Του Γιώργου Κακούρη
Στον τρόπο υπολογισμού της κατανομής των κονδυλίων για τους αγρότες εστιάζονται οι διαφωνίες μεταξύ των κρατών μελών για το μέλλον της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, όπως διαφάνηκε στο πρόσφατο Συμβούλιο Γεωργίας και Αλιείας στο Λουξεμβούργο, με χώρες της ανατολικής Ευρώπης και της Βαλτικής να ζητούν τη σύγκλιση των πληρωμών προς όφελος όσων βρίσκονται κάτω από τον μέσο όρο.
Αν και δεν κατέστη δυνατόν να υπάρξουν συμπεράσματα των 27 για το μέλλον της ΚΑΠ, λόγω επιμονής της Ρουμανίας στο συγκεκριμένο θέμα, οι υπόλοιπες χώρες μετά από μια μακρά συζήτηση τη Δευτέρα και την Τρίτη ενέκριναν πρόταση που είχε καταθέσει η Ουγγρική Προεδρία του Συμβουλίου ως θέση των 26, καταγράφοντας έτσι θέσεις στις οποίες μπορούν να συμφωνήσουν μια ευρεία πλειοψηφία των κρατών μελών, και οι οποίες θα δώσουν κατεύθυνση στην Κομισιόν που αναμένεται τους επόμενους μήνες να καταθέσει προτάσεις για το μέλλον της ΚΑΠ.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης η Κύπρος τάχθηκε εναντίον της θέσης για εξωτερική σύγκλιση των άμεσων ενισχύσεων, δηλαδή την εξομάλυνση των διαφορών μεταξύ των κρατών μελών. Η Κύπρος, που βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο (σύμφωνα με στοιχεία της Κομισιόν λάμβανε επιδοτήσεις 397 ευρώ ανά εκτάριο το 2022), δεν διαφώνησε με την αναφορά στο κείμενο στην ανάγκη εργαλείων για «δίκαιη κατανομή» της στήριξης, προσθέτοντας όμως σε κοινή δήλωση με την Ελλάδα πως πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι παράγοντες που επηρεάζουν την κάθε χώρα ξεχωριστά, όπως το κόστος παραγωγής και μεταφοράς.
Η μακρά και δύσκολη συζήτηση που διήρκεσε μέχρι αργά τη Δευτέρα και ολοκληρώθηκε την Τρίτη είναι όμως μόλις η αρχή του δρόμου, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δεσμευτεί να καταθέσει τις συνολικές προτάσεις της για την πορεία της ΚΑΠ εντός των πρώτων 100 ημερών της νέας της θητείας, δηλαδή μέχρι τον Φεβρουάριο.
Το κύριο διακύβευμα για τα κράτη μέλη, στο οποίο ουσιαστικά συγκλίνουν, είναι πως διαφωνούν με τις σκέψεις που γίνονται από πλευράς Κομισιόν για ένταξη της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής σε ένα διαφορετικό πλαίσιο με την νέα περίοδο του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ, μετά το τέλος του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου 2021 - 2027.
Θέμα κατανομής
Η κατανομή των κονδυλίων της ΚΑΠ είναι κάτι που στο τέλος της ημέρας θα αποφασίσουν οι Υπουργοί Οικονομικών και οι ηγέτες στις διαπραγματεύσεις για το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (2028 - 2034), στο οποίο θα εντάσσεται και η ΚΑΠ με την όποια μορφή αποφασιστεί πως θα έχει στο μέλλον.
Ομάδα χωρών με κυριότερες τη Βουλγαρία, τη Λετονία, την Εσθονία, τη Λιθουανία τη Ρουμανία, τη Σλοβακία και την Πολωνία, όπου οι άμεσες ενισχύσεις προς τους γεωργούς βρίσκονται κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ, θεωρούν πως λόγω της αύξησης του κόστους παραγωγής καθώς και των αυστηρών προτύπων που ισχύουν εξ ίσου για τους γεωργούς σε όλα τα κράτη μέλη, θα πρέπει να υπάρξει μια συζήτηση για πιο ισότιμη κατανομή της βοήθειας.
Το κείμενο συμπεριέλαβε και σχετική αναφορά πως η ΚΑΠ θα χρειαστεί να έχει «τους απαραίτητους πόρους και εργαλεία» για να ανταποκριθεί στους στόχους, και πως «η δίκαιη κατανομή της στήριξης μέσω ΚΑΠ, ιδιαίτερα των απευθείας πληρωμών, μεταξύ των κρατών μελών, είναι ένα ευαίσθητο θέμα» στο οποίο πρέπει να βρεθεί μια «ικανοποιητική λύση».
Η Κύπρος αποδέχθηκε την συμπερίληψη αναφοράς, καταθέτοντας παράλληλα με την Ελλάδα δήλωση με την οποία καταγράφει την ερμηνεία που προτείνει όσον αφορά την «ισότιμη κατανομή» - ότι δεν δεν πρέπει να αποβεί σε βάρος της χρηματοδότησης που δίνεται μέχρι σήμερα, και πως θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα ειδικά χαρακτηριστικά κάθε κράτους μέλους και τις διαφορές μεταξύ τους.
Ωστόσο η Κύπρος δεν θεώρησε πως υπήρχε λόγος να ταχθεί εναντίον της συμφωνίας, καθώς κατέστη δυνατόν στο κείμενο να περιληφθούν στοιχεία που συμφέρουν τη χώρα μας, όπως η αναγνώριση των ιδιαιτεροτήτων απομακρυσμένων και νησιωτικών περιοχών, των ιδιαιτεροτήτων των μικρών εκμεταλλεύσεων, και η ανάγκη στήριξης της παραγωγής.
Μηνύματα στην Κομισιόν
Γενικότερα, παρά τη μακρά συζήτηση, καμία άλλη χώρα δεν τάχθηκε εναντίον, ενώ και η στάση της Ρουμανίας μπορεί να ερμηνευθεί ως απότοκο της θέσης της ως μια από τις χώρες με την πιο μικρή στήριξη στην ΕΕ (218 ευρώ ανά εκτάριο το 2022) και στο ότι βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο ενόψει βουλευτικών και προεδρικών εκλογών τους επόμενους δύο μήνες.
Αν και στην πράξη συμβολικής σημασίας, η συμφωνία των 26 (και εμμέσως και της Ρουμανίας) στέλνει το πολιτικό μήνυμα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή πως αυτό που θέλουν τα κράτη μέλη είναι η αγροτική πολιτική να διατηρήσει τον κεντρικό ρόλο της και την επόμενη προγραμματική περίοδο - για την περασμένη επταετία ο προϋπολογισμός προβλέπει 387 δις για την ΚΑΠ, πάνω από το ένα τρίτο του συνολικού προϋπολογισμού 1,074 τρις ευρώ για την περίοδο 2021 - 2027.
Από εκεί και πέρα, η Κομισιόν θα αναγνώσει στις θέσεις των κρατών μελών και στις διαφοροποιήσεις και ανησυχίες που έχουν κατατεθεί (όπως για παράδειγμα το σημείωμα της Κύπρου) σε συνάρτηση με τον στρατηγικό διάλογο για το μέλλον της γεωργίας και της αγοράς τροφίμων, και τη σχετική έκθεση που παρέδωσε ο καθηγητής Πέτερ Στροσνάιντερ στην Πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τον Σεπτέμβριο.
Η έκθεση αυτή είχε επικεντρωθεί κυρίως στις απόψεις εκπροσώπων οργανώσεων αγροτών και αγροτικών κοινοτήτων, περιβαλλοντικών οργανώσεων, την κοινωνία των πολιτών και την ακαδημαϊκή κοινότητα. Το κομμάτι που έλειπε ήταν αυτό των κρατών μελών, τα οποία έδωσαν ιδιαίτερη σημασία στο να καταλήξουν σε μια όσο το δυνατόν πιο κοινή θέση πριν η Κομισιόν αναπτύξει τις δικές της προτάσεις για την αγροτική πολιτική που αναμένονται το αργότερο τον Φεβρουάριο, αλλά και τις προτάσεις για το επόμενο ΠΔΠ για την περίοδο 2028 - 2034 που αναμένονται μέχρι τα μέσα του χρόνου.
Η Βελγική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ είχε προσπαθήσει το πρώτο μισό του 2024 να καταλήξει σε κοινή θέση και πάλι χωρίς επιτυχία, εν μέσω των εντάσεων κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων των αγροτών και αγροτικών οργανώσεων σε όλη την Ευρώπη και ιδιαίτερα στις Βρυξέλλες λίγο πριν τις ευρωεκλογές. Τελικά η προσπάθεια απέδωσε επί Ουγγρικής Προεδρίας για την οποία η συμφωνία ήταν μια από τις κύριες προκλήσεις τόσο επί της ουσίας, όσο και για να απαντήσει στις πολλές επικρίσεις εναντίον της.
Ο αστερίσκος της Κύπρου
Σε αυτό το πλαίσιο η Κύπρος στήριξε τη συμφωνία, καταθέτοντας όμως μαζί με την Ελλάδα σε κοινή δήλωση την ερμηνεία την οποία θεωρεί πως η ΕΕ θα πρέπει να υιοθετήσει όσον αφορά τι αποτελεί «δίκαιη κατανομή» της στήριξης από την ΚΑΠ. Πρόκειται για μια συνηθισμένη πρακτική καθώς αρκετές χώρες κατέθεσαν δικές τους ανησυχίες μέσω ξεχωριστών δηλώσεων.
Θέση της Κύπρου είναι πως η ισότιμη κατανομή δεν πρέπει να αποβεί σε βάρος της χρηματοδότησης που δίνεται μέχρι σήμερα, και πως θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα ειδικά χαρακτηριστικά κάθε κράτους μέλους και τις διαφορές μεταξύ τους.
Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στη δήλωση που συνυπέγραψε η Κύπρος, η κατανομή των κονδυλίων θα πρέπει να συνυπολογίζει τις διαφορές μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά το κόστος της γης, της μεταφοράς και της παραγωγής, το πώς συγκρίνονται τα εισοδήματα στη γεωργία με αυτά άλλων τομέων στην κάθε χώρα, αλλά και να λαμβάνεται υπόψη η αγοραστική δύναμη των γεωργών και η ανάγκη στήριξης των μικρών εκμεταλλεύσεων που δεν μπορούν να εκμεταλλευτούν τις τεχνολογικές εξελίξεις εύκολα και αποτελεσματικά.
