Του Απόστολου Τομαρά
Ερωτήματα που αγγίζουν τον πυρήνα της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κύπρου, μέσω Ελλάδας, με τα ευρωπαϊκά ηλεκτρικά δίκτυα, προκύπτουν από επιστολή του ΕΤΕΚ προς το υπουργείο Ενέργειας. Στην επιστολή ημερομηνίας 8 Νοεμβρίου 2024 με αποδέκτη τον γενικό διευθυντή του Υπουργείου Μάριο Παναγίδη, το ΕΤΕΚ εκφράζει μια σειρά ανησυχιών για το κόστος του έργου, την οικονομική βιωσιμότητά του, τις μελέτες που πρέπει να πραγματοποιηθούν για τεχνικής φύσεως ζητήματα, ενώ υπό μορφή ερωτήματος ζητά απαντήσεις για το όφελος των καταναλωτών. Συντάκτης των σημείων που εγείρονται από το ΕΤΕΚ είναι η Επιστημονική Επιτροπή «Ενεργειακή πολιτική και Εξοικονόμηση Ενέργειας - Συμβατικές και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας». Στο συνοδευτικό σημείωμα της επιστολής ο πρόεδρος του ΕΤΕΚ Κωνσταντίνος Κωνσταντή ζητά όπως το Επιμελητήριο έχει εμπλοκή προκειμένου να παρουσιαστούν οι προβληματισμοί που καταγράφονται. Το ΕΤΕΚ θέτει επί τάπητος για συζήτηση 18 ζητήματα τεχνοοικονομικής φύσεως, διευκρινίζοντας πως το γεωπολιτικό σκέλος του έργου δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητές του και για τον λόγο αυτό δεν θα εκφράσει άποψη.
Κόστος – Βιωσιμότητα
Το ΕΤΕΚ στους προβληματισμούς που διατυπώνει αμφισβητεί ανοιχτά τις επίσημες εκτιμήσεις για το κόστος του ηλεκτρικού καλωδίου. Όπως αναφέρεται στην επιστολή, το ΕΤΕΚ θεωρεί βέβαιο ότι το κόστος θα είναι μεγαλύτερο του €1,9 δισ. χωρίς κάποιος να γνωρίζει το ακριβές τελικό ποσό. Το Επιμελητήριο θεωρεί πως δεν υπάρχουν εγγυήσεις για το τελικό κόστος, ενώ ο Κύπριος καταναλωτής θα επωμιστεί το 63% του κόστους. Λαμβάνοντας υπόψη το πληθυσμιακό στοιχείο, το ΕΤΕΚ υποστηρίζει πως ο κατά κεφαλή επιμερισμός του κόστους για τους καταναλωτές στην Κύπρο θα ανέλθει στο 95%, ενώ στην Ελλάδα στο 5%. Δυσοίωνες είναι οι εκτιμήσεις του Επιμελητηρίου για τη βιωσιμότητα του έργου. Στην επιστολή αναφέρεται πως δεν «υπάρχουν σαφείς προβλέψεις και εγγυήσεις για το τελικό κόστος και για το πώς θα επιτευχθεί η μείωση του κόστους ηλεκτρισμού».
Ενεργειακή εξάρτηση
Στα σοβαρά ζητήματα που εγείρει το ΕΤΕΚ είναι και οι ανησυχίες ότι το συγκεκριμένο έργο θα οδηγήσει σε ενεργειακή εξάρτηση της Κύπρου. Στο κομμάτι αυτό το ΕΤΕΚ εκφράζει έντονο προβληματισμό αν η Κύπρος θα πρέπει να επενδύσει στις δικές της ενεργειακές δυνατότητες προκειμένου να επιτευχθεί η ενεργειακή μετάβαση της χώρας με «περαιτέρω ανάπτυξη συστημάτων ΑΠΕ, αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας, παραγωγή πράσινου υδρογόνου ως αποθηκευτικό μέσο». Λαμβάνοντας ως μέτρο τη μέση ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας την οποία υπολογίζει σε 450 MW, το ΕΤΕΚ εγείρει ερωτηματικά σχετικά με τη χρησιμότητα μιας τέτοιας επένδυσης. Στο υποθετικό ερώτημα υπολειτουργίας του έργου το ΕΤΕΚ διερωτάται ποιος θα επωμιστεί το επιπλέον κόστος και το κέρδος του επενδυτή το εγγυημένο κέρδος του οποίου, όπως αναφέρεται, είναι 8,3%.
Υλοποίηση έργου
Το ΕΤΕΚ αναφέρεται σε ερωτηματικά που υπάρχουν σχετικά με τις συμβάσεις και τις διαδικασίες υλοποίησης του έργου, επικαλούμενο σημαντικές συμβάσεις για καλώδια και υποσταθμούς που έχουν ανατεθεί, όπως υποστηρίζει, χωρίς προσφορές. «Η έλλειψη επαρκούς διαφάνειας στις διαδικασίες ανάθεσης συμβάσεων από μέρους του ΑΔΜΗΕ αποτελεί σοβαρό θέμα που απαιτεί προσοχή», αναφέρεται στην επιστολή. Το Επιμελητήριο εντοπίζει σειρά τεχνικών προβλημάτων στην πόντιση του καλωδίου συστήνοντας πως το καλώδιο θα πρέπει να είναι ανθεκτικό σε δύσκολες συνθήκες όπως η υψηλή πίεση σε μεγάλα βάθη, διαβρωτικά περιβάλλοντα καθώς και πιθανές ζημιές από θαλάσσια ρεύματα. Σε περίπτωση βλάβης το ΕΤΕΚ υποδεικνύει πως η επισκευή του είναι πολύπλοκη και δαπανηρή. Στο κομμάτι πόντισης του καλωδίου το ΕΤΕΚ θεωρεί πως εμπεριέχει υψηλό ρίσκο με πιθανή πρόκληση βλαβών κατά την πόντισή του. Το ΕΤΕΚ προειδοποιεί πως κατά την υλοποίηση του έργου θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η κλιματική αλλαγή και οι κίνδυνοι από φυσικές καταστροφές, όπως σεισμοί.
«Επιθέσεις»
Το ΕΤΕΚ θίγει και ζητήματα ασφάλειας του ηλεκτρικού καλωδίου από δολιοφθορές. Συγκεκριμένα, αναφέρεται πως το καλώδιο μπορεί να αποτελέσει στόχο κυβερνοεπιθέσεων ή άλλων απειλών, γεγονός που καθιστά κρίσιμη τη συνεργασία των ενδιαφερόμενων κρατών για την προστασία των υποδομών. Το ΕΤΕΚ συστήνει προσοχή και στο πλαίσιο συμφωνιών για ρύθμιση των θεμάτων δικαιοδοσίας. Η σύναψη διακρατικών συμφωνιών είναι απαραίτητη, αναφέρεται στην επιστολή. Το ΕΤΕΚ συστήνει ιδιαίτερη προσοχή για πιθανές επιπτώσεις στη θαλάσσια βιοποικιλότητα. «Τα θαλάσσια είδη ενδέχεται να επηρεαστούν από την κατασκευή καθώς και από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία του καλωδίου».
