Kathimerini.gr
Λένα Αργύρη
Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να υιοθετήσουν πιο σκληρή στάση απέναντι στην Τουρκία και να πάψουν να υποτιμούν το φαινόμενο του αντιαμερικανισμού στη χώρα, αναφέρει ο Στίβεν Κουκ, ανώτερος συνεργάτης στην έδρα Eni Enrico Matei για τη Μέση Ανατολή και την Αφρική στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (CFR) στην Ουάσιγκτον. Ο Aμερικανός αναλυτής, μάλιστα, θεωρεί ότι τόσο η κυβέρνηση Ερντογάν όσο και τα υπόλοιπα κόμματα στην Τουρκία ενθαρρύνουν τον αντιαμερικανισμό, τον οποίο χαρακτηρίζει «μέσο εξόρυξης πολιτικού χρυσού». Ο κ. Κουκ καλεί την Ουάσιγκτον να ασκήσει πίεση στην Αγκυρα, ξεκαθαρίζοντας ότι η πώληση των F-35 δεν θα συμβεί και η παράδοση των F-16 θα καθυστερήσει.
– Μετά το σοκαριστικό περιστατικό με τους δύο Αμερικανούς πεζοναύτες στη Σμύρνη, γράψατε ότι υπάρχει μια επίμονη άρνηση των αξιωματούχων των ΗΠΑ να παραδεχθούν τόσο την έκταση του αντιαμερικανισμού στην Τουρκία όσο και τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση Ερντογάν τον ενθαρρύνει. Θα μπορούσατε να το αναλύσετε περισσότερο;
– Είναι σύνηθες φαινόμενο Αμερικανοί αξιωματούχοι να προσπαθούν να δικαιολογήσουν τον τουρκικό αντιαμερικανισμό. Οταν πέρυσι ρωτήθηκε σχετικά ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν, απάντησε ότι η Τουρκία είναι μια δημοκρατία που παίζει με τους δικούς της πολιτικούς κανόνες. Ουσιαστικά ο Σάλιβαν επιχείρησε να αποφύγει το ερώτημα, αλλά στην πραγματικότητα ο αντιαμερικανισμός είναι ένα μέσο εξόρυξης πολιτικού χρυσού στην Τουρκία. Επομένως, όλα τα πολιτικά κόμματα ανταγωνίζονται μεταξύ τους για να αποσπάσουν τα μεγαλύτερα οφέλη, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο αυτό το καταστροφικό πολιτικό φαινόμενο.
– Εκτιμάτε ότι αυτή η άρνηση των ΗΠΑ πηγάζει από την έλλειψη κατανόησης της πραγματικής δυναμικής στην Τουρκία ή πρόκειται για μια καλά μελετημένη στάση που έχει σκοπό να κατευνάσει την Αγκυρα και να αποτρέψει περαιτέρω επιδείνωση των διμερών σχέσεων;
– Είναι ένας συνδυασμός και των δύο. Θυμάμαι έναν Αμερικανό πρώην αξιωματούχο που υποστήριζε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρέπει να κάνουν κάτι που θα απογοητεύσει τους Τούρκους πολίτες. Και το επιχείρημα που προέβαλε ήταν ότι μόνο η μισή χώρα ψηφίζει υπέρ του ΑΚΡ. Ελεγε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να επιδεικνύουν καλή θέληση και να είναι έτοιμες για τη στιγμή που δεν θα υπάρξει ο Ερντογάν και το ΑΚΡ θα βρίσκεται εκτός εξουσίας. Αυτός ο συγκεκριμένος αξιωματούχος αγνοούσε το γεγονός ότι 80%, ή ακόμη και περισσότερο, των Τούρκων πολιτών έχουν αρνητική άποψη για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αγνοούσε ότι αυτά τα συναισθήματα δεν περιορίζονταν μόνο στο AKP και τους υποστηρικτές του. Αυτό για εμένα ήταν απολύτως εντυπωσιακό. Πρέπει να σας πω ότι ο συγκεκριμένος αξιωματούχος ήταν άμεσα υπεύθυνος για τις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας.
«Η Τουρκία θέλει στρατηγική αυτονομία. Θέλει να είναι μέλος του ΝΑΤΟ και να έχει στενές σχέσεις με τη Ρωσία και την Κίνα. Υπάρχει μια έκφραση γι’ αυτή τη στάση στα αγγλικά. “Να έχει κανείς το κέικ και να το τρώει επίσης”», λέει ο Στίβεν Κουκ
– Ολοι αυτοί οι Αμερικανοί αξιωματούχοι που αντιλαμβάνονται ως «μήνα του μέλιτος» τις σχέσεις με την Τουρκία, γιατί δεν επαναξιολογούν το αφήγημά τους; Οι αφορμές που δίνει η Τουρκία είναι πολλές, για παράδειγμα η εξωφρενική υποστήριξη της Χαμάς.
– Μία λέξη: Σουηδία. Ο Λευκός Οίκος και τα μέλη του Κογκρέσου ήταν ενθουσιασμένα που η Τουρκία συμφώνησε τελικά να επιτρέψει στη Σουηδία την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Είναι όμως κάτι παρόμοιο με το να συγχαίρουμε τους Σαουδάραβες αξιωματούχους που επέτρεψαν στις γυναίκες να οδηγούν. Χρειάστηκε πολύς δρόμος και η Aγκυρα συνεχώς παρέτεινε την αγωνία, αναβάλλοντας διαρκώς την απόφαση για τη Σουηδία. Ως αποτέλεσμα, νομοθέτες και ανώτεροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ ήταν πρόθυμοι να παραβλέψουν μια σειρά από παραβατικές συμπεριφορές της Aγκυρας, συμπεριλαμβανομένης της βαθιά ανησυχητικής ρητορικής της, που εξισώνει τους Ισραηλινούς με τους ναζί και την πλήρη υποστήριξή της στη Χαμάς. Αισθάνομαι ότι οι Αμερικανοί αξιωματούχοι πιστεύουν ότι θα πρέπει να υπάρχει ένας τουρκικός ρόλος στη μεταπολεμική Γάζα, γι’ αυτό και έχουν σιωπήσει δημόσια για την εξωφρενική ρητορική και πολιτική υποστήριξη της Χαμάς από την Aγκυρα.
– Πώς αξιολογείτε τις προσπάθειες της Τουρκίας να ξανανοίξει τις συζητήσεις σχετικά με το πρόγραμμα των F-35; Πώς βλέπετε να αντιδρούν οι Αμερικανοί;
– Οι Τούρκοι θα προσπαθήσουν και θα ξαναπροσπαθήσουν να βγουν από τη δύσκολη θέση στην οποία τους έβαλε ο Ερντογάν. Υποψιάζομαι ότι υπάρχουν κάποιοι στην Ουάσιγκτον που θέλουν να τους βοηθήσουν να το καταφέρουν αυτό, αλλά η πολιτική των ΗΠΑ παραμένει ότι η Aγκυρα πρέπει να εγκαταλείψει τους S-400 για να πάρει τα F-35.
– Πάντως, τα μηνύματα που στέλνει η Τουρκία είναι αντικρουόμενα, από τη μια θέλει να πείσει τις ΗΠΑ να άρουν τις κυρώσεις και από την άλλη –σε μια ακόμη ένδειξη ότι απομακρύνεται από τον λεγόμενο δυτικό κόσμο– ζήτησε επίσημα να ενταχθεί στην ομάδα BRICS. Πώς το είδατε αυτό;
– Η Τουρκία θέλει στρατηγική αυτονομία. Θέλει να είναι μέλος του ΝΑΤΟ και να έχει στενές σχέσεις με τη Ρωσία και την Κίνα. Υπάρχει μια έκφραση γι’ αυτή τη στάση στα αγγλικά. «Να έχει κανείς το κέικ και να το τρώει επίσης».
– Τι συστάσεις θα κάνατε σε όσους έχουν την ευθύνη διαμόρφωσης και διαχείρισης της πολιτικής των ΗΠΑ έναντι της Τουρκίας;
– Εδώ και πολύ καιρό υποστηρίζω ότι πρέπει να γίνουμε πιο σκληροί με τους Τούρκους. Η αποπομπή τους από το πρόγραμμα των F-35 ήταν μια καλή κίνηση. Θα πρέπει να υπάρξουν συνέπειες και για την υποστήριξή τους στη Χαμάς. Μα, αν είναι δυνατόν: η τουρκική πρεσβεία κυμάτισε μεσίστια τη σημαία της όταν σκοτώθηκε ο Ισμαήλ Χανίγια, ο οποίος συμμετείχε στη δολοφονία και την απαγωγή Αμερικανών. Η πρόθεση για ένταξη στους BRICS είναι ένας άλλος τομέας στον οποίο σιωπήσαμε. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να καταδικάσουν όλη αυτή τη συμπεριφορά: ξεκαθαρίστε ότι η πώληση των F-35 δεν πρόκειται να συμβεί, καθυστερήστε τα F-16 και απομονώστε την Τουρκία εντός του ΝΑΤΟ εάν ενταχθεί στους BRICS.
