Του Γιάννη Ιωάννου
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει ένα παράδοξο: Αποτελεί μέχρι στιγμής το πεδίο συνεχών κι επαναλαμβανόμενων επιτυχιών των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων -που σταδιακά απελευθέρωσαν ένα μεγάλο μέρος των εδαφών τους και διατηρούν την επιθετική πρωτοβουλία. Την ίδια στιγμή όμως αποτελεί και το πεδίο μιας επιτυχούς τερροριστικής καμπάνιας βομβαρδισμού εκ μέρους της Μόσχας που με όπλο μαζικά πλήγματα εναντίον κρίσιμων υποδομών της χώρας (υδροηλεκτρικά φράγματα, εγκαταστάσεις ηλεκτρισμού ή θέρμανσης) απειλεί να πειθαναγκάσει την χώρα -καθιστώντας την ως failed state. Η έλλειψη νερού, ηλεκτρισμού και θέρμανσης -καθώς η τριμηνία Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου-Ιανουαρίου συνδέεται με τον εξαιρετικά δύσκολο χειμώνα σε μια περιοχή όπως η Ουκρανία- αποτελεί τον τρόπο μετατόπισης του πολέμου, για τον Πούτιν, από το πεδίο των μαχών (σ.σ. όπου αποτυγχάνει) σε τρία, άλλα, επίπεδα:
• Αυτό της κάμψης του ηθικού των Ουκρανών -πολιτών και στρατιωτικού προσωπικού.
• Στη διάσπαση της ενιαίας στάσης της Δύσης ως προς την συνέχιση της παροχής στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας προς το Κίεβο.
• Στην επιτάχυνση του «στρατηγικού αδιεξόδου» (stalemate) προκειμένου να επικρατήσει η αντίληψη πως ακόμη κι αν η Ρωσία ηττηθεί επί του πεδίου καθιστώντας την Ουκρανία failed state θα εξαναγκάσει το Κίεβο να συνομιλήσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να αποδεκτεί de facto τετελεσμένα.
Φυσικά αυτό που δεν πρέπει να ξεχνά κανείς στην ανάλυση είναι πως τους πολέμους τους κερδίζουν, πρωτίστως, τα έθνη. Κι αυτό επαληθεύεται πλήρως στην περίπτωση των Ουκρανών που με καρτερικότητα στο Τσερνίχιβ, την Ζαπορίζια ακόμη και στη γενέτειρα του Ζελένσκι, το Kryvyi Rih της κεντρικής Ουκρανίας, αντέχουν χωρίς ρεύμα ή θέρμανση, με διακοπές υδροδότησης ή υπό τον φόβο πλημμυρών από καταστροφικά χτυπήματα σε φράγματα. Αυτό που ωστόσο, στη παρούσα φάση, προκύπτει ως μια σειρά δύσκολων εξισώσεων στο Ουκρανικό είναι το πως Δύση και Κίεβο θα συναποφασίσουν πως προχωράνε για την συνέχεια. Το πρόσφατο συμβάν στην Πολωνία (σ.σ. πτώση ουκρανικών πυραύλων αεράμυνας) απλά επιτάχυνε μια δυσφορία που ενυπάρχει μεταξύ Κιέβου και Δύσης. Με την τελευταία να στέλνει το σινιάλο των συμβιβαστικών συνομιλιών όλο κι εντονότερα τελευταίως ενώ το Κίεβο επιμένει στα αιτήματα για την παροχή προηγμένων συστημάτων αεράμυνας.
Οι τρεις δύσκολες εξισώσεις
Για τους επόμενους μήνες τρεις είναι οι βασικές εξισώσεις που θα μας απασχολήσουν σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία:
• H διελκυστίνδα Δύσης-Ζελένσκι ως προς το αν θα πρέπει να υπάρξουν συνομιλίες με την Ρωσία. Είναι και η δυσκολότερη μιας και το πολιτικό κόστος για τον Ουκρανό Πρόεδρο είναι δυσβάσταχτο μετά από τον τιτάνιο αγώνα που οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις έχουν δώσει. Επιπλέον αποτελεί δίλλημα για την ίδια την Ευρώπη. Γιατί να μην ηττηθεί επί του πεδίου η Ρωσία του Πούτιν; Ένα πάγωμα της σύγκρουσης θα έδινε και διέξοδο στη ρωσική επιθετικότητα, επί ουκρανικού εδάφους, σε δεύτερο χρόνο αλλά και οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη, δυνητικά στο μέλλον.
• Η συζήτηση για το είδος της στρατιωτικής βοήθειας της Δύσης προς την Ουκρανία. Εδώ το επίπεδο ανάλυσης αφορά αμιγώς στο είδος και στα Μέσα αεράμυνας που θα μπορούσε να παράσχει η Δύση προς το Κίεβο προκειμένου να μετριαστούν οι συνέπειες από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς σε κρίσιμες υποδομές της χώρας και τέλος
• Η ίδια η έκβαση των συγκρούσεων επί του πεδίου δεδομένου ότι αποτελεί ξεκάθαρο μοτίβο η αντίδραση της Ρωσίας κάθε φορά που υποχωρεί στα πεδία των μαχών ως προς την αύξηση της έντασης των βομβαρδισμών σε κρίσιμες υποδομές.
Φυσικά κάθε εξίσωση, εκτός από την δυσκολία της, εμπεριέχει και επιμέρους αγνώστους δεδομένου ότι για την Δύση οι ανθρωπιστικές καταστροφές στην Ουκρανία περιλαμβάνουν και την προσφυγική διάσταση -την οποία δεν έχουμε δει ακόμη σε πλήρη ισχύ στην ανατολική και κεντρική Ευρώπη. Επιπλέον, το ρωσικό disinformation που ποντάρει στη κοινή γνώμη σε ΗΠΑ και Ευρώπη με διάφορα αφηγήματα που ξεκίνησαν από τον «ενεργειακό βαρύ χειμώνα» και φτάνουν μέχρι το «τα χρήματα σας καταλήγουν στο διεφθαρμένο Κίεβο» προσπαθεί στη παρούσα συγκυρία να διαρρήξει την στήριξη προς την στρατιωτική βοήθεια με το ευρύτερο αφήγημα της «κλιμάκωσης του πολέμου».
Η ΕΕ μέχρι στιγμής πάντως -με τον χειμώνα να έχει μπει- δεν έχει παγώσει ενώ μεγάλοι ελεγκτικοί οίκοι διαπιστώνουν πως η βοήθεια της Δύσης προς το Κίεβο δεν καταλήγει ούτε σε λογαριασμούς ντόπιων ολιγαρχών ούτε -αναφορικά με τα όπλα- στην αντίστοιχη μαύρη αγορά.
Το πως θα επιλυθούν αυτές οι εξισώσεις θα απαντήσει σίγουρα στο πιο κρίσιμο ερώτημα: Στο αν η έκβαση του πολέμου θα είναι νικηφόρα για την Ουκρανία λίγο μετά την επέτειο ενός χρόνου ρωσικής εισβολής τον προσεχή Φεβρουάριο.
Με την εξίσωση της αεράμυνας να κρίνεται/ιεραρχείται ως η σημαντικότερη μιας και οι εκτιμήσεις για τους ρωσικούς βομβαρδισμούς δείχνουν προς την κατεύθυνση της συνέχισής τους.
