Kathimerini.gr
Αμερικανός οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν αναφέρεται διεξοδικά στην περίπτωση της οικονομικής πορείας της Κίνας την οποία παραλληλίζει με την πορεία που είχε η Ιαπωνία τη δεκαετία του 1990.
«Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 πολλοί Αμερικανοί – ειδικοί, επιχειρηματίες και μεγάλο μέρος του κοινού – είχαν εμμονή με την άνοδο της Ιαπωνίας», σημειώνει ο Κρούγκμαν.
Ο οικονομολόγος επικαλείται μάλιστα ως παράδειγμα δυο από τα πιο ευπώλητα βιβλία του 1992 στις ΗΠΑ. Το ένα ήταν το μυθιστόρημα του Michael Crichton «Rising Sun» για αυτό που φανταζόταν ότι θα ήταν η αυξανόμενη, σκοτεινή επιρροή των ιαπωνικών εταιρειών, και το άλλο το βιβλίο του Lester Thurow «Head to Head: The Coming Economic Battle Among Japan, Europe and America».
«Εύκολα ξεχνά κανείς, αλλά μου αρέσει να θυμίζω στους αναγνώστες ότι τότε στα βιβλιοπωλεία των αεροδρομίων έβλεπες εξώφυλλα με πολεμιστές σαμουράι που υποτίθεται ότι θα σας δίδασκαν τα μυστικά του ιαπωνικού μάνατζμεντ», τονίζει χαρακτηριστικά.
Ο Κρούγκμαν παραθέτει πίνακα με την πορεία των ΑΕΠ της Ιαπωνίας και της Αμερικής από το 1995 μέχρι σήμερα:
«Σήμερα, το επίκεντρο της ανησυχίας για τον παγκόσμιο ανταγωνισμό έχει μετατοπιστεί από την Ιαπωνία στην Κίνα, η οποία είναι μια πραγματική οικονομική υπερδύναμη… Αλλά η Κίνα φαίνεται να αντιμετωπίζει προβλήματα κάτι που κάνει ορισμένους να αναρωτιούνται αν η πορεία της οικονομίας της στο μέλλον μπορεί να μοιάζει με εκείνη της Ιαπωνίας», συνεχίζει.
«Η απάντησή μου είναι ότι η Κίνα θα έχει χειρότερη πορεία. Αλλά για να καταλάβετε γιατί το λέω αυτό, πρέπει να ξέρετε κάτι για την Ιαπωνία, η οποία δεν καταστράφηκε όπως πολλοί, νομίζουν… Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 η Ιαπωνία ήρθε αντιμέτωπη με μια τεράστια φούσκα μετοχών και ακινήτων, η οποία τελικά έσκασε και αφησε πίσω της προβληματικές τράπεζες και ένα υπερβολικό εταιρικό χρέος, για να ακολουθήσει εν συνεχεία μια περίοδος οικονομικής στασιμότητας», αναφέρει ο αρθρογράφος των New York Times.
«Υπάρχει κάποια αλήθεια σε ορισμένες πτυχές αυτής της ιστορίας, αλλά παραλείπεται ο πιο σημαντικός παράγοντας για την πτώση της Ιαπωνίας: ο δημογραφικός» σημειώνει ο Κρούγκμαν και συνεχίζει:
«Χάρη στη υπογονιμότητα και την απροθυμία της χώρας να δεχτεί μετανάστες, το εργασιακό δυναμικό μειώνεται από τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Ο μόνος τρόπος για να απέφευγε η Ιαπωνία τη σχετική μείωση του μεγέθους της οικονομίας της θα ήταν να επιτύχει πολύ ταχύτερη αύξηση της παραγωγής ανά εργαζόμενο από ό,τι άλλες μεγάλες οικονομίες, πράγμα που δεν κατάφερε.»
«Η διαχείριση μιας οικονομίας με εργασιακό δυναμικό που γηράσκει ταχέως είναι δύσκολη και τείνει να οδηγεί σε αδύναμες επενδύσεις. Ωστόσο, η Ιαπωνία έχει, στην πραγματικότητα, αποφύγει κύματα μαζικής ανεργίας», προσθέτει.
«Κάποιοι προέβλεπαν εδώ και δεκαετίες μια ιαπωνική κρίση χρέους, κάτι που δεν έγινε ποτέ. Κατά κάποιον τρόπο, η Ιαπωνία, είναι ένα είδος προτύπου – για το πώς διαχειρίζεται κανείς το δημογραφικό ζήτημα με παράλληλη κοινωνική ευημερία και σταθερότητα», σημειώνει ο Κρούγκμαν.
«Aυτά με φέρνουν στο ερώτημα που έθεσα στην αρχή: Θα γίνει η Κίνα η επόμενη Ιαπωνία;» διερωτάται. «Υπάρχουν ορισμένες προφανείς ομοιότητες μεταξύ της Κίνας σήμερα και της Ιαπωνίας το 1990. Η Κίνα έχει πολύ μικρή καταναλωτική ζήτηση, που διατηρείται μόνο από έναν υπερτροφικό τομέα ακινήτων, ενώ το εργασιακό δυναμικό της μειώνεται. Σε αντίθεση με την Ιαπωνία του 1990, υπάρχουν αυξανόμενες ανησυχίες ότι η Κίνα μπορεί να έχει πέσει στην “παγίδα μεσαίου εισοδήματος” που φαίνεται να πλήττει πολλές αναδυόμενες οικονομίες, οι οποίες αναπτύσσονται γρήγορα και στη συνέχεια σταματούν», εκτιμά.
«Ωστόσο, αν η Κίνα οδεύει προς οικονομική επιβράδυνση, το ενδιαφέρον ερώτημα είναι αν μπορεί να αντιγράψει την κοινωνική συνοχή της Ιαπωνίας – την ικανότητά της να διαχειρίζεται την πιο αργή ανάπτυξη χωρίς δυστυχία ή κοινωνική αστάθεια», διερωτάται ο Πολ Κρούγκμαν και ολοκληρώνει με την εκτίμηση: Η Κίνα δεν είναι πιθανό να γίνει η επόμενη Ιαπωνία, από οικονομικής άποψης. Πιθανότατα θα είναι χειρότερη».
