Αλεξάνδρα Βουδούρη
Τη στρατηγική της για την οικονομική ασφάλεια παρουσίασε πριν από λίγο η Κομισιόν με βασικό στόχο να ανακοπεί η «επέλαση» της Κίνας (παρά το γεγονός ότι δεν κατονομάζεται στο κείμενο) και ο κίνδυνος για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.
Η κοινή ανακοίνωση που εξέδωσε η Κομισιόν από κοινού με τον Υπατο Εκπρόσωπο της Ενωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας Ζοζέπ Μπορέλ επικεντρώνεται στην ελαχιστοποίηση των κινδύνων «που προκαλούνται από συγκεκριμένες οικονομικές ροές και συγκεκριμένα οικονομικά εργαλεία εν μέσω γεωπολιτικών εντάσεων αλλά και των επιταχυνόμενων τεχνολογικών αλλαγών». Στόχος πάντως συγχρόνως είναι η Ε.Ε να διατηρήσει το οικονομικό της άνοιγμα στον κόσμο και τον δυναμισμό της.
Με άλλα λόγια, η προτεινόμενη στρατηγική δημιουργεί ένα κοινό πλαίσιο προκειμένου να επιτευχθεί οικονομική ασφάλεια στη βάση τριών παραγόντων: την προώθηση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας με τη χρήση υπαρχόντων ή νέων εργαλείων, την προστασία εναντίον των κινδύνων, καθώς και την συνεργασία με όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες, που συμμερίζονται τις ίδιες ανησυχίες και συμφέροντα με την Ε.Ε. Οι θεμελιώδεις αρχές της αναλογικότητας πλαισιώνουν, όπως επισημαίνεται στην κοινή ανακοίνωση, τα προτεινόμενα μέτρα της οικονομικής ασφάλειας. Επί της ουσίας, η Κομισιόν θα επιδιώξει έναν καλύτερο συντονισμό μεταξύ κρατών μελών σχετικά με τους ελέγχους των εξαγωγών.
«Η παγκόσμια ολοκλήρωση καθώς και οι ανοιχτές οικονομίες αποτέλεσαν μια θετική δύναμη για τις επιχειρήσεις, την ανταγωνιστικότητα και την ευρωπαϊκή μας οικονομία. Αυτό δεν θα αλλάξει στο μέλλον. Αλλά πρέπει να είμαστε σαφείς έναντι ενός κόσμου που έχει ήδη γίνει πιο αμφισβητούμενος (…) Για τον λόγο αυτό άλλωστε το θέμα της οικονομικής ασφάλειας έγινε προτεραιότητα για εμάς και πολλούς από τους εταίρους μας» τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για να προσθέσει «σήμερα η Ευρώπη γίνεται η πρώτη μεγάλη οικονομία που καθορίζει μια στρατηγική για την οικονομική ασφάλεια. Διασφαλίζεται η κυριαρχία, ασφάλεια και ευημερία της Ευρώπης για τα επόμενα χρόνια».
Πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση στη διαχείριση κινδύνων
Στο κείμενο επισημαίνεται επίσης ότι «οι κίνδυνοι που παρουσιάζονται από ορισμένους οικονομικούς δεσμούς εξελίσσονται γρήγορα στο σημερινό γεωπολιτικό και τεχνολογικό περιβάλλον και συγχωνεύονται όλο και περισσότερο με ανησυχίες για την ασφάλεια».
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο «η ΕΕ πρέπει να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση προκειμένου να εντοπίζει από κοινού, να αξιολογεί και να διαχειρίζεται τους κινδύνους για την οικονομική της ασφάλεια».
Η στρατηγική προτείνει τη διεξαγωγή διεξοδικής αξιολόγησης για την οικονομική ασφάλεια σχετικά με τους κινδύνους:
- για την ανθεκτικότητα των αλυσίδων εφοδιασμού, συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής ασφάλειας
- για την κυβερνοασφάλεια κρίσιμων υποδομών
- για την ασφάλεια της τεχνολογίας
- για την «οπλοποίηση» των οικονομικών εξαρτήσεων
Επί της ουσίας μέσω της στρατηγικής προτείνεται μια μεθοδολογία για την αξιολόγηση κινδύνων. Αυτή η αξιολόγηση θα διενεργείται από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη σε συνεργασία με τον Yπατο Εκπρόσωπο, κατά περίπτωση, και με τη συμβολή του ιδιωτικού τομέα. Θα πρέπει, όπως επισημαίνεται, να είναι μια δυναμική και συνεχής διαδικασία.
Μια τριπλή προσέγγιση
Η στρατηγική καθορίζει επίσης τον τρόπο «μετριασμού» των εντοπισμένων κινδύνων μέσω μιας τριπλής προσέγγισης, δηλαδή μέσω:
- προώθησης της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ, με την ενίσχυση της ενιαίας αγοράς, τη στήριξη μιας ισχυρής και ανθεκτικής οικονομίας, την επένδυση σε δεξιότητες και την προώθηση της ερευνητικής, τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσης της ΕΕ
- προστασίας της οικονομικής ασφάλειας της ΕΕ μέσω μιας σειράς υφιστάμενων πολιτικών και εργαλείων και εξέταση νέων για την αντιμετώπιση πιθανών κενών.
- συνεργασίας με το ευρύτερο δυνατό φάσμα εταίρων για την ενίσχυση της οικονομικής ασφάλειας, μεταξύ άλλων μέσω της προώθησης και της οριστικοποίησης εμπορικών συμφωνιών, της ενίσχυσης άλλων εταιρικών σχέσεων, της ενίσχυσης της διεθνούς οικονομικής τάξης που βασίζεται σε κανόνες και των πολυμερών θεσμών, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου
Το εν λόγω κείμενο θέτει τις βάσεις για μια συζήτηση με τα κράτη μέλη της ΕΕ στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στα τέλη Ιουνίου και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την ανάπτυξη μιας συνολικής προσέγγισης για την προστασία της οικονομικής ασφάλειας της Eνωσης.
Διαχείριση των αντιδράσεων
Επί της ουσίας, η Κομισιόν επιχείρησε να κατευνάσει τις ανησυχίες αλλά και πιθανές αντιδράσεις των κρατών μελών που έχουν συγκεκριμένες ενστάσεις ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη συνεργασία τους με την Κίνα. Πάντως, η Επιτροπή εδώ και καιρό και ιδιαίτερα μετά την πανδημία και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία επιδιώκει την ολοένα και μεγαλύτερη απεξάρτηση της Ε.Ε από την Κίνα.
Από την Κομισιόν διευκρινίζουν ότι πρόκειται απλώς για νέα εργαλεία πολιτικής και όχι νομοθετικές προτάσεις που θα διευκολύνουν απλώς τη συζήτηση με τα κράτη μέλη, καθώς αρκετά από όσα προτείνονται αποτελούν πολιτικές ευθύνης κρατών μελών.
Σε κάθε περίπτωση υπάρχουν χώρες που θα ήθελαν να αποφευχθεί ένας οξύς ανταγωνισμός με την Κίνα, καθώς θα πληγεί η ευρωπαϊκή οικονομία, αλλά και εκείνες που δεν συμφωνούν με την ευθυγράμμιση της Κομισιόν με τις προτάσεις και πολιτικές των ΗΠΑ έναντι του Πεκίνου.
Η πρόεδρος της Κομισιόν επεσήμανε πάντως στη συνέντευξη Τύπου ότι είναι «σημαντικό η ΕΕ να διατηρήσει την τεχνολογία αιχμής για τον κόσμο του μέλλοντος».
