Του Γιάννη Ιωάννου
Όταν τον Ιανούαριο του 1991 ο Σαντάμ Χουσέιν έπληττε το κέντρο του Τελ Αβίβ με πυραύλους Scud οι Ισραηλινοί πολίτες φορούσαν ακόμη και αντισφυξιογόνες μάσκες υπό τον κίνδυνο χρήσης χημικών από τον Ιρακινό ηγέτη. Χρειάστηκαν 33 χρόνια για να ξανατεθεί το Ισραήλ, ξανά, στο στόχαστρο μιας πυραυλικής επίθεσης στο επίπεδο ενός άλλου κράτους. Μπορεί η αντιπαράθεση Ισραήλ-Ιράν στον λεγόμενο «Άξονα της Αντίστασης» του δευτέρου να έθεσε πολλές φορές τα τελευταία χρόνια την ισραηλινή επικράτεια αντιμέτωπη με τις πυραυλικές επιθέσεις αντιπροσώπων στην περιοχή μέσω Λιβάνου, Συρίας και Υεμένης ωστόσο αυτό που συνέβη τα ξημερώματα του Σαββάτου αλλάζει άρδην -και ίσως για πάντα- το παράδειγμα της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή και στον ακήρυχτο πόλεμο του Ισραήλ με τους «Φρουρούς της Ιρανικής Επανάστασης» των τελευταίων δεκαετιών.
Και το κάνει στην πιο κρίσιμη καμπή για την περιοχή μετά την 7η Οκτωβρίου και τον εξάμηνο πλέον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς, στη Λωρίδα της Γάζας που ξέσπασε εν μέσω μιας άλλης μεγάλης σύγκρουσης -αυτής στην Ουκρανία- αλλάζοντας όχι μόνο την εικόνα ολόκληρης της περιοχής αλλά δημιουργώντας και μια τεράστια ανθρωπιστική τραγωδία που επιστρέφει το παγωμένο Μεσανατολικό πολλά χρόνια πίσω.
Με τις εξελίξεις να επιταχύνονται στην περιοχή και τα σχήματα κλιμάκωσης να έχουν πλέον δύο σημειακά γεγονότα [το χτύπημα του Ισραήλ στο συγκρότημα της ιρανικής πρεσβείας στη Δαμασκό της Συρίας, που εξουδετέρωσε μεγάλης αξίας στόχους των Ιρανών «Φρουρών» και την ανταπόδοση του Ιράν με απευθείας χτυπήματα στο Ισραήλ μέσω drones, βαλλιστικών πυραύλων και πυραύλων επιφανείας (Cruise)] το ζητούμενο είναι η επόμενη ημέρα. Κι αν η ακολουθία των γεγονότων θα οδηγήσει σε αποκλιμάκωση (best case scenario) ή σε μια νέα αναμέτρηση ανταποδόσεων -απευθείας μεταξύ Ιράν-Ισραήλ- που θα οδηγήσει σε μια γενικευμένη σύρραξη (worst case scenario).
Σε αυτό το πλαίσιο η εγγύτητα της Κυπριακής Δημοκρατίας στην περιοχή δημιουργεί, εύλογα, ανησυχίες για σειρά λόγων με την Λευκωσία να τηρεί στάση αναμονής των εξελίξεων και να προετοιμάζεται -σε κάθε περίπτωση- για την πιθανότητα επαλήθευσης του «κακού σεναρίου».
Η διάσταση του Προσφυγικού
Μπορεί η ανάρτηση του Προέδρου Χριστοδουλίδη στην πλατφόρμα του Χ και η εξαγγελία του για τους Σύρους πρόσφυγες το βράδυ του Σαββάτου να έγινε σε ένα timing όπου όλοι παρακολουθούσαν τον… ουρανό πάνω από τις χώρες της Μέσης Ανατολής και τι πετάει σε αυτό αλλά και να δημιούργησε μια έντονη πολιτική συζήτηση για το ίδιο της το περιεχόμενο, ωστόσο ένα σενάριο ανάφλεξης στην περιοχή εντάσσει άμεσα τη Κύπρο στο σενάριο αυξημένων ροών προσφύγων με παράτυπο τρόπο δια θαλάσσης μέσω Λιβάνου. Οι ροές είχαν ήδη αυξανόμενη τάση τις τελευταίες μέρες και απασχολούν την Λευκωσία τόσο στο διμερές επίπεδο Λιβάνου-ΚΔ όσο και στην διάσταση της Συρίας σε ευρωπαϊκό. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί πως το ενδεχόμενο μιας γενικευμένης σύρραξης στον άξονα Ιράν-Ισραήλ περνάει μέσα από την σύγκρουση Ισραήλ-Χεζμπολάχ στο Λίβανο, πτυχή που αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε μια επανάληψη του πολέμου του 2006 που δυνητικά θα αύξανε τις ροές προσφύγων από τον Λίβανο προς τη Κύπρο.
Αυξημένη ασφάλεια
Η διάσταση της ασφάλειας και η υπερχείλιση του πολέμου Ιράν-Ισραήλ στο επίπεδο της τρομοκρατίας απασχολούν την Κυπριακή Δημοκρατία τόσο λόγω εγγύτητας με την περιοχή όσο και σε σχέση με το ιστορικό προηγούμενο της μεταφοράς της αραβοισραηλινής σύγκρουσης επί κυπριακού εδάφους. Η Κύπρος κινείται σε αυτό το επίπεδο σε τρεις άξονες:
• Παραμένουν σε ισχύ οι ταξιδιωτικές οδηγίες (08.10.2023, 29.10.2023 και 25.10.2022) του ΥΠΕΞ για ταξίδια σε Ισραήλ και Παλαιστίνη (Δυτική Όχθη και Γάζα), Λίβανο και Ιράν υπενθυμίζοντας στους Κύπριους πολίτες να μην ταξιδεύουν για μη απαραίτητους λόγους στην περιοχή
• Είναι ενεργό το σχέδιο «Εστία» (σε επίπεδο 3) για πιθανούς επαναπατρισμούς Κυπρίων και ξένων πολιτών ενώ το Κέντρο Διαχείρισης Κρίσεων του Υπουργείου Εξωτερικών βρίσκεται σε πλήρη ετοιμότητα
• Υπάρχει αυξημένη προληπτικά και ενεργητικά αστυνόμευση σε περιοχές όπου στόχοι φυσικοί και μη ισραηλινών συμφερόντων θα μπορούσαν να καταστούν αντικείμενο κακόβουλων ενεργειών ή τρομοκρατικών χτυπημάτων
• Στο επίπεδο διαχείρισης κρίσεων εμπορικών πτήσεων λόγω των αυξημένων παρεμβολών (RFI) στην περιοχή -το Σάββατο τέσσερις πτήσεις στη Κύπρο επηρεάστηκαν
Και οι Βάσεις στο προσκήνιο
Η περιοχή των Βρετανικών Βάσεων (SBA) επανήλθε μετά την 7η Οκτωβρίου στο προσκήνιο τόσο λόγω της διαχρονικά στρατηγικής της σημασίας στο συγκρουσιακό πεδίο της Μέσης Ανατολής όσο και σε σχέση με υβριδικής φύσης δημοσιεύματα που «εμπλέκουν τη Κύπρο» σε πληροφοριακές επιχειρήσεις παραπληροφόρησης ιρανικής ή ρωσικής προέλευσης ενώ, διαχρονικά, αφορούν λόγω του καθεστώτος τους (κυρίαρχο βρετανικό έδαφος) σε στρατιωτική χρήση από το Ηνωμένο Βασίλειο. Το βράδυ του Σαββάτου όπως τεκμαίρεται τόσο επίσημα από τον Βρετανό ΠΘ όσο και από ανοικτές πηγές (Open Source) η βρετανική πολεμική Αεροπορία (RAF) συμμετείχε κανονικά στις επιχειρήσεις αναχαίτισης των ιρανικών πληγμάτων. Αυτή η εξέλιξη διαχρονικά προκαλεί εύλογες ανησυχίες για το αν οι εν λόγω περιοχές θα πληγούν από αντίποινα -πτυχή που ωστόσο πάντα δεν εμπεριέχει την ανάλυση ρίσκου (risk assessment) όσο την εξυπηρέτηση πολιτικών και πληροφοριακών αφηγημάτων.
