Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Θετικό πρόσημο και από τον γερμανικό Οίκο Αξιολόγησης Scope Ratings για την Κύπρο, αφού την περασμένη Παρασκευή την αναβάθμισε στο BBB+ από BBB προηγουμένως, διατηρώντας σταθερές τις προοπτικές (outlook) της οικονομίας. Μετά και την αξιολόγηση των Γερμανών, η Κύπρος έχει πέντε στις πέντε (5/5) καλές αξιολογήσεις από τους Οίκους Αξιολόγησης στον δεύτερο κύκλο αξιολογήσεων του 2023. Υπενθυμίζεται πως, σύμφωνα με απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έχει γίνει αποδεκτός ο Scope Ratings ως ο 5ος οργανισμός αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας μετά τους Moody’s, Fitch, Standard and Poor’s και DBRS Morningstar.
Σύμφωνα με τα όσα γράφει στο ριπόρτ της αξιολόγησης, η απόφαση τoυ Scope να αναβαθμίσει την πιστοληπτική ικανότητα της Κύπρου σε BBB+ από BBB αντανακλά μια πολύ ευνοϊκή τροχιά χρέους που οδηγεί σε σταθερά μειούμενα επίπεδα χρέους, υποστηριζόμενη από ισχυρή ανάπτυξη, ανθεκτικές δημοσιονομικές επιδόσεις με επιστροφή στα δημοσιονομικά πλεονάσματα ήδη από το τέλος του 2022 και δέσμευση για συνεχή δημοσιονομική πειθαρχία. Όπως καταγράφει ο Οίκος, υπάρχουν στη χώρα καλύτερες από τις αναμενόμενες οικονομικές επιδόσεις, οι οποίες συνεχίζουν να επιδεικνύουν ανθεκτικότητα εν μέσω του δυσμενούς εξωτερικού περιβάλλοντος και των πληθωριστικών πιέσεων, με σταθερές προοπτικές μεσοπρόθεσμης έως μακροπρόθεσμης ανάπτυξης σε σύγκριση με τις αντίστοιχες, υποστηριζόμενες επίσης από υγιή δυναμική διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και δημόσιες επενδύσεις στο πλαίσιο του εθνικού προγράμματος μεταρρυθμίσεων και Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Την ίδια ώρα, ο Οίκος βλέπει συνεχείς βελτιώσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα και έχει μειωθεί το μέγεθός του συνολικά. Οι δείκτες Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων των τραπεζών αναφέρει πως μειώνονται ακόμη και εν μέσω κρίσεων πανδημίας και κόστους ζωής, ενισχύοντας τα επίπεδα κεφαλαιοποίησης.
Η αξιολόγηση του BBB+ για τον Scope περιορίζεται από τρεις παράγοντες. Πρώτον, από την κυπριακή μικρή, ανοιχτή και εξωτερικά εξαρτημένη οικονομία. Δεύτερον, από τις παρατεινόμενες, αν και βελτιωμένες ευπάθειες στον τραπεζικό τομέα, όπως αντικατοπτρίζονται σε ακόμη αυξημένα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα. Τρίτον, από την υψηλή ευαισθησία σε κραδασμούς λόγω μεγάλων μακροοικονομικών ανισορροπιών, που αντανακλώνται σε υψηλά επίπεδα ιδιωτικού και δημόσιου χρέους, σε συνδυασμό με αδύναμη εξωτερική θέση.
Σπόντα για εκποιήσεις
Οι Γερμανοί δεν χάνουν ευκαιρία και «κακίζουν» στο ριπόρτ τους τις συχνές αναστολές των εκποιήσεων. Στο πλαίσιο παρουσίασης του σκεπτικού πίσω από την αξιολόγηση του ΒΒΒ+, οι αναλυτές του Scope Ratings υποδεικνύουν πως, οι ευπάθειες του τραπεζικού τομέα παραμένουν βασική πιστωτική πρόκληση και θα μπορούσαν να επιδεινωθούν σε ένα πλαίσιο υψηλότερου πληθωρισμού και επιτοκίων, ενώ οι περαιτέρω μειώσεις των ΜΕΔ περιπλέκονται από τις καθυστερήσεις εφαρμογής του νόμου περί αποκλεισμού και τις συχνές αναστολές των κατασχέσεων (πλαίσιο εκποιήσεων).
Παρόλα αυτά σημειώνει πως, ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων έφτασε στο 7% τον Ιούνιο του 2023, από 9,3% τον Ιούνιο του 2022 και από το ανώτατο όριο του 2015, στο 48%, σύμφωνα με στοιχεία του ΔΝΤ. Είναι σημαντικό κατά τον Scope ότι ο δείκτης ΜΕΔ συνέχισε να βελτιώνεται μετά την πανδημία του Covid-19 και τις κρίσεις κόστους - ζωής. Εκτός από τη βελτιωμένη ποιότητα του ενεργητικού, ο κυπριακός τραπεζικός τομέας βρίσκεται σε καλύτερη θέση για να αντιμετωπίσει κραδασμούς λόγω ισχυρότερων επιπέδων κεφαλαιοποίησης, με τον δείκτη κεφαλαιοποίησης να συνεχίζει να βελτιώνεται και να φτάνει στο ιστορικό υψηλό του 21% τον Ιούνιο του 2023, έναντι 19,5% τον Ιούνιο του 2022. Επιπλέον, το μέγεθος του τραπεζικού τομέα μειώθηκε περαιτέρω στο 236% του ΑΕΠ, έναντι 631% το 2012.
Οι ευπάθειες της Κύπρου
Σύμφωνα με τον γερμανικό Οίκο Αξιολόγησης, η μικρή, ανοιχτή οικονομία της Κύπρου παραμένει εξαρτώμενη από μερικούς εξωτερικούς τομείς όπως οι χρηματοοικονομικές και επιχειρηματικές υπηρεσίες, οι δραστηριότητες που συνδέονται με τον τουρισμό καθώς και ο κατασκευαστικός τομέας. «Αυτοί οι τομείς εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό είτε από την εξωτερική ζήτηση είτε από ξένη χρηματοδότηση. Η ευπάθεια σε εξωτερικούς κραδασμούς είναι υψηλή δεδομένου ότι τα δύο τρίτα σχεδόν της πραγματικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας και της απασχόλησης συνδέονται με αυτούς τους τομείς», σχολιάζει. Επιπλέον, η εξάρτηση της χώρας από τις εισαγωγές ενέργειας είναι υψηλή, με σχεδόν το 90% των ενεργειακών αναγκών της να καλύπτεται χάρη στις εισαγωγές το 2021. O Scope σημειώνει ότι η επιτυχής εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του εθνικού σχεδίου ανάκαμψης και της μακροπρόθεσμης οικονομικής στρατηγικής είναι κρίσιμη για την ανακατανομή πόρων σε άλλους πολλά υποσχόμενους τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως η τριτοβάθμια εκπαίδευση, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η γεωργία, η υγεία και οι εταιρείες τεχνολογίας ICT.
Δεύτερη ευπάθεια κατά τον Οίκο, είναι οι μεγάλες μακροοικονομικές ανισορροπίες, συμπεριλαμβανομένων των ακόμη υψηλών επιπέδων ιδιωτικού και εξωτερικού χρέους, που περιορίζουν τις αξιολογήσεις BBB+. Το χρέος των νοικοκυριών, στο 69% του ΑΕΠ το δεύτερο τρίμηνο του 2023, είναι το πέμπτο υψηλότερο στην Ε.Ε., αν και είναι πολύ χαμηλότερο από το ανώτατο όριο του 2015 του 131% του ΑΕΠ. «Τα επίπεδα μη χρηματοπιστωτικού εταιρικού χρέους, αν και μειώθηκαν τα τελευταία χρόνια από το ανώτατο όριο του 223% του ΑΕΠ το 2015, παραμένουν πολύ υψηλά με τις χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις να ανέρχονται στο 142% του ΑΕΠ από το δεύτερο τρίμηνο του 2023, πολύ πάνω από τον μέσο όρο της Ζώνης του Ευρώ (περίπου 80% του ΑΕΠ)», εξηγεί.
Τέλος, η εξωτερική θέση της Κύπρου συνεχίζει να χαρακτηρίζεται από μεγάλες ανισορροπίες. Τα διατηρημένα ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών οδήγησαν σε καθαρή διεθνή επενδυτική θέση -102% του ΑΕΠ το 2ο τρίμηνο του 2023, ενώ το εξωτερικό χρέος ανέρχεται στο 604% του ΑΕΠ τον Ιούνιο του 2023. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε στο 7,9% του ΑΕΠ το 2023, αφού μειώθηκε στο 6,1% του ΑΕΠ το 2021 από 10% του ΑΕΠ το 2020, λόγω των υψηλότερων εισαγωγών και των σχετικών τιμών, ενώ οι εξαγωγές δεν έχουν ακόμη ανακάμψει πλήρως.
