Του Γιώργου Κακούρη
Καθόλου μακριά δεν βρίσκεται πλέον για την Κύπρο η Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, την οποία θα αναλάβει κατά το πρώτο εξάμηνο του 2026, καθώς κατά κάποιον τρόπο έχει ήδη ξεκινήσει. Από την 1η Ιανουαρίου, με την ανάληψη της Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ από την Πολωνία, ξεκίνησε η 18μηνη «τριάδα» Προεδριών στην οποία συμμετέχει και η Κύπρος, βάζοντας τον τόνο και το τέμπο στη διαδικασία την οποία θα κληθεί να ολοκληρώσει η Κύπρος.
Εννοείται πως σε γενικές αλλά ευδιάκριτες γραμμές, οι ηγέτες των 27 κρατών-μελών έχουν ορίσει τη στρατηγική ατζέντα της ΕΕ μέχρι το 2029. Ωστόσο, το πώς θα χειριστεί τη δύσκολη δουλειά της διαπραγμάτευσης κάθε νομοθεσίας ξεχωριστά, δίνει την ευκαιρία στην κάθε προεδρεύουσα χώρα να δώσει το δικό της στίγμα και να «χρωματίσει» τις προτεραιότητες βάσει της δικής της οπτικής.
Το κοινό πρόγραμμα Πολωνίας, Δανίας και Κύπρου, το οποίο καλύπτει ουσιαστικά το πρώτο μέρος της θητείας της νέας Κομισιόν και το πρώτο ουσιαστικό μέρος της θητείας του νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, θα πρέπει και να κάνει μεγάλο μέρος του όγκου δουλειάς για τον επόμενο πολυετή προϋπολογισμό της ΕΕ, που θα καλύψει την περίοδο 2028 - 2034.
Το πρώτο προσχέδιο του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου αναμένεται γύρω στα μέσα του 2025, και περί το τέλος της Κυπριακής Προεδρίας, στα μισά του 2026, η διαδικασία θα πρέπει να προχωρεί πλέον για τα καλά, ώστε οι ηγέτες να μπορέσουν εγκαίρως να κλειδώσουν τον νέο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό εντός του 2027.
Εξίσου καυτή για την Κύπρο στο πλαίσιο των συζητήσεων για το ΠΔΠ θα είναι και η μορφή που θα πάρει η Κοινή Αγροτική Πολιτική, δεδομένων των αλλαγών που πρέπει να γίνονται για πιο πράσινες και βιώσιμες πολιτικές, αλλά και το μέλλον της γεωργίας ενόψει πιθανής διεύρυνσης που να περιλαμβάνει και την Ουκρανία.
Η μοίρα ήθελε επίσης την Κύπρο, εκτός από τα ευρύτερα ζητήματα που απασχολούν την ΕΕ, να καλείται να συντονίσει τη διαπραγμάτευση με το Ηνωμένο Βασίλειο για αναθεώρηση της Συμφωνίας Εμπορίου και Συνεργασίας, που ρυθμίζει τις σχέσεις των δύο πλευρών μετά το Brexit. Μάλιστα, κυβερνητικές πηγές επενδύουν ιδιαίτερα στο γεγονός πως ένα από τα κύρια ζητήματα θα είναι και η αλιεία, την οποία διαχειρίζεται ο Κύπριος επίτροπος.
Το κοινό πρόγραμμα
Το κοινό πρόγραμμα των εξάμηνων Προεδριών Πολωνίας, Δανίας και Κύπρου, το οποίο συμφωνήθηκε στα τέλη του 2023, θα κινείται γύρω από τρεις θεματικές: την ισχύ και την ασφάλεια της Ευρώπης, την ευημερία και την ανταγωνιστικότητα, και την ελευθερία και τη δημοκρατία.
Οι κατηγορίες είναι, όπως συνηθίζεται, γενικές και αγγίζουν όλο το φάσμα των θεμάτων που απασχολούν την ΕΕ, ωστόσο για το συγκεκριμένο τρίο η θεματική της ισχύος και της ασφάλειας καλύπτει την εξωτερική πολιτική, την άμυνα, τη διαχείριση της μετανάστευσης και των συνόρων, τη διεύρυνση και την ανάγκη για εσωτερικές μεταρρυθμίσεις.
Η δεύτερη θεματική περιλαμβάνει ουσιαστικά τα θέματα οικονομίας, με έμφαση στην ανταγωνιστικότητα, στην ψηφιακή και πράσινη μετάβαση, και τις κοινωνικές υποθέσεις. Όπως είναι σήμερα η τάση πανευρωπαϊκά, τα θέματα περιβάλλοντος εντάσσονται πλέον σε αυτή τη θεματική, ως μέρος της διαχείρισης της οικονομίας.
Η τρίτη θεματική παραμένει πάντα η πιο «γενικόλογη» καθώς είναι αυτή στην οποία η ΕΕ έχει κυρίως «ηθικό» ρόλο και όπου τα εργαλεία συμμόρφωσης είναι περιορισμένα, καθώς αφορούν πολιτικά και συνταγματικά θέματα και ζητήματα δικαιοσύνης, χωρίς αυτό να σημαίνει πως τα εργαλεία δεν υπάρχουν (μέσω κυρίως του Δικαστηρίου της ΕΕ): το κράτος δικαίου και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Και η Κύπρος
Στο πιο πάνω πλαίσιο, η Κύπρος αναμένεται πως όσον αφορά τις εξωτερικές σχέσεις θα στοχεύσει να αποτελέσει τη γέφυρα για τις ειδικές σχέσεις της ΕΕ με χώρες της Μέσης Ανατολής, έχοντας ξεκινήσει ήδη να προσπαθεί να φέρει κοντά τις δύο πλευρές της Μεσογείου με πρωτοβουλίες όπως, για παράδειγμα, την πρόσκληση του Ιορδανού βασιλιά στην πρόσφατη συνάντηση των MED9 στην Πάφο. Η Κύπρος θέλει να έχει ανάλογο ρόλο και σε σχέση με τον πόλεμο στη Γάζα και την κατάσταση στη Συρία, αν και πέρα από την ανθρωπιστική διάσταση και τη στήριξή της στη συζήτηση για επανεξέταση των σχέσεων με τη Δαμασκό, δεν υπάρχουν ακόμα πιο συγκεκριμένες εισηγήσεις.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα έχει και το πώς η Κύπρος θα χειριστεί τις συζητήσεις για ενίσχυση του τομέα της άμυνας της ΕΕ και των σχέσεων με τον ΝΑΤΟ (ιδιαίτερα στην αβέβαιη περίοδο της δεύτερης πενταετίας Τραμπ), ως χώρα που δεν ανήκει στη Συμμαχία ούτε μπορεί να ενταχθεί σε αυτήν με άλυτο το Κυπριακό, αλλά επιχειρεί τελευταία να έρθει πιο κοντά σε αυτήν μέσω διμερών συνεργασιών και εξοπλισμών.
Η Κύπρος είναι επίσης η χώρα που θα προεδρεύει της ΕΕ τους μήνες ενόψει της πλήρους εφαρμογής, τον Ιούνιο του 2026, του νέου νομοθετικού πλαισίου για τη μετανάστευση και το άσυλο που συμφωνήθηκε μετά από πολλά βάσανα στα τέλη του 2023. Η Κυπριακή Προεδρία θα πρέπει να χειριστεί την πρόοδο ή ακόμα και την κατάληξη ανοικτών εκκρεμοτήτων, όπως η οδηγία που θα ρυθμίζει τις επιστροφές μεταναστών που απορρίπτονται, αλλά και την οικοδόμηση των νέων εργαλείων που μπαίνουν τώρα στην ατζέντα, από τη διαχείριση αιτήσεων εκτός συνόρων της ΕΕ μέχρι τις συμφωνίες με τρίτα κράτη και τη ρύθμιση της νόμιμης μετανάστευσης.
Στα οικονομικά θέματα ξεχωρίζει για την Κύπρο η ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα, και ειδικότερα της γεωργίας, στο πλαίσιο της ανάγκης για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, καθώς πρόκειται για ένα ζήτημα που αφορά ιδιαίτερα και τη χώρα μας, η οποία θέλει να επενδύσει και στη δική της ανταγωνιστικότητα μέσω της καινοτομίας και της τεχνολογίας.
Το ίδιο ισχύει και για τα θέματα περιβάλλοντος, ιδιαίτερα σε σχέση με τη διαχείριση του νερού λόγω των καιρικών συνθηκών της Κύπρου, αλλά και ευρύτερα για την ανθεκτικότητα και την προετοιμασία για τα όλο και πιο συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα.
Το πώς θα προχωρήσει η ΕΕ στον τομέα της ενέργειας έχει και αυτό τη δική του σημασία για την Κύπρο, που έχει κάθε συμφέρον η Ευρώπη να εστιάσει στη διασυνδεσιμότητα, αλλά και στις ανανεώσιμες, με το φυσικό αέριο να θεωρείται εδώ και καιρό πλέον μια ενδιάμεση λύση.
Τέλος, ιδιαίτερης σημασίας για την Κυπριακή Προεδρία αναμένεται να είναι και η ενίσχυση των κοινωνικών πολιτικών, όπως η υγεία και η απασχόληση, και ο καλύτερος συντονισμός για αντιμετώπιση των ελλείψεων σε καταρτισμένο εργατικό δυναμικό, αλλά και του κινδύνου εργαζόμενοι να μείνουν πίσω από τις τεχνολογικές εξελίξεις.
