Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Έκοψε ταχύτητα η οικονομία της Κύπρου στο δεύτερο τρίμηνο του 2023, εγείροντας ως γεγονός, ερωτηματικά. Σύμφωνα με την προκαταρκτική εκτίμηση της Στατιστικής Υπηρεσίας, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας το 2ο τρίμηνο του 2023 υπολογίζεται στο 2,3% σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2022 και στο -0,4% σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο. Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τις επίσημα στατιστικά, για το 1ο τρίμηνο του 2023 ο ρυθμός ανάπτυξης έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω και υπολογίζεται στο 3,2% σε σύγκριση με 3,4% κατά την προηγούμενη εκτίμηση. Για το 1ο εξάμηνο του 2023, ο ρυθμός ανάπτυξης έφθασε το 2,75% σε σύγκριση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2022.
Μετά τις επίσημες ανακοινώσεις της Στατιστικής Υπηρεσίας Κύπρου, ο πρώην Υπουργός Οικονομικών, Κωνσταντίνος Πετρίδης προέβη σε κάποιες διαπιστώσεις επί των στατιστικών στο twitter, υπογραμμίζοντας ότι η συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 0,4% σε σχέση με το 1ο τρίμηνο είναι ανησυχητική. Όπως εξήγησε ο πρώην Υπουργός Οικονομικών, αρνητικό ΑΕΠ, πέραν της περιόδου της πανδημίας είχαμε να δούμε από το 2014 οπότε επανήλθε η κανονικότατα μετά το κούρεμα. «Αρνητικό ΑΕΠ, ή σημαντική επιβράδυνση, παρουσιάζεται συνήθως πριν από κάθε κρίση όπως έγινε το 2003 (κρίση χρηματιστηρίου που επέφερε σημαντική μετατόπιση πλούτου) και το 2009», σημείωσε χαρακτηριστικά. Ο κ. Πετρίδης στα 5 του σημεία σχολίασε ότι το αρνητικό ΑΕΠ θα επηρεάσει τα έσοδα του κράτους –που κατά τη γνώμη του θα έχει- μεγάλο αντίκτυπο στα δημόσια οικονομικά, στο δημόσιο χρέος, στις αξιολογήσεις του κράτους κλπ.
Όσον αφορά στα δημόσια οικονομικά, ο πρώην ΥΠΟΙΚ εξηγεί ότι στο 2ο τρίμηνο οι δημοσιονομικές επιδόσεις καταδεικνύουν μια πολύ ανησυχητική επιδείνωση των δημοσίων οικονομικών και το συσσωρευμένο πλεόνασμα προκύπτει από το ισχυρό πλεόνασμα του πρώτου τριμήνου. «Τα πιο πάνω πρέπει να δημιουργήσουν ανησυχία τόσο στην κυβέρνηση όσο και στην (υπεύθυνη και μη) αντιπολίτευση, που αρέσκονται στην αύξηση των δαπανών (συχνά ανελαστική και επαναλαμβανόμενη), για σκοπούς εξυπηρέτησης του πελατειακού κράτους, την οποία παρουσιάζουν και ως επιτυχία», σημειώνει στο «ποστ» του αναλύοντας το ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ του 2ου τριμήνου.
Καμπανάκια από Δημοσιονομικό Συμβούλιο
Η Δημοσιονομική εικόνα όπως την είχε επισημάνει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο στην ενδιάμεση έκθεση του τον Ιούλη του 2023 παραμένει αυτή τη στιγμή σταθερή παρά τις σημαντικές αυξήσεις στις δαπάνες. Όπως είχε σχολιάσει, η ανάληψη της εξουσίας από νέα κυβέρνηση συνεπάγεται και αύξηση δαπανών. «Το φαινόμενο αυτό είναι μεν σύνηθες, αλλά δεν παύει από το να ασκεί σημαντικές πιέσεις στα δημόσια οικονομικά, παρά την συνεχιζόμενη αύξηση και των εσόδων», σημείωνε. Σύμφωνα με το Συμβούλιο, συνιστάται συνεκτίμηση στον σχεδιασμό, των δαπανών για τις οποίες έχουν αναληφθεί πολιτικές και άλλες δεσμεύσεις και οι οποίες δεν εμφανίζονται, στο παρόν στάδιο, στα επίσημα στοιχεία. Επιπλέον, συνιστάται η διατήρηση πλεονασμάτων προς προστασία του δημοσιονομικού χώρου που θα απαιτηθεί για κοινωνικά μέτρα και για τη στήριξη της φυσικής ασφάλειας, της ενεργειακής ασφάλειας καθώς και για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση της Δημόσιας Υπηρεσίας και της οικονομίας γενικότερα. Το Συμβούλιο υπογράμμιζε ότι, οι πιέσεις για περαιτέρω δημοσιονομική επέκταση αποτελούν σημαντικό ρίσκο που ενδέχεται να καταστήσει την επίτευξη του στόχου για μείωση του ελλείμματος στο 81.1% για το 2023, ιδιαίτερα αμφίβολη. «Με βάση τα σημερινά στοιχεία και τάσεις, δεν διαφαίνονται υψηλοί πρωτογενείς κίνδυνοι Δημοσιονομικής αναταραχής και το Δημοσιονομικό Συμβούλιο θεωρεί πως το Υπουργείο Οικονομικών διατηρεί αυτή τη στιγμή τον έλεγχο στα δημόσια οικονομικά», τόνιζε ωστόσο.
Στον αντίποδα
Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών, το δημοσιονομικό ισοζύγιο από τον Ιανουάριο μέχρι τον Μάιο του 2023, το δημοσιονομικό ισοζύγιο είναι 344 εκατομμύρια σε αντίθεση με την αντίστοιχη περίοδο του 2022 που ήταν 140,8 εκατομμύρια. Το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ τον Ιανουάριο – Μάιο του 2022 ήταν 90% και στο αντίστοιχο 5μηνο του 2023 κυμαίνεται στο 83,6%. Ο ρυθμός αύξησης των εσόδων βρίσκεται στο 15% και ο ρυθμός αύξησης των δαπανών στο 9,7%. Ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ για το 1ο εξάμηνο του 2023 παραμένει ο 3ος υψηλότερος ανάμεσα στα κράτη μέλη και είναι υψηλότερος από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης και της Ε.Ε. που υπολογίζεται στο 0,9% και 0,8% αντίστοιχα.
Οι προβλέψεις της Κομισιόν
Οι εαρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που είχαν δημοσιευθεί στα μέσα Μαΐου 2023, ανάφεραν ότι μετά την ισχυρή αύξηση του ΑΕΠ της Κύπρου το 2022 θα αναμενόταν επιβράδυνση στην οικονομική δραστηριότητα το 2023 και 2024 εν μέσω των επίμονων πληθωριστικών πιέσεων και των αυξανόμενων επιτοκίων.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, η επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας ξεκίνησε το τελευταίο τρίμηνο του 2022 και αναμένεται να συνεχιστεί έως το 2023. Η οικονομία αναμένεται να αμβλυνθεί από τον ακόμη υψηλό πληθωρισμό που διαβρώνει την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, από τα υψηλότερα επιτόκια που επηρεάζουν αρνητικά τις επενδύσεις και με την αποδυνάμωση της δυναμικής ανάπτυξης των εμπορικών εταίρων της Κύπρου επηρεάζοντας την εξωτερική ζήτηση. «Η μερική τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών που εφαρμόστηκε τον Ιανουάριο του 2023 πρόκειται να μετριάσει κάπως τον αρνητικό αντίκτυπο στην κατανάλωση. Η εφαρμογή του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ) αναμένεται να στηρίξει τις επενδύσεις στον ορίζοντα των προβλέψεων. Ο τουρισμός και άλλες εξαγωγικού χαρακτήρα υπηρεσίες αναμένεται να συνεχίσουν να αναπτύσσονται, αν και με βραδύτερο ρυθμό. Συνολικά, το πραγματικό ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί κατά 2,3% το 2023 και περεταίρω στο 2,7% το 2024», σχολίαζε.
Τέλος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναθεωρήσει προς τα πάνω την πρόβλεψη της για το πραγματικό ΑΕΠ το 2023 κατά 1,3 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τις φθινοπωρινές προβλέψεις (2,3% από 1,0%) και για το 2024 κατά 0,8 ποσοστιαίες μονάδες πιο πάνω αντίστοιχα (2,7% από 1,9%), κοντά στις προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών (2,8% για το 2023 και 3,0% για το 2024).
