Του Βασίλη Νέδου
Στις αρχές Ιουνίου στο ΓΕΕΘΑ επικράτησε ένας μικρός συναγερμός. Το πρώτο υποβρύχιο αναερόβιας πρόωσης (δηλαδή με πολύ χαμηλό αποτύπωμα, που το καθιστά εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστεί όταν βρίσκεται σε αποστολή κάτω από το νερό) του τουρκικού ναυτικού με το όνομα «Πίρι Ρέις» έβγαινε από τα Δαρδανέλλια.
Το υποβρύχιο διέσχισε το Ανατολικό Αιγαίο και έφθασε μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο όπου και έλαβε μέρος στα ναυτικά γυμνάσια που αντικατέστησαν την άσκηση «Θαλασσόλυκος ’23». Υπενθυμίζεται ότι ο «Θαλασσόλυκος ’23» δεν έγινε τελικά στο Αιγαίο, αλλά αντικαταστάθηκε από μια παρόμοια άσκηση στην Ανατολική Μεσόγειο, δηλαδή ανατολικά της Ρόδου.
Πώς διαμορφώνεται η ισορροπία δυνάμεων μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας στον βυθό του Αιγαίου.
Η πορεία του «Πίρι Ρέις» στο Αιγαίο κινητοποίησε τα αντανακλαστικά των επιτελών του ΓΕΕΘΑ και του Πολεμικού Ναυτικού, καθώς ο συγκεκριμένος τύπος υποβρυχίου γερμανικής τεχνολογίας απουσίαζε μέχρι πρότινος από το οπλοστάσιο των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων (ΤΕΔ), παρέχοντας ένα καθαρό πλεονέκτημα στην Ελλάδα, που διαθέτει τα 214 ΠΝ (τύπος «Παπανικολής»), εδώ και πάνω από μια δεκαετία ενταγμένα στον στόλο. Καθ’ όλη την πορεία του «Πίρι Ρέις» έπλεε κοντά και ένα πλοίο μοναδικό για τα δεδομένα της περιοχής, το «Αλεμντάρ» του τουρκικού ναυτικού, με αποστολή τη διάσωση προσωπικού σε περίπτωση ατυχήματος υποβρυχίου κάτω από τη θάλασσα.
Τον πλου του «Πίρι Ρέις» προς την Ανατολική Μεσόγειο κατέγραψαν εναέρια αλλά και πλωτά μέσα των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, με σκοπό να φανεί πόσο έτοιμο είναι το υποβρύχιο να επιχειρήσει πλήρως.
Το ελληνικό ενδιαφέρον είναι εύλογο, καθώς το Π.Ν. διαθέτει τέσσερα υποβρύχια αυτού του τύπου («Παπανικολής», «Πιπίνος», «Ματρώζος» και «Κατσώνης»), τα οποία για πάνω από μια δεκαετία έχουν γείρει το ισοζύγιο των επιχειρήσεων κάτω από το νερό υπέρ της Ελλάδας.
Η κρίση με το «Ορούτς Ρέις», ανάμεσα στον Αύγουστο και τον Νοέμβριο του 2020, είχε τότε αποδείξει με πολύ απτά αποτελέσματα για την ελληνική πλευρά ότι τα υποβρύχια τύπου 214 ΠΝ ήταν σχεδόν αδύνατον να εντοπιστούν από την τουρκική πλευρά. Ενώ, αντιθέτως, τα πιο παλιάς τεχνολογίας τουρκικά υποβρύχια ήταν δυνατόν να εντοπιστούν από τα ανθυποβρυχιακά μέσα των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Η επιχειρησιακή ένταξη του πρώτου υποβρυχίου αυτού του τύπου στο τουρκικό Π.Ν. και οι εν πλω δοκιμές του δεύτερου («Μουράτ Ρέις») στη θάλασσα του Μαρμαρά, εκ των πραγμάτων απασχολούν την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων, καθώς ανατρέπεται το υφιστάμενο ισοζύγιο.
Το τουρκικό πρόγραμμα των υποβρυχίων κλάσης «Πίρι Ρέις» έχει εξελιχθεί με πολύ αργό ρυθμό (το συμβόλαιο υπεγράφη το 2008 και το πρώτο υποβρύχιο καθελκύστηκε το 2021), ωστόσο η προοπτική ανάπτυξης συνολικά έξι 214 ΤΝ μέχρι το 2027 έχει εκ των πραγμάτων οδηγήσει σε συζητήσεις στην Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια συζητείται αρκετά εντατικά το ενδεχόμενο να αποφασιστεί η ναυπήγηση δύο ακόμη υποβρυχίων αυτού του τύπου για το Π.Ν., καθώς, ούτως ή άλλως, η Ελλάδα είχε ουσιαστικά πληρώσει γι’ αυτό με ένα δεύτερο συμβόλαιο το οποίο ουδέποτε εκτελέστηκε.
Πρόκειται πάντως για μια υπόθεση με αρκετές νομικές προεκτάσεις. Σημειώνεται, τέλος, πως στον τομέα του ανθυποβρυχιακού πολέμου το Π.Ν. θα ενισχυθεί με ελικόπτερα τύπου MH-60R, τα οποία σταδιακά θα αντικαταστήσουν τα αξιόπιστα αλλά γερασμένα S-70B Aegean Hawk.
