Kathimerini.gr
Μόλις εννέα ημέρες πριν από την άλωση της Δαμασκού από τους ισλαμιστές αντιπάλους του, ο τέως πρόεδρος της Συρίας Μπασάρ αλ Ασαντ συναντήθηκε με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στη Μόσχα, σε μια ύστατη προσπάθεια διάσωσης του καθεστώτος του, που βασιζόταν στην παροχή ογκώδους στρατιωτικής βοήθειας από το Ιράν με τη συμβολή της Ρωσίας. Ωστόσο, ο Ρώσος πρόεδρος δεν τήρησε τις υποσχέσεις του, είτε γιατί δεν ήταν σε θέση να το πράξει είτε γιατί θεωρούσε πλέον τον προστατευόμενό του καμένο χαρτί. Αυτή την εικόνα σχηματίζει κανείς ακούγοντας τις εκμυστηρεύσεις του Κάμελ Σακρ, υπευθύνου επικοινωνίας της συριακής προεδρίας μέχρι την πτώση του Ασαντ, όπως τις κατέγραψε podcast του αραβικού τηλεοπτικού δικτύου Al Arabiya.
Οταν ο Σύρος ηγέτης περνούσε από τις πύλες του Κρεμλίνου, το Χαλέπι είχε ήδη πέσει στα χέρια της ισλαμικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), χωρίς ουσιαστική αντίσταση. Κατά τον Σακρ, η εξέλιξη αυτή άφησε «κεραυνοβολημένο» τον Ασαντ, ο οποίος μέχρι εκείνη τη στιγμή θεωρούσε την κατάσταση στη βόρεια Συρία σοβαρή, αλλά όχι άμεσα απειλητική.
Διαπιστώνοντας ότι ο στρατός του δεν είχε ούτε την προετοιμασία ούτε το ηθικό για να αναχαιτίσει τον εχθρό, στράφηκε στους βασικούς συμμάχους και προστάτες του, τη Ρωσία και το Ιράν, αναζητώντας σανίδα σωτηρίας. «Ο Μπασάρ αλ Ασαντ ζήτησε από τον Πούτιν να εμπλακεί προσωπικά για να εξασφαλίσει την ασφαλή μεταφορά ιρανικής στρατιωτικής βοήθειας μέσω Ιράκ στη Συρία», αναφέρει στη συνέντευξή του ο Κάμελ Σακρ.
Κωλυσιεργία
Οι οιωνοί δεν φαίνονταν ευνοϊκοί, καθώς ο τότε πρόεδρος της Συρίας χρειάστηκε να περιμένει δύο ημέρες στη Μόσχα προτού συναντήσει τον Ρώσο ηγέτη, ο οποίος μετέθεσε τρεις φορές την ώρα της συνάντησης την ημέρα που τελικά τον συνάντησε, την Παρασκευή 29 Νοεμβρίου. Οι Ρώσοι είχαν ζητήσει από τον Ασαντ να μην παρευρίσκεται κανείς άλλος στη συνάντηση, που κράτησε μία ώρα, εκτός από τον προσωπικό συνοδό του Σύρου προέδρου, υποστράτηγο Μουχσίν Μοχάμεντ.
Πάντως, η ανταπόκριση στο βασικό αίτημα του Ασαντ έμοιαζε να είναι θετική. Οπως βεβαιώνει ο Σακρ, επικαλούμενος εκμυστήρευση του τέως προέδρου, «ο Πούτιν επικοινώνησε αμέσως με τον αρχηγό του γενικού επιτελείου στρατού και του έδωσε εντολή να κινηθεί άμεσα ώστε οι Φρουροί της Επανάστασης να μεταφέρουν οτιδήποτε κρινόταν αναγκαίο μέσω αεροπλάνων στη ρωσική αεροπορική βάση του Χμεϊμίμ», στην επαρχία της Λαττάκειας.
Ωστόσο η Τεχεράνη, πάντα σύμφωνα με τον Κάμελ Σακρ, ανέφερε τα επόμενα εικοσιτετράωρα στον Ασαντ ότι δεν είχε λάβει καμία επιβεβαίωση από τη Ρωσία ώστε να στείλει αεροπλάνα της στη βάση του Χμεϊμίμ. Παρ’ όλα αυτά, οι Ιρανοί σήκωσαν ένα αεροπλάνο τους για να μεταφέρει βοήθεια μέσω Ιράκ, αλλά προειδοποιήθηκαν από τους Αμερικανούς να μην επαναλάβουν κάτι τέτοιο, γιατί θα τους κατέρριπταν τα αεροσκάφη. Ερωτηθείς αν πιστεύει ότι ο Πούτιν «παραπλάνησε» τον Ασαντ, ο Σακρ απάντησε ότι δεν έβλεπε άλλη λογική εξήγηση. Αλλωστε είχε ήδη αντιληφθεί ότι κάτι δεν πήγαινε καλά από το βράδυ της 29ης Νοεμβρίου, όταν η ρωσική πλευρά κωλυσιεργούσε σχετικά με την έκδοση κοινού ανακοινωθέντος για τη συνάντηση. Το επόμενο πρωί ο Πούτιν έστειλε απεσταλμένο του στο ξενοδοχείο Four Seasons, όπου φιλοξενείτο ο Ασαντ, διαμηνύοντάς του ότι δεν επιθυμούσε την έκδοση ανακοινωθέντος.
Τα σύννεφα είχαν αρχίσει να μαζεύονται από το καλοκαίρι, όταν ο Ασαντ είχε δύο συναντήσεις με εκπροσώπους της Ρωσίας και του Ιράν. Οι Ρώσοι επέμεναν πιεστικά στην ανάγκη να συναντηθεί με τον Ταγίπ Ερντογάν και να αναζητήσει συμβιβαστική λύση, αλλά ο τότε πρόεδρος της Συρίας έθετε όρο την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από τα συριακά εδάφη. Κατά τον Σακρ, πίστευε ότι οποιαδήποτε συνάντηση με τον Ερντογάν θα ήταν μέγα σφάλμα, γιατί ο Τούρκος πρόεδρος θα τον παγίδευε για πολιτικές υποχωρήσεις. Αλλά και οι Ιρανοί εμφανίζονταν δυσαρεστημένοι με την προσέγγιση του Ασαντ προς τις σουνιτικές μοναρχίες του Κόλπου, ύστερα από την επιστροφή της Συρίας στον Αραβικό Σύνδεσμο.
Στα χαρτιά το διάγγελμα
Μετά την επιστροφή του Ασαντ από τη Μόσχα, η επέλαση των ισλαμιστών ανταρτών απέκτησε φρενήρη ρυθμό και η άλωση της Δαμασκού γινόταν πια χειροπιαστό ενδεχόμενο. Την Τρίτη 3 και την Τετάρτη 4 Δεκεμβρίου ο Σύρος ηγέτης προσπαθούσε απεγνωσμένα να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον Πούτιν, αλλά ο Ρώσος πρόεδρος δεν ήταν διαθέσιμος. Την Πέμπτη, η Αγκυρα ξεκαθάρισε στην Τεχεράνη ότι ο χρόνος για διάλογο και συμβιβασμό με τον Ασαντ είχε παρέλθει ανεπιστρεπτί. Εχοντας συνειδητοποιήσει, επιτέλους, τη δυναμική των εξελίξεων, ο Σύρος πρόεδρος ετοίμασε ένα διάγγελμα περίπου 400 λέξεων προς τον συριακό λαό –πάντα έγραφε μόνος τις ομιλίες του, όπως βεβαιώνει ο παλιός του συνεργάτης– όπου κατήγγειλε τους τζιχαντιστές και τον «ύπουλο» ρόλο της Τουρκίας, καλούσε τα αραβικά κράτη να μην αναγνωρίσουν τους αντιπάλους του και τον λαό να προετοιμαστεί για αντίσταση. Τελικά δεν εκφώνησε ποτέ αυτό το διάγγελμα. Η πτώση της Χομς χωρίς να προβληθεί καμία αντίσταση μιλούσε από μόνη της για την κατάσταση των πραγμάτων.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Σακρ, ο Ασαντ εγκατέλειψε τη Δαμασκό το Σάββατο 7 Δεκεμβρίου, έφτασε μέσω παράδρομου στη βάση του Χμεϊμίμ, όπου περίμενε κάμποσες ώρες και συναντήθηκε με τον Ρώσο στρατιωτικό ακόλουθο, ο οποίος ήταν επιφορτισμένος να διασφαλίσει την ασφαλή μεταφορά του. Τελικά ταξίδεψε με ιδιωτικό τζετ στη Μόσχα, όπου εγκαταστάθηκε μαζί με μέλη της οικογένειάς του, όχι ως πρόεδρος, αλλά ως εξόριστος, ικέτης πολιτικού ασύλου.
