Του Γιάννη Ιωάννου
Όταν το βράδυ της Τρίτης ο Τούρκος Πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν, από το βήμα της 78ης Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Κρατών αφιέρωνε, σχεδόν, έξι λεπτά από την ομιλία του, διάρκειας 35, για το Κυπριακό η αντιπροσωπεία της Κυπριακής Δημοκρατίας, με επικεφαλής τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη, άκουγε -για πρώτη φορά ζωντανά- από τα έδρανα της Ολομέλειας την επανάληψη εκ μέρους του Τούρκου Προέδρου των περσινών του σημείων για αναγνώριση της «ΤΔΒΚ» και αδυναμία επίτευξης ομοσπονδιακής λύσης στο Κυπριακό. Η αντίδραση -πως η ομιλία Ερντογάν ήταν αναμενόμενη- μπορεί να ήταν άμεση μέσω δημοσιογραφικής διαρροής ωστόσο παρούσα, μεταξύ της κυπριακής αντιπροσωπείας, ήταν και η αμηχανία.
Λίγο νωρίτερα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κ. Χριστοδουλίδης, είχε σειρά επαφών με τους αξιωματούχους των τριών θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όχι, αυτή τη φορά, για να εμπλακεί η ΕΕ διαμεσολαβητικά στο Κυπριακό με κάποιον δικό της απεσταλμένο αλλά για να παρέμβουν -οι ίδιοι- προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ προκειμένου να διορίσει ειδικό απεσταλμένο στο Κυπριακό.
Η κορύφωση των προσπαθειών, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, για άρση του αδιεξόδου στο Κυπριακό πέρασε μέσα από διάφορες στενωπούς: Την ακύρωσης της συνάντηση Γκουτέρες-Ερντογάν, την ομιλία, 15 λεπτών, του Προέδρου από το βήμα της Ολομέλειας, την συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν και φυσικά την συνάντηση του ίδιου του κ. Χριστοδουλίδη με τον Αντόνιο Γκουτέρες -την προσεχή Παρασκευή. Κοινή συνισταμένη σε όλα τα ως άνω το σινιάλο ετοιμότητας της Λευκωσίας προς την διεθνή κοινότητα για επανεκκίνηση του διαλόγου στο Κυπριακό καθώς και η διπλωματική πίεση προς την κατεύθυνση της Άγκυρας να δώσει το πράσινο φως, αρχικά τουλάχιστον, για τον διορισμό ειδικού απεσταλμένου.
Δεν τα είπαν ΓΓ-Ερντογάν
Αργά το βράδυ της Τρίτης η συνάντηση μεταξύ Αντόνιο Γκουτέρες και Ταγίπ Ερντογάν -στην οποία η Λευκωσία απέδιδε το τελευταίο διάστημα μεγάλη σημασία για την συνέχεια- δεν κατέστη εφικτή. Ο Γενικός Γραμματέας των ΗΕ επικαλέστηκε θέματα χρονοδιαγραμμάτων ωστόσο η δυστοκία του να συναντήσει τον Τούρκο Πρόεδρο ενδεχομένως να συνδέεται και με σινιάλο του Οργανισμού προς την Άγκυρα για την στάση που διατηρεί στο ζήτημα της ασφάλειας της Μαύρης Θάλασσας με φόντο την επισιτιστική προέκταση του πολέμου στην Ουκρανία. Από την πλευρά των ΗΕ επαναπρογραμματίστηκε συνάντηση του ΓΓ του ΟΗΕ με τον Τούρκο ΥΠΕΞ, Χακάν Φιντάν, αργότερα εντός της εβδομάδας και συνεπώς ο κ. Γκουτέρες θα προσέλθει στη συνάντηση με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη της Παρασκευής χωρίς να έχει διαβουλευτεί, νωρίτερα, με τον Τούρκο Πρόεδρο.
Λευκωσία-Άγκυρα-Αθήνα
Αθήνα και Λευκωσία βρίσκονται στη Νέα Υόρκη σε στενό συντονισμό. Νωρίτερα, ο κ. Χριστοδουλίδης απηύθυνε την ομιλία του, διάρκειας, 15 λεπτών από το βήμα του ΟΗΕ με βασικό άξονα την επανεκκίνηση των συνομιλιών στο Κυπριακό και βασικό μήνυμα/απάντηση στον Ερντογάν ως προς την δυσκολία αλλαγής βάσης των συνομιλιών στο Κυπριακό -που ο Τούρκος Πρόεδρος απέρριψε από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης. Σε μια άλλη εξέλιξη, οι ΥΠΕΞ Ελλάδας και Τουρκίας, Γεραπετρίτης και Φιντάν, προλείαναν το έδαφος της συνάντησης, της δεύτερης εντός του 2023, Μητσοτάκη-Ερντογάν ενώ ο Έλληνας ΥΠΕΞ σε εκδήλωση της ελληνικής ομογένειας αναφέρθηκε στο ότι δεν μπορεί να υπάρξει άλλη λύση στο Κυπριακό πέραν της ομοσπονδιακής -με το ίδιο το θέμα να αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής σύμφωνα με δηλώσεις του. Η συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν -στην οποία επίσης ποντάρει η Λευκωσία για την αποστολή μηνυμάτων- δείχνει ωστόσο να αφορά αμιγώς τις ελληνοτουρκικές διαφορές, στοχεύει στη προετοιμασία της συνάντησης της Θεσσαλονίκης (σ.σ. κλείδωσε για τις 7 Δεκεμβρίου) -σε ανώτατο επίπεδο των δύο κυβερνήσεων- και στη διατήρηση του καλού κλίματος με συναντήσεις τον προσεχή Οκτώβριο στην Αθήνα σε επίπεδο υφΥΠΕΞ Ελλάδας-Τουρκίας (σ.σ. Παπαδοπούλου-Ακσαπάρ) με το ενδεχόμενο της Χάγης να παραμένει, σε κάθε περίπτωση, αρκετά μακριά ακόμη.
Και η μεγάλη εικόνα
Μέχρι στιγμής από το διπλωματικό παρασκήνιο σε σχέση με το Κυπριακό στο περιθώριο της ΓΣ του ΟΗΕ δείχνουν να προκύπτουν τρεις ενδιαφέρουσες τάσεις:
- H διατήρηση, εκ μέρους του Ερντογάν, της σκληρής στάσης στο Κυπριακό με -ταυτόχρονο- πλήρη διαχωρισμό του από τα ελληνοτουρκικά όπως πολλάκις κατέγραψε, διαδικτυακά και στην έντυπη έκδοσή της, η «Κ». Η θετική εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σε κάθε περίπτωση δείχνει να επιδρά θετικά και στο Κυπριακό
- Η παράταση της αναμονή για το ζήτημα του διορισμού εκ μέρους του ΓΓ του ΟΗΕ ειδικού απεσταλμένου στο Κυπριακό -που δεν αναμένεται, εκτός απροόπτου, να συμβεί το αμέσως επόμενο διάστημα αλλά δείχνει να έχει κλειδώσει σε μεταγενέστερο στάδιο και
- Η ξεκάθαρη στάση της Λευκωσίας υπέρ λύσης στη βάση της ΔΔΟ που προσπαθεί να επικοινωνήσει προς πάσα κατεύθυνση προκειμένου να υπάρξει κινητικότητα μετά από έξι χρόνια αδιεξόδου. Υπό αυτό το βάρος η συνάντηση της Παρασκευής μεταξύ Προέδρου και ΓΓ του ΟΗΕ αποκτά ξεχωριστή σημασία για την, ομολογουμένως, δύσκολη συνέχεια στην προσπάθεια που καταβάλλεται για άρση του αδιεξόδου
