Kathimerini.gr
Αλεξία Καλαϊτζή
Η εορταστική περίοδος σημαδεύθηκε φέτος από τρεις φονικές τρομοκρατικές επιθέσεις στη Γερμανία και τις ΗΠΑ, που αφύπνισαν την αγωνία των πολιτών για τις διαστάσεις που μπορεί να λάβει η τρομοκρατία ειδικά υπό το φως των διεθνών πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων.
Ενδιαφέρον για τους ερευνητές που ασχολούνται χρόνια με τη ριζοσπαστικοποίηση παρουσιάζουν οι ιδιαιτερότητες των προφίλ των δύο τρομοκρατών για τους οποίους γνωρίζουμε μέχρι τώρα τα περισσότερα στοιχεία: τον 50χρονο Σαουδάραβα Ταλέμπ Αλ-Αμπντουλμοζέν που επιτέθηκε σε χριστουγεννιάτικη αγορά στο Μαγδεμβούργο της ανατολικής Γερμανίας και τον 42χρονο Αμερικανό Σαμσούντ-Ντιν Τζαμπάρ που σκότωσε 14 άτομα στην επίθεση στη Νέα Ορλεάνη. Ο δράστης έπεσε νεκρός από πυρά της αστυνομίας.
Ασθενοφόρα μεταφέρουν τραυματίες στο νοσοκομείο μετά την τρομοκρατική επίθεση στην υπαίθρια χριστουγεννιάτικη αγορά του Μαγδεμβούργου.
Αυξάνονται οι εντάσεις στη Δύση
«Δεν είναι το παραδοσιακό προφίλ τρομοκρατών που βλέπουμε, τζιχαντιστές παραδείγματος χάρη που εγκατέλειψαν τη Σύρια. Εχουμε δει ξανά επιθέσεις σε χριστουγεννιάτικες αγορές αλλά υπάρχει διαφορά μεταξύ ενός ανθρώπου που εκτοπίστηκε και κρύβει μια προβληματική ιστορία και ενός αιτούντα άσυλο, μορφωμένου, που αποτελεί πετυχημένο παράδειγμα ένταξης», σημείωσε στην «Κ» ο Μάρτιν βαν ντε Ντονκ, ειδικός στη ριζοσπαστικοποίηση, με πολλά χρόνια εμπειρίας στη μελέτη προφίλ τρομοκρατών. Οπως σημείωσε στην περίπτωση της Γερμανίας, η ιδεολογική βάση της επίθεσης δεν ήταν ο τζιχαντισμός ή ο ισλαμισμός. Αντίστοιχα, σχολιάζοντας την επίθεση στη Νέα Ορλεάνη, ανέφερε πως ο δράστης είχε υπηρετήσει στον αμερικανικό στρατό. «Αυτό είναι περίεργο. Δείχνει ότι οι άνθρωποι βιώνουν μια απογοήτευση στη νέα τους πατρίδα». Ο κ. Βαν ντε Ντονκ ανέφερε ότι παρότι μπορεί να συνυπολογιστεί η παρουσία ψυχικών προβλημάτων και στα δύο προφίλ των δραστών, ο παράγοντας αυτός δεν θα πρέπει να επισκιάσει τον παράγοντα των αυξημένων εντάσεων που παρατηρούνται πλέον στη Δύση.
Οπως εξήγησε, οι εντάσεις αυτές προκύπτουν μεταξύ άλλων από τη συνέχιση του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς και τη στήριξη της Δύσης προς το Ισραήλ, τη συζήτηση που ξεκίνησε για τους πρόσφυγες λόγω της πτώσης του καθεστώτος Ασαντ στη Σύρια, την άνοδο κομμάτων που προβάλλουν αντιμεταναστευτική ατζέντα στην Ευρώπη αλλά και με την εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ.
Η άνοδος της Ακροδεξιάς
Ειδικά για την επίθεση στη Νέα Ορλεάνη ανέφερε πως μπορεί να συνδεθεί με την άνοδο της Ακροδεξιάς που με τη σειρά της τροφοδοτεί το αφήγημα των τζιχαντιστών για στοχοποίηση των μουσουλμάνων. Σύμφωνα με πληροφορίες, στο αυτοκίνητό του ο Σαμσούντ-Ντιν Τζαμπάρ είχε μια σημαία ισλαμιστικής οργάνωσης. Παρότι φαίνεται πως έδρασε μόνος, επηρεάστηκε από την τζιχαντιστική ιδεολογία, η οποία παραμένει αρκετά επιδραστική στη σφαίρα της διαδικτυακής προπαγάνδας.
Ο 42χρονος Σαμσούντ Ντιν Τζαμπάρ, βετεράνος του αμερικανικού στρατού, σκόρπισε τον θάνατο στη Νέα Ορλεάνη. Φωτο: ΑP
Ο 42χρονος ωστόσο δεν ήταν πάντα υπέρμαχος της ιδεολογίας αυτής. «Αυτός ο δράστης είναι ένας μουσουλμάνος που επέλεξε να είναι Αμερικανός, και επέλεξε να υπηρετήσει τον στρατό. Στο μεταξύ όμως αισθάνθηκε τόσο έντονο μίσος. Πραγματικά είμαι περίεργος για το ποια απογοήτευση υπήρξε πίσω από την αλλαγή αυτή. Πιστεύω πως τέτοιου είδους ματαιώσεις είναι αρκετά παρούσες στη Δύση αυτή τη στιγμή», τόνισε προσθέτοντας πως πολλές ομάδες, όπως οι μετανάστες, έχουν αρχίσει να νιώθουν φόβο και ανασφάλεια με τις νέες πολιτικές που κερδίζουν έδαφος σε Ευρώπη και Αμερική και στοχοποιούν τον «άλλο».
Ενδιαφέρον παρουσιάζει, όπως τόνισε, ότι αντίστοιχα η επίθεση στη Γερμανία έχει ακροδεξιά χαρακτηριστικά καθώς παρά την ταυτότητα του τρομοκράτη, δηλαδή ενός αιτούντα άσυλο από μια μουσουλμανική χώρα, τα κίνητρα ήταν αντι-ισλαμικά. Ο 50χρονος τρομοκράτης κατηγορούσε τη Γερμανία ότι επιδιώκει τον εξισλαμισμό της Ευρώπης, ενώ από τις αναρτήσεις του φαίνεται πως ήταν αντίθετος στη μεταναστευτική πολιτική του Τζο Μπάιντεν και θαυμαστής του Ελον Μασκ.
Κοινό ψυχολογικό προφίλ
Η Σβέτλα Κοΐνοβα, συνεπικεφαλής του τμήματος έρευνας του Δικτύου Πρόληψης της Τρομοκρατίας, αναφέρει πως οι δράστες παρουσιάζουν κάποια στοιχεία που συναντιούνται στην πλειονότητα των ψυχολογικών προφίλ των τρομοκρατών. «Είναι απομονωμένοι άνθρωποι οι οποίοι σε κάποια φάση της ζωής τους βίωσαν αποκλεισμό, απογοήτευση, ή ίσως κάποιο τραύμα».
«Ο γιατρός του Μαγδεμβούργου θεωρούσε τον εαυτό του ακτιβιστή, ενώ ο δράστης της Νέας Ορλεάνης ήταν στον στρατό. Είναι και οι δύο άνθρωποι που ήθελαν να συνεισφέρουν στην κοινωνία. Κάποια στιγμή για κάποιον λόγο, τον οποίο δεν γνωρίζουμε, δεν μπόρεσαν να το κάνουν αυτό ή ένιωσαν ότι τους εμπόδισαν να το κάνουν. Από την απογοήτευσή τους ξεκίνησαν να μπαίνουν σε ένα σπιράλ ριζοσπαστικοποίησης».
Οταν ξεκινούν να ριζοσπαστικοποιούνται, σημείωσε η κ. Κοΐνοβα, στο διαδίκτυο μπορούν πλέον να βρουν όλα τα αφηγήματα που συμφωνούν με τον τρόπο που οι ίδιοι ερμηνεύουν τον κόσμο: έναν κόσμο διεφθαρμένο που είναι εναντίον τους και εναντίον όλων των ανθρώπων που θέλουν να απονείμουν δικαιοσύνη.
Φόβοι για αύξηση;
Σύμφωνα με τη Europol, το 2023 καταγράφηκαν 120 τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ε.Ε. Από αυτές, οι 98 ολοκληρώθηκαν, οι 9 απέτυχαν και οι 13 απετράπησαν. Οι περισσότερες επιθέσεις (70) αποδίδονται σε αυτονομιστικές ομάδες. Δεκατέσσερις ήταν τζιχαντιστικές και ήταν οι φονικότερες. Αύξηση σημειώθηκε ακόμα και στις συλλήψεις για τρομοκρατία, οι περισσότερες εκ των οποίων (334) είχαν σχέση με τον τζιχαντισμό. Δύο επιθέσεις, που όμως απετράπησαν, ήταν ακροδεξιές, αριθμός μικρότερος σε σχέση με τα προηγούμενα έτη.
Συνολικά στην Ευρώπη, οι τρομοκρατικές επιθέσεις σημείωσαν άνοδο τα τελευταία δύο χρόνια καθώς το 2022 καταγράφηκαν 28 και το 2021 μόλις 18 επιθέσεις.
Η «Κ» ρώτησε και τους δύο επιστήμονες αν πιστεύουν πως υπάρχουν εκτιμήσεις για άνοδο της τρομοκρατίας. Αμφότεροι απάντησαν αρνητικά. Η κ. Κοΐνοβα ανέφερε πως δεν υπάρχουν ενδείξεις για την αύξηση αλλά ούτε σίγουρα για την εξάλειψή της. «Θα παραμείνει ένα πρόβλημα που οι κοινωνίες θα καλούνται να αντιμετωπίσουν. Υπάρχει πλέον ένα μοτίβο για το πώς να προκαλείς τρόμο και σοκ».
Ο Μάρτιν βαν ντε Ντονκ ανέφερε πως παρότι δεν υπάρχουν εκτιμήσεις για αύξηση της τρομοκρατίας, αν ισχύσουν οι υποθέσεις που έχει κάνει για μεγέθυνση των συναισθημάτων απογοήτευσης και ανασφάλειας, τότε δημιουργείται εύφορο έδαφος για διάφορα είδη τρομοκρατίας, που βασίζονται στον τζιχαντισμό, την Ακροδεξιά και την εναντίωση στο κράτος.
