Kathimerini.gr
Της Χρύσας Λίαγγου
Η ροή της ενέργειας από Ανατολάς προς Δυσμάς και από Βορρά προς Νότο αλλάζει, καθώς οι αγωγοί βγαίνουν από το παιχνίδι.
Κεντρικό ρόλο στη μεταφορά πράσινης ενέργειας που θα παράγεται στις χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής προς την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη που επείγεται να υποκαταστήσει το ρωσικό φυσικό αέριο και να αφήσει πίσω της τους αγωγούς και τα ορυκτά καύσιμα, διεκδικεί η Ελλάδα, δρομολογώντας νέες διεθνείς διασυνδέσεις προς κάθε κατεύθυνση.
Οι «λεωφόροι» της πράσινης ενέργειας θα πάρουν τη θέση των αγωγών που διασχίζουν την Ευρώπη από Ανατολάς προς Δυσμάς και από τον Βορρά προς τον Νότο με αντίθετη ακριβώς κατεύθυνση. Οι νέες πηγές της πράσινης ενέργειας για την Ευρώπη βρίσκονται στον Νότο και πέραν της Μεσογείου, στη Βόρεια Αφρική και στη Μέση Ανατολή και ο δρόμος για να φτάσουν στην Ευρώπη περνάει από την Ελλάδα.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του δικτύου διαχειριστών Ε.Ε. ENTSO-E, πέραν των διασυνοριακών διασυνδέσεων 23 GW που προγραμματίζονται έως το 2025, η Ευρώπη έχει πρόσθετες ανάγκες για επιπλέον διασυνδέσεις 64 GW σε 50 ευρωπαϊκά σύνορα έως το 2030 και 132 GW έως το 2040 (συμπεριλαμβανομένων και έργων αποθήκευσης). Οι νέες αυτές διασυνδέσεις είναι αναγκαίες για να περιοριστεί η ηλεκτροπαραγωγή από αέριο στην Ευρώπη κατά 75 TWh έως το 2040 και να αποφευχθούν περικοπές ΑΠΕ 42 TWh.
H Eλλάδα, μέσω του ΑΔΜΗΕ, έχει δρομολογήσει από πολύ νωρίς δύο στρατηγικού χαρακτήρα διεθνείς διασυνδέσεις, ώστε να αποτελέσει έναν διάδρομο πράσινης ενέργειας μεταξύ της Ευρώπης, της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής και συγκεκριμένα τη διασύνδεση της Ελλάδας με την Κύπρο και το Ισραήλ και της Ελλάδας με την Αίγυπτο. Μόλις πρόσφατα εξάλλου έγινε γνωστό ότι δρομολογείται και ένας τρίτος ηλεκτρικός διάδρομος που θα συνδέει την Ελλάδα με την Αυστρία, για να φτάνει πράσινη ενέργεια μέχρι τη νότια Γερμανία, όπου δεν μπορεί να αναπτύξει ΑΠΕ λόγω των περιβαλλοντικών όρων προστασίας του Μέλανα Δρυμού.
Η διασύνδεση με αρχική δυναμικότητα 3 GW που σε δεύτερη φάση θα φτάσει στα 9 GW, θα ξεκινάει από την Ελλάδα και θα φτάνει στην Αλβανία. Από εκεί, ο ΑΔΜΗΕ φαίνεται να εξετάζει δύο εναλλακτικές οδεύσεις. Μία χερσαία που θα διασχίζει τα κράτη Μαυροβούνιο, Κροατία και Σλοβενία και θα καταλήγει στην Αυστρία και στη νότια Γερμανία. Η δεύτερη διαδρομή είναι υποθαλάσσια από τα παράλια της Αλβανίας μέχρι τη Σλοβενία και στη συνέχεια θα ακολουθεί χερσαία όδευση προς Αυστρία και νότια Γερμανία. Το σχέδιο βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, έχει ωστόσο υποβληθεί σχετική πρόταση στο Βερολίνο και στη Βιέννη, με τις συζητήσεις μεταξύ των τριών πλευρών να βρίσκονται σε εξέλιξη.
H Eλλάδα είναι ήδη διασυνδεδεμένη με όλες τις γειτονικές χώρες, ενώ ο ΑΔΜΗΕ έχει δρομολογήσει την επέκταση των υφιστάμενων διασυνδέσεων προς κάθε πλευρά των συνόρων. Ο ΑΔΜΗΕ κατασκευάζει δεύτερη διασύνδεση με τη Βουλγαρία που θα τριπλασιάσει τη δυναμικότητα των ανταλλαγών ενέργειας μεταξύ των δύο χωρών, προχωράει τις μελέτες για τη δεύτερη διασύνδεση με την Ιταλία, ισχύος τουλάχιστον 1 GW, μελετά δύο νέες διασυνδέσεις με την Τουρκία και την Αλβανία, καθώς και την αναβάθμιση της υφιστάμενης διασύνδεσης με τη Βόρεια Μακεδονία, δεδομένου ότι η γειτονική χώρα αποτελεί κρίσιμο κόμβο στο συνολικό σύστημα των Δυτικών Βαλκανίων.
Η δεύτερη διασύνδεση με την Ιταλία βρίσκεται στη φάση των μελετών και με την ολοκλήρωσή τους οι διαχειριστές των δύο χωρών θα αποφασίσουν από κοινού την πλέον ενδεδειγμένη τεχνοοικονομική λύση. Ο σχεδιασμός της δεύτερης διασύνδεσης με την Τουρκία ωριμάζει με τη συνεργασία των διαχειριστών Ελλάδας, Βουλγαρίας και Τουρκίας, καθώς διερευνώνται διάφορα εναλλακτικά σενάρια για την ανάπτυξη νέων συνδέσεων ανάμεσα στο ευρωπαϊκό και το τουρκικό ηλεκτρικό σύστημα. Το εγχώριο τμήμα της νέας διασύνδεσης Ελλάδας – Βουλγαρίας βρίσκεται σε προχωρημένη κατασκευή και αναμένεται να λειτουργήσει στις αρχές του 2023. Η νέα διασύνδεση θα υπερτριπλασιάσει τη μεταφερόμενη ενέργεια που ανταλλάσσουν οι δύο χώρες, αυξάνοντας τη μεταφορική ικανότητα σε 1.400 MW για την κατεύθυνση από την Ελλάδα προς τη Βουλγαρία και σε 1.700 MW για την κατεύθυνση από τη Βουλγαρία προς την Ελλάδα.
«Οι διεθνείς διασυνδέσεις είναι μία κρίσιμη παράμετρος για τη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού της Ελλάδας και της Ευρώπης. Ο ΑΔΜΗΕ συνδράμει με όλες του τις δυνάμεις στη διάνοιξη νέων και ισχυρών ενεργειακών διαδρόμων με την Ιταλία, τα Βαλκάνια, τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή, που μπορούν να αναδείξουν τη χώρα μας σε έναν στρατηγικό ενεργειακό κόμβο και να ενισχύσουν σημαντικά τη δυνατότητά της τόσο για παραγωγή όσο και για εξαγωγές καθαρής ενέργειας», δηλώνει στην «Κ» ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ Μάνος Μανουσάκης.
Διασυνδέσεις με Κύπρο, Ισραήλ και Αίγυπτο
Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ: Η διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ με φορέα υλοποίησης τον EuroAsia Interconnector είναι ένα ώριμο έργο, στο οποίο η συμβολή του ΑΔΜΗΕ υπήρξε καθοριστική για την προνομιακή πρόσβασή του σε ευρωπαϊκούς πόρους χρηματοδότησης, ύψους 657 εκατ. ευρώ, από το Connecting Europe Facility. Προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση του έργου ήταν η συμμετοχή διαχειριστή συστήματος μεταφοράς στον φορέα υλοποίησης. Πρόσφατα, ο ΑΔΜΗΕ δρομολόγησε και τη διαδικασία της επενδυτικής του συμμετοχής στο έργο της διασύνδεσης, καθώς έγιναν αποδεκτοί οι όροι του Letter of Intent που κατέθεσε προς τον EuroΑsia Interconnector για αρχική συμμετοχή με ποσοστό 25% στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας. Το έργο, προϋπολογισμού 2,5 δισ. ευρώ, αφορά την κατασκευή υποθαλάσσιου καλωδίου με μεταφορική ικανότητα 2.000 MW (1 GW σε πρώτη φάση) και συνολικό μήκος περίπου 1.200 χιλιομέτρων. Παράλληλα, προβλέπει και την κατασκευή τριών υποσταθμών μετατροπής, ένας σε κάθε χώρα, με τον πρώτο στην Κύπρο να αρχίσει να κατασκευάζεται μέσα στους επόμενους μήνες. Η διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ είναι ένα κρίσιμο ενεργειακό έργο, που αναμένεται να ολοκληρωθεί σε δύο διαδοχικές φάσεις (Κρήτη – Κύπρος και Κύπρος – Ισραήλ) έως το 2029. Με τη λειτουργία του θα τερματίσει την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου ενώ η διασύνδεση του συστήματος του Ισραήλ θα αποτελέσει το πρώτο βήμα για την ανταλλαγή ενέργειας μεταξύ της Μέσης Ανατολής και της ηπειρωτικής Ευρώπης.
Ελλάδα – Αίγυπτος: Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Αιγύπτου αυτήν την περίοδο βρίσκεται σε στάδιο μελετών. Ο ΑΔΜΗΕ συνεργάζεται στενά με τον διαχειριστή του συστήματος της Αιγύπτου, EETC, με στόχο τη διασφάλιση της τεχνικής και οικονομικής βιωσιμότητας του έργου, το οποίο κατ’ αρχήν έχει συμφωνηθεί ότι θα βασίζεται στην πρόταση GREGY, που έχει καταθέσει η εταιρεία Elica του ομίλου Κοπελούζου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το έργο αφορά τη σύνδεση της Αιγύπτου με υποθαλάσσιο καλώδιο μήκους 954 χλμ. απευθείας με την Αττική. Η ισχύς του καλωδίου ανέρχεται σε 3.000 μεγαβάτ με αμφίδρομη ικανότητα και το κόστος της επένδυσης σε 3,5 δισ. ευρώ. Το ένα τρίτο της ηλεκτρικής ενέργειας που θα παράγεται, θα καταναλώνεται από βιομηχανίες στην εσωτερική αγορά, 1 GW θα κατευθύνεται στην Ιταλία και στη Βουλγαρία και το υπόλοιπο θα χρησιμοποιείται για την παραγωγή υδρογόνου. Σύμφωνα με μελέτη, η ηλεκτρική διασύνδεση θα απελευθερώσει χωρητικότητα 700 μεγαβάτ στα υπάρχοντα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας Ελλάδας – Ιταλίας και Ελλάδας – Βουλγαρίας.
Προχωράει η σύνδεση Αττικής με την Κρήτη
Με ταχείς ρυθμούς προχωράει η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης – Αττικής, έργο που θα ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια του νησιού και θα ανοίξει τον δρόμο για την ανάπτυξη έργων ΑΠΕ. Μέχρι στιγμής έχουν ποντιστεί 170 χλμ. του πρώτου ηλεκτρικού καλωδίου και το σύνολο των καλωδίων οπτικών ινών, συνολικού μήκους 670 χλμ., ενώ σύμφωνα με τον προγραμματισμό του ΑΔΜΗΕ μέσα στο 2022 θα προχωρήσει η πόντιση του δεύτερου υποβρυχίου καλωδίου μήκους 335 χλμ., με στόχο μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2023 να έχουν ολοκληρωθεί όλες οι ποντίσεις ηλεκτρικών καλωδίων. Παράλληλα προχωρούν οι διασυνδέσεις Σαντορίνης – Νάξου και μέχρι το τέλος του 2022 θα ακολουθήσουν οι διαγωνισμοί για τις διασυνδέσεις της Φολεγάνδρου, της Μήλου και της Σερίφου με το Λαύριο, έργα που θα ολοκληρωθούν στο σύνολό τους το 2024. Το προηγούμενο διάστημα ο ΑΔΜΗΕ ολοκλήρωσε τη διασύνδεση της Σκιάθου με την Εύβοια, ένα έργο που έχει αναβαθμίσει σημαντικά την ενεργειακή ασφάλεια σε όλες τις βόρειες Σποράδες.
Στη Δυτική Ελλάδα αυτή την περίοδο αντικαθιστά την ηλεκτρική διασύνδεση Ακτίου – Πρέβεζας και το αμέσως επόμενο διάστημα ξεκινάει την αναβάθμιση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κυλλήνης – Ζακύνθου. Μέχρι το 2025 ο ΑΔΜΗΕ στοχεύει να έχει εκσυγχρονίσει το σύνολο των υφιστάμενων διασυνδέσεων στα Ιόνια νησιά, επενδύοντας περί τα 100 εκατ. ευρώ. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας τα έργα που περιλαμβάνονται στο επενδυτικό πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ, ύψους 5 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της εταιρείας Ιωάννη Μάργαρη, θα έχουν δημιουργήσει ηλεκτρικό χώρο άνω των 28 GW για ΑΠΕ –από 17 GW σήμερα– ξεπερνώντας τον προβλεπόμενο στόχο των 25 GW που προβλέπει το εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα την ίδια περίοδο.
