Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Βλέποντας ότι οι κυπριακές τράπεζες κατέγραψαν κέρδη-ρεκόρ 15ετίας το 2023 και πιθανώς να προκύψουν ακόμη περισσότερα το 2024, στη Βουλή των Αντιπροσώπων άνοιξε το θέμα της έξτρα φορολόγησης των τραπεζών. Συγκεκριμένα, το ΑΚΕΛ έφερε πρόταση νόμου που προνοεί τη δημιουργία Ταμείου Αλληλεγγύης και Στήριξης Δανειοληπτών, το οποίο θα λαμβάνει χρήματα και από την φορολόγηση των απροσδόκητων κερδών των τραπεζών που προέκυψαν κατά κύριο λόγο, από την αύξηση των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Στην αιτιολογική έκθεση της πρότασης νόμου που υπουργείο Οικονομικών, Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και οι Τράπεζες απεύχονται να εφαρμοστεί, κρίνεται αναγκαία η λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση των δυσβάστακτων όπως η επιβολή έκτακτου τέλους επί των απροσδόκητων κερδών των πιστωτικών ιδρυμάτων, τα οποία ως απότοκο της συνεχούς αύξησης των επιτοκίων παρουσιάζουν αυξημένη κερδοφορία και αύξηση εσόδων κατά 97%, σε σύγκριση με το 2022. Έτσι, σύμφωνα με την πρόταση του ΑΚΕΛ, θα εφαρμοστεί για την αντιμετώπιση των δυσβάστακτων κοινωνικών επιπτώσεων από την άνοδο του πληθωρισμού, δίχως όμως να επηρεάζεται η σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Μια επιπρόσθετη τρίτη φορολογία θα αποτελούσε αρνητική εξέλιξη στις προσπάθειες προσέλκυσης ξένων επενδύσεων από τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα, λένε οι τράπεζες.
Οι τράπεζες έχουν ετοιμάσει ένα «τείχος» επιχειρημάτων για την αντίθεσή τους να εφαρμοστεί ένας τέτοιος φόρος, με το μεγαλύτερο επιχείρημά τους να είναι ότι στην Κύπρο η φορολόγηση των τραπεζών είναι ήδη μεγαλύτερη από άλλων κρατών-μελών, εδώ και 14 χρόνια. Μερικές από τις πτυχές του «δεκαλόγου» των τραπεζών ακούστηκαν τη Δευτέρα στην Επιτροπή Οικονομικών που συζητήθηκε το θέμα σε ειδική συνεδρία και από το υπουργείο Οικονομικών και από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, από βουλευτές και από άλλους φορείς της οικονομίας. Σύμφωνα με το «τείχος» επιχειρημάτων που παρουσιάστηκε στη Βουλή και αντιτίθενται στην «έξτρα» φορολογία, οι τράπεζες πέραν της καταβολής φορολογίας επί των κερδών καταβάλλουν τα τελευταία δεκατέσσερα χρόνια επιπλέον και ειδικό φόρο επί των καταθέσεων. Ο φόρος αυτός επιβλήθηκε το 2011 όπως παρουσίασαν, και αρχικά θα ίσχυε για δυο χρόνια, αλλά ακόμα βρίσκεται σε ισχύ και επιβάλλεται κάθε χρόνο. Επίσης, οι τράπεζες δηλώνουν ότι επιβάλλεται κάθε χρόνο, ανεξάρτητα εάν η τράπεζα καταγράφει ζημιές ή παρουσιάζει κέρδη, και ότι παρόμοια φορολογία δεν υφίσταται στις πλείστες άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Ειδικότερα, με στοιχεία που έφεραν στη Βουλή, τα τελευταία επτά χρόνια (2017- 2023) οι τράπεζες κατέβαλαν συνολικά φόρο εισοδήματος, ειδικό φόρο και ΦΠΑ πέραν των 854 εκατ. ευρώ Την ίδια περίοδο -όπως σημείωσαν- ο συνολικός ειδικός φόρος επί των καταθέσεων που καταβλήθηκε ξεπέρασε τα 395 εκατ. ευρώ.
Πιθανό μπλόκο από ΕΚΤ
Οι τράπεζες υπενθύμισαν πως όταν πρωτοπαρουσιάστηκε το όλο σχέδιο για την έκτακτη φορολόγηση των κερδών των τραπεζών για τις περιπτώσεις άλλων κρατών-μελών, η ΕΚΤ είχε εκφραστεί αρνητικά στις προθέσεις τού να επιβληθεί επιπρόσθετη φορολογία στις τράπεζες (windfall tax). Υπέδειξαν ότι, η ΕΚΤ θεωρεί ότι η κερδοφορία των τραπεζών διαδραματίζει κομβικό ρόλο στη φερεγγυότητα του τραπεζικού τομέα αφενός διότι επιτρέπει την οργανική δημιουργία κεφαλαίων και αφετέρου γιατί προσελκύει επενδυτές σε περίπτωση που προκύψει ανάγκη αύξησης κεφαλαίου. Τέλος, συμπλήρωσαν ότι, πριν από οποιεσδήποτε ενέργειες ή προθέσεις για επιβολή επιπρόσθετης ή νέας φορολογίας, είθισται να ζητείται και να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη της ΕΚΤ που είναι και ο θεματοφύλακας της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην Ευρωζώνη.
Και το χαρτί της σταθερότητας
Οι τράπεζες στην επιχειρηματολογία τους προχώρησαν και με το «χαρτί» της επενδυτικής εμπιστοσύνης, επιχειρηματολογία που είχαν προχωρήσει και στις προσπάθειες για βελτίωση του νομικού πλαισίου των εκποιήσεων. Συγκεκριμένα, ανέφεραν ότι η πρόσφατη κερδοφορία δεν είναι απόλυτα «απροσδόκητη», αλλά οφείλεται στις αποφάσεις, στις ενέργειες και τους επιχειρησιακούς σχεδιασμούς των διοικήσεων των τραπεζών. Τόνισαν ότι η αξιολόγηση της Κύπρου ως διεθνής επενδυτικός προορισμός εξαρτάται, ανάμεσα σε άλλα, και από τη σταθερότητα του νομικού και φορολογικού πλαισίου που ρυθμίζουν τη λειτουργία της αγοράς. Όπως καταγράφουν στο λεκτικό τους, η αστάθεια που τείνει να επικρατήσει στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια σε σχέση με το νομικό και φορολογικό πλαίσιο (πλαίσιο εκποιήσεων, ειδικός φόρος, επιπλέον φορολόγηση κερδών) επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις στην ελκυστικότητα της Κύπρου ως επενδυτικός προορισμός, αφού επιδρά αρνητικά περιορίζοντας τις ευκαιρίες προσέλκυσης σημαντικών επενδύσεων από ιδιωτικά κεφάλαια διεθνούς εμβέλειας, όχι μόνο στον τραπεζικό τομέα, αλλά και σε άλλους τομείς της οικονομίας. Επομένως, μια επιπρόσθετη τρίτη φορολογία θα αποτελούσε αρνητική εξέλιξη στις προσπάθειες προσέλκυσης ξένων επενδύσεων από τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα.
Για το ότι η Κύπρος «φλερτάρει» με επιζήμια σενάρια για το προφίλ της χώρας είχε κάνει λόγο και ο απερχόμενος πρόεδρος του Συνδέσμου Τραπεζών και CEO της Τράπεζας Κύπρου κατά την Ετήσια Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου πριν λίγες εβδομάδες, ο κ. Πανίκος Νικολάου. Είχε «σηκώσει το γάντι» της πρότασης νόμου του ΑΚΕΛ, λέγοντας πως το ενδεχόμενο της φορολόγησης των λεγόμενων «απροσδόκητων» κερδών των τραπεζών θα είναι επιζήμιο για τη χώρα. «Δε γίνεται να προωθείς τη χώρα σου σαν επενδυτικό προορισμό και ταυτόχρονα να φορολογείς τριπλά (πέραν του τέλους επί των καταθέσεων που ισχύει από το 2012) τους ξένους επενδυτές, επειδή τυγχάνει να έχουν επενδύσει σε τράπεζες στηρίζοντας τη χώρα σε δύσκολες εποχές», είχε σημειώσει χαρακτηριστικά.
Στο 5% το έξτρα
Το έκτακτο τέλος αλληλεγγύης πιστωτικών ιδρυμάτων θα επιβάλλεται για τα φορολογικά έτη 2024 και 2025 επί της σημειωθείσας αύξησης των καθαρών εσόδων από τόκους ΑΠΙ , σε σύγκριση με τα έσοδα του φορολογικού έτους 2022, και ανέρχεται σε ποσοστό 5% επί των εν λόγω εσόδων. Βάσει της πρότασης νόμου, οι πόροι του Ταμείου για κάλυψη των λειτουργικών του εξόδων και τη χρηματοδότηση των προβλεπόμενων σχεδίων και δράσεων, προτείνεται όπως προέρχονται από την είσπραξη του επιβλητέου, έκτακτου τέλους αλληλεγγύης πιστωτικών ιδρυμάτων, την είσπραξη επιβλητέου ειδικού φόρου, με κρατική χορηγία, δωρεές, τόκους από καταθέσεις ή επενδύσεις των εσόδων του Ταμείου και έσοδα, τα οποία προκύπτουν από τον φόρο εισοδήματος επί ΑΠΙ, μέρος των οποίων θα κατατίθεται στο Ταμείο, νοουμένου ότι έχει προηγουμένως ληφθεί απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου.
