Αλεξάνδρα Βουδούρη
Σε μια μόνο συνάντηση μεταξύ του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, αλλά και στην υπόσχεση της Σουηδίας να στηρίξει «την αναζωογόνηση της τουρκικής ενταξιακής πορείας στην Ε.Ε.» φαίνεται ότι οφείλεται η άρση του τουρκικού «βέτο» στην νατοϊκή ένταξη της Στοκχόλμης την ύστατη στιγμή, την παραμονή της διήμερης Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, στο Βίλνιους της Λιθουανίας.
Για τουλάχιστον ένα χρόνο ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ επιχειρούσε μέσω διαφόρων συναντήσεων και διαβουλεύσεων να πείσει την Άγκυρα να δεχθεί τη Σουηδία ως το 32ο μέλος της βορειοατλαντικής συμμαχίας. Μέσω του τριμερούς μνημονίου που είχαν υπογράψει Σουηδία, Φινλανδία και Τουρκία πέρυσι στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη, η Στοκχόλμη έκανε ό,τι μπορούσε προκειμένου να αρθεί το αδιέξοδο που δημιουργούσε η Άγκυρα στην προοπτική ένταξή της. Από την άρση του εμπάργκο όπλων προς την Τουρκία, έως την έκδοση υποστηρικτή του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), ανταποκρινόμενη de facto στον όρο που είχε θέσει η Άγκυρα για να δώσει το «πράσινο φως» στην ένταξη της στη βορειοατλαντική συμμαχία. Μόλις την περασμένη Πέμπτη και λίγο πριν ξεκινήσει στις Βρυξέλλες μια ακόμα συνάντηση του Γ.Γ του ΝΑΤΟ με αξιωματούχους της Σουηδίας, Φινλανδίας και Τουρκίας, σουηδικό δικαστήριο καταδίκασε άνδρα σε φυλάκιση 4 ετών και έξι μηνών με την κατηγορία ότι προσπάθησε να χρηματοδοτήσει το PKK. Ήταν η πρώτη φορά μάλιστα που ο νέος αντιτρομοκρατικός νόμος -που εισήχθη μόλις πέρυσι στη χώρα- χρησιμοποιήθηκε εναντίον φερόμενου υποστηρικτή του PKK.
Για τον λόγο αυτό, η απαίτηση της τελευταίας στιγμής από τον Ταγίπ Ερντογάν – την οποία δημοσιοποίησε λίγο πριν από την αναχώρηση του για το Βίλνιους – με την οποία συνέδεσε την νατοϊκή ένταξη της Σουηδίας με την ενταξιακή πορεία της χώρας του στην Ε.Ε. έπεσε σαν «βόμβα» στις Βρυξέλλες και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Παρά τις έντονες αντιδράσεις που προκάλεσε, με την Κομισιόν να στέλνει σαφές μήνυμα ότι οι δύο διαδικασίες είναι «ξεχωριστές» και τον Γερμανό καγκελάριο Ολαφ Σολτς να ξεκαθαρίζει ακριβώς το ίδιο, ο Ταγίπ Ερντογάν πέτυχε να «κερδίσει» κάτι από το «παζάρι» και τους όρους που έθεσε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, προκειμένου προφανώς να πείσει την κοινή γνώμη στην Τουρκία για το «ναι» στην είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Και ενώ το τελευταίο που θα ήθελε η πλειοψηφία των Ευρωπαίων ηγετών – εν μέσω πιέσεων για την διεύρυνση και την ευρωπαϊκή προοπτική Ουκρανίας, Μολδαβίας και Δυτικών Βαλκανίων – να επανέλθει η συζήτηση γύρω από την αντίστοιχη για την Τουρκία, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ προχώρησε σε μια αποφασιστική κίνηση. Καθώς είχε προγραμματισμένη συνάντηση χθες με τον Ταγίπ Ερντογάν του δόθηκε το χρονικό περιθώριο να σκεφτεί μέσα σε λίγες ώρες μια πρόταση έναντι του «τελεσίγραφου» του Τούρκου προέδρου.
Στη βάση λοιπόν των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου όπου –καλείται ο Ύπατος Εκπρόσωπος και η Κομισιόν να υποβάλουν έκθεση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σχετικά με την κατάσταση των σχέσεων Ε.Ε. -Τουρκίας, (…) και με σκοπό τα επόμενα βήματα να γίνουν με στρατηγικό και μακρόπνοο τρόπο – ο Σαρλ Μισέλ χθες δεσμεύθηκε έναντι του Ερντογάν να γίνει ακριβώς αυτό. Να διερευνηθούν, δηλαδή, οι δυνατότητες μέσω αυτής της έκθεσης να προχωρήσουν οι σχέσεις Ε.Ε. – Τουρκίας «με στρατηγικό και μακρόπνοο τρόπο». «Διερευνήσαμε τις δυνατότητες ώστε να φέρουμε στο προσκήνιο την συνεργασία Ε.Ε. – Τουρκίας και να ενεργοποιήσουμε εκ νέου τις σχέσεις μας» δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, μετά τη συνάντησή του με τον Τούρκο πρόεδρο υπογραμμίζοντας πως έχει ήδη ζητηθεί η εκπόνηση της σχετικής έκθεσης.
Αυτό που επί της ουσίας ζητούσε ο Ταγίπ Ερντογάν είχε μόλις ικανοποιηθεί, ενώ προστέθηκε στο κείμενο που υπέγραψε η Σουηδία χθες ότι και η Στοκχόλμη θα «στηρίξει ενεργά τις προσπάθειες αναζωογόνησης της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας στην Ε.Ε. που περιλαμβάνει τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης Ε.Ε. – Τουρκίας και την απελευθέρωση της βίζας».
«Η Τουρκία στο τραπέζι των 27 ΥΠΕΞ»
Τα δύσκολα βέβαια έπονται της «έξυπνης» τακτικής από πλευράς Σαρλ Μισέλ, καθώς οι υπουργοί Εξωτερικών της Ε.Ε. θα συζητήσουν για την Τουρκία στη συνάντησή τους, στις 20 Ιουλίου.
Και παρά το γεγονός ότι η σύνταξη της ξεχωριστής έκθεσης, που έχουν αναλάβει ο Ύπατος Εκπρόσωπος και η Κομισιόν έχει μόλις ξεκινήσει – σύμφωνα με εκπρόσωπο της Επιτροπής –όμως, στο τραπέζι των συνομιλιών των 27 ΥΠΕΞ της Ε.Ε. θα βρεθεί κείμενο το οποίο έχει προετοιμάσει ήδη η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης μετά τις πρόσφατες εκλογές στην Τουρκία. Στο εν λόγω κείμενο αναφέρεται οτι «δεν μπορούν να ανοίξουν νέα κεφάλαια» για την Τουρκία, αλλά υπογραμμίζεται συγχρόνως ότι «η Ε.Ε. έχει στρατηγικό συμφέρον σε ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο» και ότι ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει «αναβαθμίσει τον γεωπολιτικό ρόλο της Τουρκίας», όπως αποκαλύπτει σήμερα το Politico.
Παρ΄όλα αυτά το «κλειδί» για κάθε αναζωογόνηση των σχέσεων Ε.Ε. – Τουρκίας περνάει μέσα από την Αθήνα, αλλά και τη Λευκωσία καθώς καθοριστικό ρόλο θα παίξει τόσο η συνέχιση της θετικής ατμόσφαιρας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αλλά και η επανεκκίνηση των συνομιλιών για το Κυπριακό.
