Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Τι και αν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στους ισολογισμούς των κυπριακών τραπεζών έχουν φτάσει στα 5,11 δισεκατομμύρια ευρώ, το επενδυτικό κοινό συνεχίζει να προβληματίζεται για τη διαχείριση των υφισταμένων, αλλά και αυτών που θα προκύψουν, προβληματικών δανείων. Οι κύριες ερωτήσεις στο πλαίσιο του –καλού νέουτου δανεισμού της Τράπεζας Κύπρου μέσω ομολόγου Tier 2 την προηγούμενη εβδομάδα από το επενδυτικό κοινό αφορούσαν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Οι ερωτήσεις που στην προκειμένη περίπτωση – είναι και η πιο πρόσφατη- αφορούσαν την Τράπεζα Κύπρου και τη διαχείριση από πλευράς της των προβληματικών δανείων που έχει στους ισολογισμούς της, ήταν τρεις. Πώς θα μειώσει τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που έχει στους ισολογισμούς της, πώς είναι η πορεία των δανείων που είχαν ανασταλεί μέσω του μορατόριουμ και η έμφαση δόθηκε στις εξελίξεις του πλαισίου των εκποιήσεων και τις αλλαγές που συζητά η Βουλή με τις 13 και πλέον προτάσεις νόμου.
Όπως γίνεται αντιληπτό, λοιπόν, εκτός του ότι οι επενδυτές φέρνουν ξανά στο προσκήνιο την αντιμετώπιση των ΜΕΔ, προβληματίζονται για την ύπαρξη ενός αποτελεσματικού εργαλείου –όπως είναι οι εκποιήσεις- ώστε, όταν εμφανισθεί το πρόβλημα, να μην επαναληφθεί η σκηνή του 2013 που δεν υπήρχαν ουσιαστικές λύσεις στο τραπέζι. Γι’ αυτό και χρειάστηκαν αρκετά χρόνια να μειωθούν τα 28 δισεκατομμύρια ευρώ προβληματικών δανείων στις τράπεζες και να φτάσουν τα 5,11 δισεκατομμύρια. Σημαντικό, δηλαδή, να υπάρχει από εδώ και μπρος ένας μηχανισμός γρήγορης ανίχνευσης και αντιμετώπισής τους.
Συγχρόνως, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη η περαιτέρω αναστολή των εκποιήσεων μέχρι και τον Ιούλιο του 2021, για πρώτες κατοικίες και μικρές επαγγελματικές στέγες. Οι κυπριακές τράπεζες έχουν προχωρήσει σε τομές αναφορικά με τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων τα προηγούμενα χρόνια με ανταλλαγές ακινήτων έναντι προβληματικών δανείων, με σημαντικές πωλήσεις δανείων, με μεταφορά προβληματικών δανείων σε οχήματα ειδικού σκοπού. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να έχουν προχωρήσει και σε διαγραφές δανείων. Για μέρος δανείων που αντιλήφθηκαν ότι δεν υπάρχει δυνατότητα να τα επανακτήσουν, έχουμε δει τις μεγάλες κυρίως τράπεζες, να τα διαγράφουν. Αναφορά στην ετοιμότητα των κυπριακών τραπεζών για αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων έκανε και ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Κωνσταντίνος Ηροδότου, ενώπιον του 11ου Οικονομικού φόρουμ την Τρίτη. Υπογράμμισε πως, παρόλο που ο κυπριακός τραπεζικός τομέας είναι σαφώς πιο έτοιμος να αντιμετωπίσει δυσκολίες συγκριτικά με το 2013, ωστόσο δεν θα πρέπει να υπάρχει επανάπαυση σχετικά με τις τυχόν επιπτώσεις της πανδημίας πάνω στα δάνεια, διότι υπάρχουν τομείς που έχουν επηρεαστεί περισσότερο από άλλους.
Προειδοποιήσεις Moody’s
Προ 10ημέρου ο Οίκος Αξιολόγησης Moody’s έκανε συγκεκριμένη αναφορά στο δελτίο του αναφορικά με τις αλλαγές που η Βουλή επιχειρεί στο πλαίσιο. Αν και η παρούσα Βουλή θα αναστείλει τις εκποιήσεις όπως προείπαμε μέχρι τέλος Ιουλίου 2021 πρώτων κατοικιών και μικρών επαγγελματικών στεγών, τα νομοσχέδια που αποσκοπούν στην αλλαγή του πλαισίου θα τα συζητήσει η Βουλή με τη νέα της σύνθεση. Ο Οίκος είχε προειδοποιήσει πως οι προτάσεις νόμου που συζητούνται στη Βουλή για αλλαγές στο νομικό πλαίσιο για τις εκποιήσεις θα εμποδίσουν τις προσπάθειες των τραπεζών για μείωση των προβληματικών δανείων τους. «Η μείωση είναι πιστωτικά θετική για τις κυπριακές τράπεζες, διότι μειώνει τους κινδύνους που απορρέουν από την κληρονομιά των προβληματικών δανείων, την ώρα που η πανδημία θα δημιουργήσει νέα προβληματικά δάνεια», σημείωνε χαρακτηριστικά.
Αποτυχία ΕΣΤΙΑ και Bad Bank
Το Σχέδιο ΕΣΤΙΑ από εκεί που ήταν να καλύπτει 15 χιλιάδες δανειολήπτες, έπειτα μειώθηκε η περίμετρος στις 10 χιλιάδες, έπειτα ακόμα περισσότερο και οι συνολικές αιτήσεις που κατατέθηκαν ήταν περί τις 6.000. Από αυτές, λίγο παραπάνω από τις μισές αναμένεται να μπουν στο Σχέδιο, ενώ ήδη έχουν κατηγοροιοποιηθεί από το Υπουργείο 700 δανειολήπτες ως μη βιώσιμοι. Για τέτοιες περιπτώσεις σχεδιάζεται η μετατροπή της ΚΕΔΙΠΕΣ σε ενός τύπου «Bad Bank», η οποία όμως όπως φαίνεται, πιο πολύ θα ασκεί κοινωνική πολιτική, παρά θα είναι μια «αυστηρή Bad Bank» που θα αγοράζει δάνεια. Την πρόθεση για την κοινωνική πολιτική πάνω σε δάνεια, εξάλλου, είναι κάτι που πλέον δεν είναι κρυφό από μεριάς Υπουργείου Οικονομικών. Πολλοί δε, σχολιάζουν πως η κοινωνική πολιτική των δανείων θα είναι συμπληρωματική του Σχεδίου ΕΣΤΙΑ.
Οι μεγάλες μειώσεις
Tα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια στα τέλη του 2015 ανέρχονταν στα 27,3 δισεκατομμύρια ευρώ και αφορούσαν όλα τα πιστωτικά ιδρύματα. Στα τέλη του 2015 μειώθηκαν στα 26,6 δισ., στα τέλη του 2016 έφτασαν τα 23,8 δισ., ενώ στα τέλη του 2017 στα 20,5 δισ. ευρώ. Από τα 27,3 δισ. ευρώ μέχρι τα 20,5 δισ. ευρώ μειώθηκαν κυρίως τα ΜΕΔ μέσω της μεθόδου ανταλλαγής χρέους προς ακίνητη περιουσία (debt to asset). Ενώ υπήρχε «μομέντουμ» μείωσης από τα τέλη του 2014 μέχρι και τα τέλη του 2017, έπειτα σταμάτησε η σταδιακή μείωση των ΜΕΔ. Ο λόγος ήταν ότι ολοκληρώθηκαν σχεδόν όλες οι μεγάλες αναδιαρθρώσεις, από δανειολήπτες που είχαν μεγάλο δανεισμό (developers). Παράλληλα, μέχρι τον Ιούλιο του 2018 οι τράπεζες δεν είχαν αποτελεσματικά εργαλεία για μείωση των ΜΕΔ, άρα ήταν και «ανίκανες» για να προχωρήσουν σε κάτι παραπάνω εκτός από τη μέθοδο του debt to asset. Ωστόσο, στα τέλη του Ιουνίου του 2018, τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια μειώθηκαν περαιτέρω, στα 16,6 δισ. ευρώ, ενώ τρεις μήνες μετά έφτασαν στο χαμηλό των 11,02 δισ. ευρώ. Προηγήθηκε η διάσπαση του Συνεργατισμού που βγήκαν 7 δισ. ΜΕΔ από τις τράπεζες, και η πώληση του Helix 1 στην Αpollo ύψους 2,7 δισ. ευρώ. Από εκεί και πέρα ακολούθησαν μεταφορές 385 εκατ. ευρώ δανείων από την Alpha Bank σε όχημα ειδικού σκοπού, το Helix 2 της Τράπεζας Κύπρου, ύψους 1,43 δισ. και η πώληση 300 εκατ. ευρώ από την Εθνική Τράπεζα στην Bain Capital. Η Ελληνική Τράπεζα έχει πωλήσει γύρω στα 300 εκατ. ευρώ προβληματικών δανείων την τελευταία πενταετία και έχει διαγράψει γύρω στα 700 εκατ. ευρώ κόκκινων δανείων από τους ισολογισμούς της. Ενδεχομένως πλέον να αρχίσουν ολοένα και περισσότερο οι τράπεζες να προχωρούν σε διαγραφές δανείων. Για πωλήσεις μεγάλων χαρτοφυλακίων πάντως δεν υπάρχει χώρος.
