«Ο Τζούλιαν δίνει μια πραγματική μάχη. Βρίσκεται σε ένα κελί για πάνω από 20 ώρες την ημέρα. Μερικές φορές για 22 και 23 ώρες» λέει η σύζυγος του ιδρυτή της WikiLeaks Τζούλιαν Ασάνζ, Στέλλα, υπογραμμίζοντας πως είναι μαχητής και ιδιαίτερα ενόσω βλέπει να αυξάνονται οι φωνές που ζητούν την απελευθέρωσή του. Η «Κ» συναντήθηκε με την Στέλλα Ασάνζ στο Στρασβούργο στο περιθώριο των βραβείων Ζαχάρωφ 2022 για την Ελευθερία της Σκέψης, καθώς ανάμεσα στους φιναλίστ ήταν και ο ιδρυτής της της WikiLeaks, Τζούλιαν Ασάνζ, ο οποίος φυλακίστηκε επειδή δημοσίευσε απόρρητα διπλωματικά και στρατιωτικά έγγραφα για τους πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Σε αποκλειστική συνέντευξή της στην «Κ» μίλησε για την ακατάπαυστη μάχη που δίνει εδώ και τρία χρόνια για την απελευθέρωσή του, το πώς εξηγεί στα παιδιά της την κατάσταση που εκτυλίσσεται και το πώς βλέπει να διαμορφώνεται το μέλλον της Δημοκρατίας. Τονίζει πως όσο περνούν τα χρονιά μεγαλώνει ο θυμός και η αποφασιστικότητά της και ότι ο αγώνας, που στην αρχή ήταν μοναχικός, έχει πλέον εξελιχθεί σε έναν αγώνα εκατομμυρίων ανθρώπων.
–Με αφορμή την πολύκροτη υπόθεση του συζύγου σας, πώς βλέπετε να διαμορφώνεται το μέλλον της Δημοκρατίας; Ποιες είναι οι προκλήσεις;
–Η υπόθεση του Τζούλιαν κατέδειξε ότι η ελευθερία του Τύπου και η ικανότητά του να θέτει ενώπιον του κοινού πληροφορίες που είναι υψίστης σημασίας, πληροφορίες που φέρνουν σε δύσκολη θέση τις κυβερνήσεις και τα ισχυρά συμφέροντα, βρίσκεται σε πολύ χειρότερη κατάσταση απ’ ό,τι ήταν πριν από δέκα χρόνια. Έδειξε επίσης πόσο εύθραυστα έχουν γίνει τα πράγματα. Η ελευθερία του Τύπου και η ελευθερία της έκφρασης βρίσκονται στον πυρήνα της δημοκρατίας και οι δημοκρατίες δέχονται επιθέσεις απ’ όλες τις πλευρές. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 ακόμα και οι πιο μακροχρόνιες δημοκρατίες στην Ευρώπη άρχισαν να υπονομεύουν τα γερά θεμέλιά τους. Και αν δεν υπάρχουν δυνάμεις που να πιέζουν προς την αντίθετη κατεύθυνση, τότε χάνονται δικαιώματα. Τα κράτη γίνονται όλο και πιο ισχυρά, ξέρουν πολύ περισσότερα για τους πολίτες από ό,τι ξέρουν οι πολίτες γι’ αυτά λόγω της εποπτείας και της ικανότητας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να παρακολουθούν τις καθημερινές μας συνήθειες, ιδέες, αλληλεπιδράσεις. Είναι λοιπόν μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση και οι πολίτες πρέπει να παλέψουν για να μπορούν να μιλούν ανοιχτά και χωρίς φιλτράρισμα. Η ισχύ μας, ως πολίτες, έχει υπονομευθεί δραστικά τα τελευταία είκοσι χρόνια.
–Σε τι ψυχολογική κατάσταση βρίσκεται ο Τζούλιαν;
–Δίνει μια πραγματική μάχη. Βρίσκεται σε ένα κελί για πάνω από είκοσι ώρες την ημέρα. Μερικές φορές για 22 και 23 ώρες. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας υπήρξαν φορές που ήταν στο κελί ένα 24ωρο. Πριν από μερικούς μήνες, όταν νόσησε με κορωνοϊό τον κράτησαν μέσα σε ένα κελί για εννέα ημέρες, στην απομόνωση. Όταν βλέπει τα παιδιά του και έμενα τον βοηθάει πολύ. Κατά τη διάρκεια των lockdown δεν μπορούσαμε να δούμε ο ένας τον άλλον για έξι μήνες. Ούτε και οι δικηγόροι του μπορούσαν να τον επισκεφθούν. Τον Νοέμβριο του 2020 –κατά τη διάρκεια του lockdown στις φυλακές– ένας από τους στενούς φίλους που απέκτησε εκεί αυτοκτόνησε. Φανταστείτε να πρέπει να αντιμετωπίσετε κάτι τέτοιο. Με πήρε τηλέφωνο και μου είπε ότι ο φίλος του είχε κρεμαστεί το προηγούμενο βράδυ. Μου είπε ότι η σορός του είναι ακόμα στο κελί, τρεις πόρτες πιο κάτω, και ότι ο ιατροδικαστής δεν είχε έρθει ακόμα.
–Είναι αισιόδοξος ή έχει χάσει την πίστη του;
–Ο Τζούλιαν είναι μαχητής και βλέπει ότι αυξάνονται οι φωνές που ζητούν την απελευθέρωσή του. Υπάρχει μια σημαντική εξέλιξη, η αυστραλιανή κυβέρνηση λέει τώρα ότι τον θέλει ελεύθερο και ζητάει από την κυβέρνηση των ΗΠΑ να αποσύρει την υπόθεση. Επίσης κάνει τεράστια διαφορά το γεγονός ότι ο Τζούλιαν είναι φιναλίστ για το βραβείο για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία της σκέψης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σε αντίθεση με την κυβέρνηση των ΗΠΑ που προσπαθεί να τον βάλει στη φυλακή για 175 χρόνια. Αυτή είναι μια ασυμφωνία που δείχνει πόσο πολιτικό και μη βιώσιμο είναι αυτό το θέμα.
–Πώς εξηγείτε στα παιδιά σας, τα οποία είναι στην ηλικία των πέντε και τριών ετών, τι συμβαίνει; Πώς αντιλαμβάνονται την όλη κατάσταση;
–Ο ένας είναι αρκετά μεγάλος για να καταλάβει ότι ο πατέρας του είναι στη φυλακή. Του λέω ότι δεν είναι στη φυλακή, γιατί έχει κάνει κάτι κακό, αλλά γιατί έκανε κάτι καλό και ότι οι κακοί άνθρωποι, που είναι θυμωμένοι μαζί του, είναι αυτοί που κρατούν τα κλειδιά. Προσπαθώ να το απλοποιήσω στο μέγιστο. Λέω ότι το άτομο Α σκοτώνει το άτομο Β, το άτομο Γ βλέπει ότι ο Α σκότωσε τον Β. Το άτομο Γ το λέει στον κόσμο, το άτομο Γ πηγαίνει στη φυλακή. Νομίζω ότι αυτός είναι ο πιο απλός τρόπος να εξηγήσεις σε ένα πεντάχρονο τι συνέβη. Την ίδια στιγμή τα παιδιά ξέρουν ότι ο Τζούλιαν λαμβάνει στήριξη από εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που υπερασπίζονται την ελευθερία του. Τους λέω ότι ο Τζούλιαν είναι ήρωας, ότι είναι φυλακή, γιατί του φέρονται άδικα.
–Είστε δικηγόρος για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά παράλληλα σύζυγος και μητέρα. Πού βρίσκετε τη δύναμη;
–Απλώς έχω γίνει πιο θυμωμένη και αποφασιστική. Το μόνο που θέλω είναι η ελευθερία του Τζούλιαν και δεν είναι δύσκολο να παλέψω γι’ αυτόν γιατί τον θέλω σπίτι και επειδή αυτό που του κάνουν είναι ξεκάθαρα λάθος. Υπάρχει πολλή αλληλεγγύη, πολλή επίγνωση. Δεν ήταν έτσι πριν από μερικά χρόνια. Στην αρχή ένιωθα ότι εγώ και ο πατέρας του και μερικοί άλλοι κάναμε έναν σκληρό και μοναχικό αγώνα, αλλά τώρα νιώθουμε ότι είμαστε περιτριγυρισμένοι από πολλούς άλλους που πολεμούν μαζί μας.
Ο Τζούλιαν δίνει μια πραγματική μάχη. Βρίσκεται σε ένα κελί για πάνω από 20 ώρες την ημέρα, ανέφερε σε συνέντευξή της στην «Κ» η Στέλλα Ασάνζ.
Η πίεση των πολιτών στους πολιτικούς και η αλλαγή
–Θεωρείτε ότι η κοινωνία και η πίεση μπορεί να επηρεάσει κυβερνήσεις;
–Σίγουρα. Νομίζω ότι οι πολιτικοί μπορούν. Είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι στο τι πιστεύουν οι άνθρωποι που τους εκλέγουν για μια κατάσταση. Και αν η σιωπή τους ερμηνεύεται ως δειλία και προδοσία των βασικών αξιών τότε αρχίζουν να αλλάζουν στάση. Όταν υπάρχει υποστήριξη από την Αμνηστία, το Διεθνές Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τους δημοσιογράφους χωρίς σύνορα, ειδικούς και ΜΚΟ που έχουν αναλύσει την υπόθεση και έχουν κάνει πολύ ισχυρές δηλώσεις, δεν είναι δύσκολο για τους πολιτικούς να ευθυγραμμιστούν με αυτές τις πολύ βασικές θέσεις. Είναι προβληματικό να μην το κάνουν. Εκεί είναι ο ρόλος του κοινού, των ανθρώπων που πιέζουν τους πολιτικούς τους να πάρουν τη σωστή θέση. Εκεί είναι που η πίεση του κοινού κάνει τεράστια διαφορά.
–Τι μήνυμα θέλετε να δώσετε στον κόσμο μαζί με τον Τζούλιαν;
–Η μοίρα του Τζούλιαν έχει συνδεθεί με τη μοίρα της δημοκρατίας καθώς η υπόθεση έχει να κάνει με το δικαίωμα του κοινού να γνωρίζει την αλήθεια. Αυτό είναι το αντικείμενο της δίωξης. Αν δεν υπάρξει απώθηση τότε τα πράγματα θα γίνονται όλο και χειρότερα.
Διάθεση για διαφάνεια και λογοδοσία
–Πιστεύετε ότι αν μπορούσε ο Τζούλιαν θα το έκανε ξανά;
–Όταν ο Τζούλιαν έκανε τις δημοσιεύσεις το 2010 ο κόσμος ήταν διαφορετικός. Υπήρχε μια διάθεση για διαφάνεια. Υπήρχε ένα είδος κατανόησης των θετικών δυνατοτήτων του διαδικτύου και υπήρχε ένα πραγματικά υγιές, νομίζω, κλίμα λογοδοσίας. Όταν έκανε τις δημοσιεύσεις ο Τζούλιαν, οι δικλίδες ασφαλείας ήταν ισχυρότερες. Από τότε υπήρξε μια σοβαρή επιδείνωση αυτών των δικαιωμάτων. Νομίζω λοιπόν ότι τα ρίσκα που πήρε το 2010 δεν είναι τα ίδια με αυτά που θα έπαιρνε αν προσπαθούσε να τα δημοσιεύσει τώρα. Και νομίζω ότι πλέον στον Τύπο, λόγω αυτού που συνέβη στον Τζούλιαν, υπάρχει μεγαλύτερη ανησυχία σε ό,τι αφορά τη δημοσίευση πληροφοριών όπως αυτές που δημοσίευσε το WikiLeaks το 2010. Ο Τζούλιαν χρησιμοποιείται τώρα, εσκεμμένα, ως αποτρεπτικός παράγοντας. Ποιος είναι διατεθειμένος να ρισκάρει την υπόλοιπη ζωή του στη φυλακή για τη δημοσίευση της αλήθειας;
