Το «super» συνταξιοδοτικό μοντέλο της Αυστραλίας

Αντονι Κάρι 

Ρωτήστε τα στελέχη από τους μεγάλους χρηματοπιστωτικούς ομίλους με έδρα το Χονγκ Κονγκ προς τα πού πετάνε, από τότε που ο εν λόγω κόμβος ήρε τους περιορισμούς για τον κορωνοϊό, και ένας απίθανα μεγάλος αριθμός θα σας απαντήσει στη Μελβούρνη. Είναι γνωστό πως ο κολοσσός του κλάδου εξορύξεων της ΒΗΡ έχει έδρα σε αυτή την πόλη, η οποία έχει αυτοχρισθεί πρωτεύουσα του καφέ και διατηρεί υψηλής ποιότητας εστιατόρια. Συν τοις άλλοις, φιλοξενεί ορισμένα από τα μεγαλύτερα συνταξιοδοτικά ταμεία της χώρας, τα οποία έχουν άφθονα κεφάλαια για επενδυτικές δραστηριότητες και αναπτύσσονται τάχιστα. Το σύστημα συνταξιοδοτικής αποταμίευσης, το επονομαζόμενο Superannuation ή, απλώς, super, έχει υπό διαχείριση περιουσιακά στοιχεία της τάξεως των σχεδόν 3,5 τρισ. δολαρίων Αυστραλίας (2,4 τρισ. δολαρίων ΗΠΑ με στοιχεία έως την 31η Μαρτίου), όπερ σημαίνει ότι μπροστά του ωχριά η αθροιστική χρηματιστηριακή αξία των 2,3 τρισ. δολαρίων Αυστραλίας όλων των εισηγμένων ομίλων στο Χρηματιστήριο της χώρας. Αποτελεί έναν από τους πέντε κορυφαίους συνταξιοδοτικούς αποταμιευτικούς μηχανισμούς στον πλανήτη, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ. Δεν είναι κακό για ένα έθνος που πληθυσμιακά βρίσκεται στην 55η θέση. Τα συνολικά περιουσιακά στοιχεία του κλάδου διογκώνονται γρήγορα και πρόκειται να διπλασιαστούν στα σχεδόν 6,5 τρισ. δολάρια Αυστραλίας έως το 2030, σύμφωνα με επίσημες προβλέψεις. Αυτό θα τα καταστήσει τους μεγαλύτερους παίκτες διεθνώς με γνώμονα τα υπό διαχείριση περιουσιακά στοιχεία, με επικεφαλής τα ταμεία AustralianSuper και Australian Retirement Trust (ART), φέρνοντάς τα στο ίδιο επίπεδο με τον συνταξιοδοτικό φορέα της Καλιφόρνιας, CalPERS, και το επενδυτικό συμβούλιο συνταξιοδοτικών προγραμμάτων του Καναδά.

Ο κλάδος οφείλει την ταχεία ανάπτυξή του σε νόμο του 1992, που προέβλεπε η εργοδοσία να δεσμεύει το 3% της ακαθάριστης αμοιβής για σχεδόν όλο το προσωπικό άνω των 18 ετών. Η εισφορά αυξήθηκε, συν τω χρόνω, στο 11% και θα ανέλθει στο 12% το 2025. Οι εργαζόμενοι ατομικά μπορούν να προσθέσουν και τις δικές τους εισφορές. Η δε φορολογία επί των εισφορών εργοδοτών και ιδιωτών αποφέρει περίπου το 5% των ομοσπονδιακών φορολογικών εσόδων. Το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων αυτών διατίθεται στη διεθνή αγορά, συμβάλλοντας στο να καταστεί η Αυστραλία καθαρή εξαγωγέας κεφαλαίων τα τελευταία δέκα χρόνια. Περίπου το 40% των 2,4 τρισ. δολαρίων Αυστραλίας, που διαχειρίζονται επενδυτικοί οίκοι και οργανισμοί, είναι εκπεφρασμένα σε μετοχές και ομόλογα του εξωτερικού, σύμφωνα με στοιχεία των αρμοδίων αρχών (APRA). Τα συνταξιοδοτικά ταμεία διοχετεύουν επίσης μετρητά σε μη εισηγμένες εταιρείες. Το AustralianSuper κατέχει το 70% του Coal Drops Yard, ενός νέου κέντρου εμπορίου και εστίασης δίπλα στον σταθμό του Κινγκ Κρος στο Λονδίνο. Το ART έχει μερίδια στα αεροδρόμια του Χίθροου και του Εδιμβούργου.

Ωστόσο, τα συνταξιοδοτικά περιουσιακά στοιχεία παραμένουν σχετικά κατακερματισμένα, αν και περίπου 60 συγχωνεύσεις από το 2011, βοήθησαν στη δημιουργία οκτώ εταιρειών που η καθεμιά διαχειρίζεται περισσότερα από 100 δισ. δολάρια Αυστραλίας, άρα πάνω από το ήμισυ του συνόλου των κεφαλαίων, που διαχειρίζεται συνολικά ο κλάδος. Το ότι σε πολλές περιπτώσεις ο μέσος όρος ηλικίας των ασφαλισμένων δεν φθάνει τα 40 έτη και η ροή των εισφορών συνεχίζεται, αυτό δίνει τη δυνατότητα στα ταμεία να μην αποδίδουν συντάξεις για χρόνια, εξ ου και συμμετέχουν σε επιχειρηματικές συμφωνίες και έργα υποδομών. Ωστόσο, προτού αποφανθούν πως βρήκαν τη «χρυσοτόκο όρνιθα», ας εξετάσουν τους ρυθμιστικούς κανόνες: οι Αρχές μετρούν ετησίως τις αποδόσεις των ταμείων κι αν αποκλίνουν από τον στόχο κατά 50 μονάδες και πλέον, τους απαγορεύουν την άγρα νέων πελατών επί διετία.