Του Γιώργου Κακούρη
Με προσοχή και με τα μάτια στραμμένα στις αμαρτίες του παρελθόντος, αλλά και στις πιθανές επιπτώσεις που η σημερινή κατάσταση στη Συρία θα έχει στη διαχείριση της μετανάστευσης, είτε εξομαλυνθεί είτε εκτροχιαστεί, παρακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση τις εξελίξεις μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, με αρκετά κράτη-μέλη να εστιάζουν και στην ευκαιρία του περιορισμού της ρωσικής επιρροής στη Μεσόγειο μέσω των στρατιωτικών βάσεων στη χώρα.
Η γραμμή στην οποία αναμένεται να κινηθούν οι 27 ηγέτες κατά τη σύνοδο κορυφής της Πέμπτης θα εστιάσει στην ελπίδα και τη στήριξη της ΕΕ προς μια συμπεριληπτική κυβέρνηση όπου καμιά εθνοτική ή θρησκευτική ομάδα δεν θα αποκλείεται, με σεβασμό προς τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως ανέφερε κοινοτικός αξιωματούχος την Τρίτη.
Κι αυτό γιατί όλοι έχουν κάθε λόγο να είναι προσεκτικοί απέναντι στη Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμς, και να αναμένουν να δουν κατά πόσο θα τηρήσει αυτά που λέει και αν θα δείξει την υπεύθυνη στάση που υπόσχεται. Σε αυτή τη φάση, η ΕΕ προχωρεί με επαφές σε διπλωματικό μόνο επίπεδο, έχοντας στείλει στη Δαμασκό τον επιτετραμμένο της στη Συρία (που έχει τη βάση του στη Βηρυτό) για τις πρώτες επαφές, και κρατώντας στάση αναμονής πριν την υλοποίηση της ιδέας για διορισμό ειδικού απεσταλμένου (που είχε αναπτυχθεί πριν την πτώση Άσαντ).
Στο πλαίσιο αυτό, το έγγραφο το οποίο κατέθεσαν Κύπρος, Αυστρία και Ελλάδα εστιάζει στην προσπάθεια διατήρησης της σταθερότητας στη Συρία, αφήνοντας αιχμές μέσω αναφορών στην εδαφική ακεραιότητα και στη δημογραφική αλλοίωση στην Τουρκία. Εστιάζει ακόμα στη διασύνδεση της βοήθειας με την ομαλή μετάβαση, με το μεταναστευτικό να αναφέρεται μόνο λίγες φορές αλλά να βρίσκεται πίσω από τις λέξεις ως ένα από τα απώτερα κίνητρα της έγνοιας των Ευρωπαίων ευρύτερα.
Η κύρια ανησυχία της Ευρώπης, και αυτό είναι κάτι στο οποίο φαίνεται να συμφωνούν όλοι, είναι να αποφευχθεί η δημιουργία ενός «κενού εξουσίας», όπως ανέφερε και τη Δευτέρα η ύπατη εκπρόσωπος, Κάγια Κάλας, παραπέμποντας στα λάθη της Δύσης και το κακό προηγούμενο του Ιράκ, της Λιβύης και του Αφγανιστάν.
Το κίνητρο αυτό ήταν προφανές και στη συνάντηση της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, κατά την οποία συζητήθηκε και η επιπρόσθετη στήριξη από την ΕΕ στην Τουρκία για διαχείριση της μετανάστευσης. Ειδικά από τη στιγμή που, παρά το γεγονός ότι ορισμένες χώρες έσπευσαν να ακολουθήσουν το παλαιότερο παράδειγμα της Κύπρου παγώνοντας προσωρινά την εξέταση αιτήσεων ασύλου από Σύριους, οι Βρυξέλλες παραδέχονται πως δεν μπορούν να γίνουν αναγκαστικές επιστροφές στη χώρα.
Στο δείπνο των ηγετών
Η κατάσταση στη Συρία θα συζητηθεί αργά την Πέμπτη, σύμφωνα με τον μέχρι στιγμής προγραμματισμό, μάλλον στο δείπνο των ηγετών, στο πλαίσιο της ευρύτερης συζήτησης για τη Μέση Ανατολή, την οποία θα απασχολήσουν και οι προσπάθειες αποκλιμάκωσης στη Λωρίδα της Γάζας και η εκεχειρία του Ισραήλ με τη Χεζμπολάχ.
Η Συρία προστέθηκε στην ατζέντα με πρόταση και της Κύπρου, αν και ήταν αναπόφευκτο πως θα απασχολούσε τους ηγέτες λόγω των τελευταίων εξελίξεων αλλά και τις δυναμικές που βρίσκονται σε εξέλιξη λόγω του πώς επηρεάζει το μεταναστευτικό, λόγω του ρόλου της Τουρκίας στον βορρά, και της ενέργειας του Ισραήλ στον νότο της χώρας.
Ερωτηθείς από την «Κ» τι ρόλο αναμένεται να παίξει στη συζήτηση η συμπεριφορά της Τουρκίας και του Ισραήλ, ο αξιωματούχος σημείωσε πως αυτή τη στιγμή η προσπάθεια που υπάρχει είναι να τονιστεί ένα κοινό μήνυμα και μια κοινή γραμμή από την ΕΕ καθώς θα μιλά με τους υπόλοιπους δρώντες στην περιοχή.
Αναφορικά με το ταξίδι της κ. Φον ντερ Λάιεν στην Τουρκία, κοινοτικός αξιωματούχος ανέφερε μιλώντας στον Τύπο ότι είχε προγραμματιστεί στο πλαίσιο των προσπαθειών για διαχείριση της μετανάστευσης, αλλά πως δεν ανέμενε ότι θα υπήρχε πρόβλημα όσον αφορά την ανάγκη η πρόεδρος της Κομισιόν να εκφράσει τη θέση της ΕΕ. Κι αυτό καθώς σε αντίθεση με τη σύγκρουση Ισραήλ - Χαμάς, δεν υπάρχουν ισχυρές διαφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών για τη Συρία.
Υπόψιν το non-paper
Κληθείς εν τω μεταξύ από την «Κ» να σχολιάσει την πρόταση που περιλαμβάνεται στο non-paper Κύπρου, Αυστρίας και Ελλάδας για αξιοποίηση των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων του Μπασάρ αλ-Άσαντ για τη μελλοντική ανοικοδόμηση της Συρίας, ο κοινοτικός αξιωματούχος απάντησε πως αυτή τη στιγμή δεν έχει αρκετή πληροφόρηση για να απαντήσει συγκεκριμένα επί αυτού του θέματος.
Η απάντηση αυτή δείχνει πως οι συγκεκριμένες συζητήσεις για το μέλλον της Συρίας εκκρεμούν μέχρι η κατάσταση αποκρυσταλλωθεί, και το κυπριακό non-paper δεν φαίνεται να έχει συζητηθεί εκτενώς, αν και είχε θετική υποδοχή κατά τη συζήτηση της Δευτέρας.
Ωστόσο, οι θέσεις και οι ανησυχίες της Κύπρου μπαίνουν στο τραπέζι, περιλαμβάνοντας αναφορές στο γενικότερο ζήτημα του σεβασμού της εδαφικής ακεραιότητας και ανεξαρτησίας της χώρας, της συνεργασίας με εταίρους στον αραβικό κόσμο, και τη διασφάλιση των κατάλληλων συνθηκών πριν την επιστροφή προσφύγων - παράλληλα με την ενθάρρυνση των εθελοντικών επιστροφών.
Ξεχωρίζουν όμως στο κείμενο ανησυχίες που λίγες χώρες της ΕΕ θα είχαν εγείρει, από τον ρόλο της διακίνησης του ναρκωτικού captagon και των εγκληματικών δικτύων γύρω από αυτό, που αγγίζουν και το λαθρεμπόριο όπλων και την παράνομη διακίνηση ανθρώπων, μέχρι τη στήριξη ενός οργανισμού για διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων της Συρίας, και τη χρηματοδοτική στήριξη της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Άλλες αναφορές εντάσσονται στο γενικότερο κλίμα στο οποίο αναμένεται να κινηθούν οι συζητήσεις, όπως η διασύνδεση της βοήθειας και της στήριξης στη χώρα με θετικά βήματα σε μια ειρηνική μετάβαση με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς και η δημιουργία ενός μηχανισμού στήριξης για συντονισμό των εργαλείων της ΕΕ.
