισμός του πρώτου Υπουργικού Συμβουλίου, πράξη κατά την οποία ο Πρόεδρος ουσιαστικά αναίρεσε όσα είχε υποσχεθεί. Ο κόσμος ανέμενε κάτι νέο και σε μεγάλο βαθμό είδε ανακύκλωση προσώπων. Το ίδιο και σε άλλους διορισμούς.
Π.Π.: Φαίνεται ότι τα τελευταία 2-3 χρόνια και στην Κύπρο και στο εξωτερικό ο κόσμος είναι λιγότερο ανεκτικός. Υπάρχει μια εύκολη μετακίνηση των ψηφοφόρων, κάτι που αργήσαμε πολύ να δούμε στην Κύπρο, καθώς, το πολιτικό σκηνικό τα προηγούμενα 30 χρόνια δεν είχε διαφοροποιηθεί έντονα. Διαφοροποιείται όμως τα τελευταία χρόνια. Συνεπώς, ο κόσμος είχε προσδοκίες από τον Πρόεδρο, τού έδωσε περίοδο χάριτος, όμως δεν ανταποκρίθηκε και αυτό τού στοίχισε.
–Μπορούν να ανατραπούν τα αρνητικά δεδομένα;
Π.Κ.: Είναι αρκετά χαμηλά η αξιολόγηση του Προέδρου και για να γυρίσει αυτή η κατάσταση χρειάζονται πολιτικές. Μέσα από τις έρευνες προκύπτει ότι έχει μια καλή εικόνα επικοινωνιακά, είναι προσιτός και κοντά στον κόσμο, αλλά στα θέματα πολιτικών εμφανίζονται αδυναμίες. Η πολιτική σίγουρα χρειάζεται την επικοινωνία για να αναδειχθούν προτάσεις και έργα και να φτάσουν στους πολίτες, όμως για να υπάρξει επικοινωνία πρέπει να υπάρχει και πολιτική.
–Τι θα μπορούσε να κάνει;
Π.Κ.: Ο Πρόεδρος αξιολογείται πιο θετικά στο Κυπριακό και την εξωτερική πολιτική, όμως, αξιολογείται αρνητικά στα θέματα της καθημερινότητας του πολίτη, όπως είναι η ακρίβεια και η οικονομία. Αν η οικονομία αναβαθμίζεται από τους οίκους αξιολόγησης, αλλά αυτό δεν φτάνει στον πολίτη, που δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, μην αναμένει κανείς ότι θα δώσει θετική αξιολόγηση στον Πρόεδρο και την κυβέρνηση.
Σήμερα ο κόσμος είναι πιο απαιτητικός. Ο Πρόεδρος πρέπει να επικεντρωθεί στην καθημερινότητα του πολίτη και να δώσει λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζει όπως ακρίβεια, κυκλοφοριακό, διαφθορά, αναξιοκρατία.
–Ένας ανασχηματισμός μπορεί να βοηθήσει; Αν και έγινε ξανά χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Π.Κ.: Μια ανανέωση του κυβερνητικού σχήματος μπορεί να φέρει αποτέλεσμα, όμως πάλι δημιουργεί προσδοκίες που αν διαψευστούν, τα πράγματα μάλλον θα γίνουν χειρότερα. Κάποιοι υπουργοί ανταποκρίνονται και κρατούν την εικόνα της κυβέρνησης, υπάρχουν και αυτοί που υστερούν. Εναπόκειται στον Πρόεδρο να αξιολογήσει και να αποφασίσει.
–Είδαμε πώς οι πολίτες αξιολογούν τον Προέδρο και την κυβέρνησή του. Να δούμε και σε ποια κατάσταση βρίσκονται τα κόμματα.
Π.Κ.: Είπαμε ότι η αξιολόγηση του Προέδρου είναι αρνητική, αλλά δεν θεωρώ ότι κάποιο από τα κόμματα μπορεί να πανηγυρίζει, διότι όλο το πολιτικό σύστημα βρίσκεται περίπου στην ίδια κατάσταση, απογοήτευσης και απαξίωσης εκ μέρους των πολιτών.
Π.Π.: Ίσως και σε χειρότερη κατάσταση.
Υπάρχει έδαφος για κάτι καινούργιο στο πολιτικό σκηνικό
–Το 2025 θα είναι έτος προετοιμασίας για τις βουλευτικές εκλογές που χαρακτηρίζονται κομβικές για την επόμενη μέρα του πολιτικού συστήματος. Ποιο είναι το διακύβευμα για ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ;
Π.Π.: Τα δύο παραδοσιακά μεγάλα κόμματα ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ διαθέτουν μεγέθη πέραν του 20% και δέχονται πιέσεις αλλά φαίνεται να έχουν κάποιες αντοχές. Κάπως περισσότερες ο ΔΗΣΥ, κάπως λιγότερες το ΑΚΕΛ. Με τα σημερινά δεδομένα δεν φαίνεται να κινδυνεύει η πρωτιά του ΔΗΣΥ ή η δεύτερη θέση του ΑΚΕΛ, όμως δεν αποκλείεται να δούμε κάτι τέτοιο. Το μεγάλο στοίχημα για τον ΔΗΣΥ είναι να ξεπεράσει τα προβλήματά του, διατηρώντας την πρωτιά και εκλέγοντας έναν ικανοποιητικό αριθμό βουλευτών. Το διακύβευμα για το ΑΚΕΛ είναι να διατηρήσει δυνάμεις πέραν του 20%. Το ΑΚΕΛ δεν εκμεταλλεύτηκε την παρουσία του στην αντιπολίτευση τα τελευταία 12 χρόνια, ενώ συνήθως τα κόμματα χτίζουν δυνάμεις στην αντιπολίτευση. Δεν εκμεταλλεύτηκε την αδυναμία του ΔΗΣΥ μετά τις προεδρικές και δεν εκμεταλλεύτηκε την εξαιρετική πορεία του κ. Μαυρογιάννη στις εκλογές.
–Ο ΔΗΣΥ δηλαδή πείθει στην αντιπολίτευση;
Π.Π.: Δεν έδωσε καθαρό στίγμα αντιπολίτευσης και είναι πιθανό να του στοιχίσει.
–Άρα δεν συζητούμε για πιθανή πρωτιά του ΑΚΕΛ.
Π.Π.: Σε αυτή τη φάση δεν φαίνεται κάτι τέτοιο.
Π.Κ.: Και τα δύο κόμματα έχουν προβλήματα. Στο ΑΚΕΛ δείχνουν να είναι πιο σοβαρά, διότι, αν με έναν ΔΗΣΥ στην κατάσταση που βρέθηκε μετά τις προεδρικές, δεν κατάφερε να έρθει πρώτο κόμμα στις ευρωεκλογές, διερωτώμαι πότε θα τα καταφέρει. Με τα σημερινά δεδομένα, στόχος του ΑΚΕΛ πρέπει να είναι να μείνει κοντά στον Συναγερμό και να μην ανοίξει η ψαλίδα μεταξύ των δύο κομμάτων.
–Τα κόμματα της συμπολίτευσης φαίνεται να υποχωρούν. Έχουν κόστος από την παρουσία τους στην κυβέρνηση;
Π.Κ.: Αυτό είναι αμφίδρομο. Δίδεται η εντύπωση ότι αυτά τα κόμματα είναι λίγο μέσα-έξω στην κυβέρνηση. Είναι μια πιο ασαφής και χαλαρή σχέση που δεν εξυπηρετεί τελικά ούτε τον Πρόεδρο ούτε τα κόμματα. Έχουν μεγάλα προβλήματα τα τρία κόμματα και δεν βλέπω κινήσεις για αντιμετώπισή τους.
Π.Π.: Το ΔΗΚΟ είναι σε μια στάσιμη και σχετικά πτωτική κατάσταση, όμως, έχει ένα ουσιαστικό μέγεθος για τα κυπριακά δεδομένα. Η ΕΔΕΚ θα πρέπει να αγωνιστεί για να διασφαλίσει την παρουσία της, ενώ η ΔΗΠΑ έχει αδυνατίσει πάρα πολύ. Στις τελευταίες ευρωεκλογές το άθροισμα των τριών κομμάτων ήταν μικρότερο από το ποσοστό του Φειδία. Άρα, ο κορμός υποστήριξης του Προέδρου από αυτά τα κόμματα είναι μικρός και αυτό δημιουργεί κατά κύριο λόγο πρόβλημα στον Πρόεδρο παρά ο Πρόεδρος πρόβλημα στα κόμματα. Η όποια φθορά έχουν αυτά τα κόμματα οφείλεται σε δικά τους λάθη και όχι τόσο σε αστοχίες της κυβέρνησης.
–Ανάμεσα στο ΔΗΚΟ και το ΕΛΑΜ έχει κάποιο κόμμα το πλεονέκτημα για την τρίτη θέση;
Π.Π.: Το ΕΛΑΜ αναδεικνύεται σε τρίτη δύναμη με μια δυναμική που μπορεί να μαζεύτηκε κάπως, αλλά συνεχίζει ως κόμμα να μεγαλώνει το μέγεθός του. Και αυτό παρά το γεγονός ότι κάποια θέματα που για το ΕΛΑΜ ήταν σημαντικά όπως το μεταναστευτικό έχουν υποβαθμιστεί τουλάχιστον δημοσκοπικά στη σημαντικότητά τους.
Π.Κ.: Ευνοείται επίσης από την άνοδο της ακροδεξιάς και πιο συντηρητικών αντιλήψεων διεθνώς.
–Το γεγονός ότι έχει κανονικοποιηθεί πλήρως και αποτελεί πλέον ένα συστημικό κόμμα, ενώ είχε παρουσιαστεί ως κόμμα αντίδρασης που συγκέντρωνε ψήφο διαμαρτυρίας, μπορεί να του στοιχίσει;
Π.Π.: Είναι ο λιγότερο συστημικός παίχτης μέσα στους συστημικούς. Έχει κανονικοποιηθεί αλλά παραμένει η πιο διαφορετική πολιτική δύναμη από τις υπόλοιπες. Αυτό μπορεί να σταματήσει να υφίσταται εφόσον μπει κάτι καινούργιο στο πολιτικό σκηνικό.
–Υπάρχει χώρος για κάτι καινούργιο;
Π.Π.: Θεωρώ ότι η περίπτωση Φειδία το έδειξε. Υπάρχει η ανάγκη του κόσμου να βρει εναλλακτικές επιλογές, είτε είναι κόμματα είτε είναι άτομα.
Π.Κ.: Μπορεί ο Φειδίας να απογοήτευσε κάποιους από τους ψηφοφόρους του, αλλά δεν πιστεύω ότι η επιλογή αυτών των ανθρώπων θα είναι η επιστροφή στα παραδοσιακά κόμματα. Αν τα κόμματα δεν αλλάξουν, τότε θα εμφανίζονται συνεχώς νέα σχήματα, που θα διεκδικούν τον χώρο που παραμένει ακάλυπτος. Υπάρχει έδαφος για κάτι καινούργιο, ο κόσμος ψάχνει κάτι καθαρό, δημιουργικό, με πολιτικές για τα καθημερινά του προβλήματα. Θα διαφανεί ποιος θα του το δώσει.
–Ο παράγοντας Οδυσσέας Μιχαηλίδης πώς επηρεάζει;
Π.Π.: Δεν υπάρχει κάτι ξεκάθαρο όσον αφορά τις προθέσεις του κ. Μιχαηλίδη για τις βουλευτικές εκλογές, άρα δεν μπορώ να δώσω πιθανά μεγέθη.
Π.Κ.: Οι προθέσεις του κ. Μιχαηλίδη παραπέμπουν περισσότερο στις επόμενες προεδρικές παρά στις βουλευτικές. Θα πρέπει να προσέξει ποιοι τον περιστοιχίζουν ή ποιοι θέλουν να φαίνονται ότι τον περιστοιχίζουν, με την έννοια ότι είναι άτομα ή και ομάδες που μάλλον έχουν άλλη ατζέντα από τη δική του, ίσως την πολιτική τους επιβίωση, που περνά μέσα από τις βουλευτικές.
–Και ένα σχόλιο για τα λεγόμενα μικρά κόμματα.
Π.Π.: ΔΗΠΑ και Οικολόγοι παίζουν ουσιαστικά την επιβίωσή τους στις επόμενες βουλευτικές εκλογές, ενώ το Volt τώρα θα μετρηθεί και θα δείξει προς τα πού πάει το πράγμα.
–Πώς θα χαρακτηρίζατε το 2025 για τον Πρόεδρο και για τα κόμματα;
Π.Κ.: Σύντομα συμπληρώνονται δύο χρόνια διακυβέρνησης, άρα είμαστε περίπου στο 40% της θητείας του Προέδρου. Ο τρίτος χρόνος θα είναι καθοριστικός για τον Πρόεδρο, διότι μετά μπαίνουμε σε προεκλογική για τις βουλευτικές και ακολούθως αρχίζουν οι σχεδιασμοί για τις προεδρικές. Υπάρχει έδαφος για να γίνουν πράγματα που μπορεί να αλλάξουν την αρνητική εικόνα. Για τα κόμματα το 2025 θα είναι έτος προετοιμασίας και θα πρέπει να ανταποκριθούν στο στοίχημα της ανανέωσης.
Π.Π.: Οι αξιολογήσεις του Προέδρου τους τελευταίους έξι μήνες είναι χαμηλές αλλά σταθερές. Ως εκ τούτου, θεωρώ ότι είναι η χρονιά που θα έχει την ευκαιρία να δώσει μια μάχη για να γυρίσει το παιχνίδι και τα εις βάρος του δεδομένα. Για τα κόμματα το 2025 πρέπει να είναι το έτος σχεδιασμού για τις βουλευτικές του 2026. Πρέπει να βρουν τρόπο να προσεγγίσουν τον κόσμο και να προτείνουν λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Τα δύο μεγάλα κόμματα αναγκαστικά θα έχουν σοβαρή ανανέωση στα ψηφοδέλτιά τους στις βουλευτικές, συνεπώς πρέπει να βρουν πρόσωπα που να εμπνεύσουν κόσμο.
