Η απότομη κατάρρευση του καθεστώτος Ασαντ στη Συρία έχει δημιουργήσει ένα πέπλο αβεβαιότητας σε ό,τι αφορά τη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην περιοχή.
Ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ πρόκειται να βρει μια… αλλαγμένη Μέση Ανατολή όταν αναλάβει την εξουσία τον Ιανουάριο, ενώ θα βρεθεί αντιμέτωπος με ένα ιδιαίτερα επείγον ερώτημα: το μέλλον των περίπου 2.000 Αμερικανών στρατιωτών που βρίσκονται στην ανατολική Συρία.
Εδώ και πάνω από μία δεκαετία, η Ουάσιγκτον χρησιμοποιεί την περιοχή ως πεδίο μαχών εναντίον του Ισλαμικού Κράτους καθώς και για την παρακολούθηση των κινήσεων του εχθρού, δηλαδή του Ιράν.
Η νέα πραγματικότητα στη Συρία καθιστά ακόμη πιο εμφανείς τις δραματικές αλλαγές που έχουν επέλθει σε όλη τη Μέση Ανατολή μετά τη φρικιαστική επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου του 2023, η οποία οδήγησε σε πολέμους – αντίποινα στη Γάζα και στον Λίβανο.
Οι συνθήκες αυτές άνοιξαν, με τη σειρά τους, τον δρόμο για άνευ προηγουμένου επιθέσεις μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ, ενώ αποδυνάμωσαν σημαντικά τους συμμάχους της Τεχεράνης.
Ενα δύσκολο ερώτημα για τον Τραμπ
Ο Τραμπ, ο οποίος είχε απειλήσει επανειλημμένα ότι θα αποσύρει τις δυνάμεις των ΗΠΑ από τη Συρία κατά την πρώτη θητεία του, προσπάθησε τις τελευταίες ημέρες να διατηρήσει αποστάσεις από τις εξελίξεις στη χώρα, ενώ δεν έχει αποκαλύψει τα σχέδιά του για το μέλλον της αμερικανικής στρατιωτικής αποστολής στην περιοχή.
Τόσο ο ίδιος, ωστόσο, όσο και οι σύμβουλοί του έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι θα αποτελέσει κορυφαία προτεραιότητα ο περιορισμός του Ισλαμικού Κράτους.
Ο Τζέιμς Τζέφρι, ο οποίος ήταν ο απεσταλμένος του Τραμπ στη Συρία κατά την πρώτη θητεία του, δήλωσε ότι η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), δηλαδή το σουνιτικό ισλαμιστικό κίνημα που ανέτρεψε τον Ασαντ και έχει αναλάβει τον ρόλο της νέας κυβέρνησης στη χώρα, κατάφερε με επιτυχία να πολεμήσει το Ισλαμικό Κράτος στο παρελθόν, γεγονός το οποίο θα μπορούσε να περιπλέξει περαιτέρω τα ερωτήματα που θα κληθεί να απαντήσει ο Τραμπ.
«Ο Τραμπ θα αναρωτηθεί: Γιατί θα πρέπει να διατηρήσω στρατεύματα για να πολεμούν το ISIS, όταν στην ουσία όλες οι μάχες μας είναι κυρίως να τους βομβαρδίζουμε στην έρημο;» λέει ο Τζέφρι. «Και θα είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί αυτή η ερώτηση».
Τόσο η ομάδα Τραμπ όσο και η κυβέρνηση Μπάιντεν –η οποία έστειλε αυτή την εβδομάδα διπλωμάτες στη Συρία για πρώτη φορά εδώ και πάνω από μία δεκαετία– προσεγγίζουν με προσοχή τη HTS, η οποία αναδύθηκε αρχικά ως παρακλάδι της Αλ Κάιντα. Παρά το γεγονός ότι η εν λόγω ομάδα έχει δεσμευτεί για σταθερότητα και συμπερίληψη, παραμένει στη λίστα των ΗΠΑ με τις οργανώσεις που θεωρούνται τρομοκρατικές.
Ο νέος μεταβατικός ηγέτης της Συρίας και επικεφαλής της HTS, Αχμέντ αλ Σαράα, έχει καλέσει τις παραστρατιωτικές οργανώσεις σε όλη τη Συρία να διακόψουν τις μάχες, αλλά δεν έχει αναφέρει ξεκάθαρα εάν η κυβέρνησή του επιθυμεί να παραμείνουν οι ΗΠΑ ή όχι.
Αξιωματούχοι του Πενταγώνου και της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ (Centcom), που επιβλέπουν τις επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή, έχουν πραγματοποιήσει συναντήσεις στις οποίες εξετάστηκε το κατά πόσο το μέλλον της Συρίας συνδέεται με τις συνεχιζόμενες αναταραχές στην ευρύτερη περιοχή, σύμφωνα με αμυντικό αξιωματούχο, ο οποίος μίλησε στην Washington Post υπό τον όρο της ανωνυμίας.
Ο κίνδυνος για τις ΗΠΑ είναι μεγάλος, καθώς το στρατιωτικό προσωπικό τους βρίσκεται σε μικρές και εκτεθειμένες βάσεις κοντά στο Ιράκ και στην Ιορδανία. Από το ξέσπασμα του πολέμου στη Γάζα, πολιτοφυλακές υποστηριζόμενες από το Ιράν έχουν πραγματοποιήσει τουλάχιστον 211 επιθέσεις κατά αμερικανικών δυνάμεων, σε μία από τις οποίες μάλιστα έχασαν τη ζωή τους τρεις Αμερικανοί στρατιώτες. Από αυτές τις επιθέσεις, περισσότερες από 130 στοχοθέτησαν αμερικανικές θέσεις στη Συρία.
Οι Κούρδοι και ο ρόλος της Τουρκίας
Παράλληλα, ένας κρίσιμος παράγοντας που θα καθορίσει το μέλλον των ΗΠΑ στην περιοχή θα είναι κατά πάσα πιθανότητα οι μελλοντικοί διακανονισμοί μεταξύ των κουρδικών αρχών στη βορειοανατολική Συρία και της κυβέρνησης της HTS στη Δαμασκό.
Επιπλέον, ανοιχτό παραμένει το ερώτημα για το μέχρι πού προτίθενται να φτάσουν οι ΗΠΑ για να προστατεύσουν τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), μια ομάδα υπό κουρδική ηγεσία, η οποία αποτελούσε τον βασικό συνεργάτη των ΗΠΑ στη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους.
Παρότι οι SDF αποδείχθηκαν πιστός σύμμαχος σε αυτή τη μάχη, η επιθυμία τους να διασφαλίσουν την αυτονομία τους έχει προκαλέσει τριγμούς στις σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Τουρκίας, η οποία θεωρεί την εν λόγω ομάδα ως μέρος του PKK.
Δεχόμενη πιέσεις από την Αγκυρα, η Ουάσιγκτον μεσολάβησε για μια συμφωνία μεταξύ των SDF και των αραβικών πολιτοφυλακών που έχουν τη στήριξη της Τουρκίας και προσπαθούν να επεκτείνουν το πεδίο ελέγχου τους στη βόρεια Συρία.
Η συμφωνία αυτή, η οποία ζητούσε από τις SDF να αποσυρθούν από την πόλη Μανμπίτζ, αποτέλεσε μια ήττα, καθώς η κουρδική ομάδα προσπαθεί να κρατήσει τις αραβικές δυνάμεις μακριά από το Κομπάνι, μια πόλη με κυρίως κουρδικό πληθυσμό κοντά στα σύνορα με την Τουρκία. Φαίνεται πλέον πιθανό ότι οι Σύροι μαχητές που υποστηρίζονται από την Τουρκία θα προσπαθήσουν να καταλάβουν το Κομπάνι, μια συμβολική προτεραιότητα για τους Κούρδους της Συρίας.
Σύμφωνα με τον Τσαρλς Λίστερ από το Middle East Institute, οι SDF βρίσκονται σε μια εξαιρετικά δύσκολη θέση, καθώς οι μη Κούρδοι μαχητές εντός της ομάδας έχουν αποχωρήσει, ενώ οι ηγέτες της αναρωτιούνται για πόσο καιρό ακόμα θα έχουν την υποστήριξη των ΗΠΑ.
Αλλη μια βασική ανησυχία για τους Αμερικανούς αξιωματούχους είναι οι φυλακές και τα στρατόπεδα που φιλοξενούν μέλη του Ισλαμικού Κράτους καθώς και συγγενείς τους, την επίβλεψη των οποίων έχουν αναλάβει οι SDF.
Ο Φαρχάντ Σαμσί, εκπρόσωπος των SDF, δήλωσε ότι ο συντονισμός της ομάδας του με τις αμερικανικές δυνάμεις έχει ενισχυθεί λόγω της αυξανόμενης απειλής του Ισλαμικού Κράτους. Ο Σασμί προειδοποίησε ότι οι μαχητές κάνουν προσπάθειες να προελάσουν στη βορειοανατολική Συρία και κάποιοι εξ αυτών, σύμφωνα με τον ίδιο, εντάσσονται σε ομάδες που υποστηρίζονται από την Τουρκία και με τις οποίες οι SDF πολέμησαν τις τελευταίες ημέρες.
Αβέβαιο το μέλλον των ΗΠΑ και στο Ιράκ
Η κρίση στη Συρία εγείρει επίσης ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της αποστολής των ΗΠΑ και στο γειτονικό Ιράκ, το οποίο έχει αποτελέσει κέντρο ασφάλειας και υλικοτεχνικής υποστήριξης.
Ενώ οι δυνάμεις των ΗΠΑ έχουν βοηθήσει το Ιράκ να αντιμετωπίσει τις δικές του προκλήσεις με το Ισλαμικό Κράτος και έχουν αποτελέσει αντίβαρο στην επιρροή του Ιράν στην περιοχή, η παρουσία των αμερικανικών στρατευμάτων παραμένει ένα ευαίσθητο ζήτημα για τους ηγέτες της χώρας.
Σε συνάντηση που είχε στις 13 Δεκεμβρίου ο Αντονι Μπλίνκεν με τον Ιρακινό πρωθυπουργό, Μοχάμεντ Σία αλ Σουντάνι, στη Βαγδάτη, ο Σουντάνι φάνηκε να δείχνει να βλέπει με άλλο μάτι την παρουσία των αμερικανικών δυνάμεων, δεδομένων των ταραχών στη Συρία, ανέφερε Αμερικανός αξιωματούχος με γνώση των συνομιλιών.
Παράλληλα, οι Ιρακινοί αξιωματούχοι εμφανίστηκαν πιο θετικοί στα αιτήματα των ΗΠΑ για εγκατάσταση μέσων αναγνώρισης κοντά στα σύνορα του Ιράκ με τη Συρία, σημειώνει ο ίδιος αξιωματούχος. Παρ’ όλα αυτά, ο Σουντάνι δεν ζήτησε παράταση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας.
Πηγή: Washington Post
