Του Γιάννη Ιωάννου
Η συζήτηση για την απορωσοποίηση της κυπριακής οικονομίας, τις κυρώσεις της Δύσης (ΗΠΑ και Ε.Ε.) και τον τρόπο με τον οποίο μετασχηματίστηκε άρδην το οικονομικό αποτύπωμα Ρώσων και ρωσόφωνων υπηκόων στην Κύπρο αποτέλεσε το ενδιαφέρον αντικείμενο μιας μελέτης που παρουσιάστηκε την περασμένη εβδομάδα από την δεξαμενή σκέψης PACE (Center for Analysis and Strategies in Europe) -που εδρεύει στη Λεμεσό και ασχολείται με θέματα ρωσικής διασποράς στην Ευρώπη αλλά και τον λεγόμενο μετασοβιετικό χώρο.
Η μελέτη παρουσιάστηκε στη Λευκωσία σε εκδήλωση της γαλλικής πρεσβείας και εστιάζει στις ρωσικές κοινότητες τεσσάρων χωρών της Ε.Ε. συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου (Πολωνίας, Γαλλίας και Γερμανίας).
Η μεγαλύτερη κοινότητα
Η μελέτη εστιάζει αρχικά στο ιστορικό αποτύπωμα των ρωσικών κοινοτήτων στην Κύπρο, που από τις αρχές του ’90 κατέκλυσαν το νησί λόγω των φορολογικών του ιδιαιτεροτήτων και του offshore χαρακτήρα της οικονομίας. Χαρακτηρίζει μάλιστα την Κύπρο ως το πιο «ρωσοποιημένο» κράτος της Ε.Ε., όπου σε επίπεδο αριθμών το 6% σχεδόν του πληθυσμού είναι ρωσικής καταγωγής με το μεγαλύτερο αποτύπωμα αυτών να υφίσταται στις μεγάλες πόλεις.
Συνεχίζει αναλύοντας πως η μετατροπή μέρους της κυπριακής οικονομίας, μετά το 2022 και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, σε κόμβο για υπηρεσίες τεχνολογίας, ΙΤ και επικοινωνίες αύξησε την τάση προσέλκυσης Ρώσων και ρωσόφωνων επαγγελματιών με τις άδειες παραμονής να αυξάνονται την περίοδο 2016-2022 σχεδόν πέντε φορές (4,6) για Ρώσους υπηκόους και σχεδόν τέσσερις φορές (3,8) για Λευκορώσους.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία υπήρξε καθοριστική για τον επαναπατρισμό στην Κύπρο ρωσικών, ουκρανικών και λευκορωσικών συμφερόντων εταιρειών, με το 2022 να αυξάνονται κατά 63% οι Ρώσοι επαγγελματίες τεχνολογίας στην Κύπρο και κατά 76% οι αντίστοιχοι από τη Λευκορωσία.
Η/Υ και τεχνολογία
Στην Κύπρο, σύμφωνα με την έρευνα του PACE, ο μέσος Ρώσος επαγγελματίας στους τομείς των ηλεκτρονικών υπολογιστών, του προγραμματισμού, του IT και των τηλεπικοινωνιών θεωρείται ως προνομιούχος εργαζόμενος: To 42% των Ρώσων εργαζόμενων στον τομέα έχει μέσο μισθό που αγγίζει τις 5.482 ευρώ ανά μήνα ενώ το 48% των Λευκορώσων πολιτών είναι, επίσης, υψηλά αμειβόμενοι, με τον αντίστοιχο μέσο μηνιαίο μισθό να φτάνει στις 5.278 ευρώ. Η αύξηση του τομέα ΙΤ στην Κύπρο έχει συνεισφέρει σημαντικά την τελευταία δεκαετία (2012- 2023) στον τομέα των εξαγωγών υπηρεσιών από το νησί με την αύξηση που καταγράφεται να είναι θεαματική (από 8,4% το 2012 σε 19% το 2023).
«Καθαρότερες» εταιρείες;
H έκθεση του PACE επισημαίνει πως παλιές εταιρείες ρωσικών συμφερόντων που συνδέθηκαν με Ρώσους ολιγάρχες ή απευθείας με το Κρεμλίνο, πλέον δεν λειτουργούν ή επαναπατρίστηκαν, ουσιαστικά, στις offshore οικονομικές ζώνες που δημιούργησε ο ίδιος ο Πούτιν μετά το 2020 προκειμένου να ελέγξει την ρωσική οικονομική δραστηριότητα στο εξωτερικό.
Η έκθεση αναφέρεται σε εταιρείες όπως η FixPrice, η United Medical Group, η Etalon Group και η TCS Group Holding, που για πολλά χρόνια είχαν ισχυρό αποτύπωμα και στην Κύπρο μέσω τοπικών εταιρειών που σήμερα έχουν κλείσει. Η έκθεση καταλήγει πως η τάση πλέον στην Κύπρο είναι η ίδρυση εταιρειών τεχνολογίας που έχουν «υγιέστερο» προφίλ και καταγράφει πως μέχρι την 1η Ιανουαρίου του εφετινού έτους πάνω από 10.500 εταιρείες -με μοναδικούς ιδιοκτήτες ή ιδιοκτησιακό καθεστώς άνω του 50% από Ρώσους ή Λευκορώσους- ιδρύθηκαν στην Κύπρο δημιουργώντας ουσιαστικά ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης. Και σε αυτό το επίπεδο ο πόλεμος στην Ουκρανία, τα μέτρα της Ε.Ε. (διάφοροι γύροι κυρώσεων στη Ρωσία του Πούτιν) αλλά και οι οικονομικές συνθήκες στη Ρωσία έπαιξαν καθοριστικό ρόλο για την μετακίνηση των εν λόγω επαγγελματιών επί κυπριακού εδάφους.
Κυπριακή επιτυχία
Η έρευνα του PACE καταλήγει πως για την επιτυχία του μοντέλου προσέλκυσης Ρώσων τεχνολογικών «μετοίκων» ρόλο διαδραμάτισε ένας πιο εξυγιασμένος τρόπος κινήτρων που δεν εστίασε στο μοντέλο των «χρυσών διαβατηρίων» αλλά στην προσωρινή άδεια παραμονής στη βάση της ίδρυσης εταιρείας στην Κύπρο με χαμηλό φορολογικό συντελεστή ή με ειδικό φόρο για εξειδικευμένες υπηρεσίες (π.χ. φόρος 2,5% εισοδήματος από δικαιώματα λογισμικού). Η έρευνα καταλήγει πως η Κ.Δ. κέρδισε αναπτυξιακά επί του ΑΕΠ της (5,1% για το 2022 και 2,5% για το 2023 με τα εν λόγω ποσοστά να σημειώνουν ρεκόρ εντός ευρωζώνης) και πως οι προοπτικές για το 2024 είναι ακόμη πιο αισιόδοξες.
