Kathimerini.gr
Πέτρος Παπακωνσταντίνου
Τρεις προεκλογικές εκστρατείες διεξήγαγε ο Ντόναλντ Τραμπ υποσχόμενος ότι θα τερματίσει την επιζήμια για την Αμερική ανάμειξη σε στρατιωτικές περιπέτειες. Στην ομιλία της ορκωμοσίας του, στις 20 Ιανουαρίου, τόνισε ότι το μέτρο της επιτυχίας του θα είναι «όχι μόνο πόσους πολέμους κερδίσαμε, αλλά και πόσους τελειώσαμε και –ίσως το σημαντικότερο– σε πόσους αποφύγαμε να εμπλακούμε». Ολα αυτά παρέπεμπαν σε απεμπλοκή των ΗΠΑ από τη Μέση Ανατολή, την οποία κατά την πρώτη θητεία του απαξιούσε ως περιοχή «γεμάτη άμμο και αίμα».
Γερανοί και στρατός
Φαίνεται όμως ότι ο μεγιστάνας του real estate άλλαξε δραματικά τις εκτιμήσεις του γι’ αυτό το παραθαλάσσιο οικόπεδο των 360 τ.χλμ., που ορισμένοι στενόμυαλοι, χωρίς αίσθηση του επιχειρείν, επιμένουν να ονομάζουν «πατρίδα». Εχοντας δίπλα του έναν ευφορικό όσο και κατάπληκτο Νετανιάχου, την περασμένη Τρίτη, ο Αμερικανός πρόεδρος εμφανίστηκε αποφασισμένος να μετατρέψει τη Γάζα σε «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής». Πώς θα γίνει αυτό; Απλούστατα, οι ΗΠΑ θα αναλάβουν τον έλεγχο και την «ιδιοκτησία» της Γάζας, ενδεχομένως δε θα στείλουν εκτός από γερανούς και στρατό. Οσο για τα 2,3 εκατομμύρια των Παλαιστινίων, θα μεταφερθούν, όχι προσωρινά αλλά μόνιμα, στην Αίγυπτο και στην Ιορδανία, κι ύστερα θα ζήσουν όλοι καλά και αυτός καλύτερα.
Η πρώτη σκέψη κάθε νοήμονος ανθρώπου είναι ότι ο Τραμπ έβαλε υποψηφιότητα όχι για το Νομπέλ Ειρήνης –το οποίο εποφθαλμιούσε από την πρώτη θητεία του– αλλά για το εδώλιο του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, το καταστατικό του οποίου αντιμετωπίζει τη βίαιη εκτόπιση εθνοτήτων, κοινώς εθνοκάθαρση, ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Το γεγονός αυτό, βέβαια, αποτελεί ασήμαντη λεπτομέρεια για έναν άνθρωπο που έχει μάθει να πορεύεται στην προσωπική, επαγγελματική και πολιτική του ζωή με την αρχή «Might makes Right» – η ισχύς καθορίζει το δίκιο. Eστω και υπό αυτό το πρίσμα, όμως, οι ιδέες του Τραμπ για τη Γάζα είναι τόσο εξωφρενικές, που ενώπιόν τους ακόμη και τα σχέδιά του για Γροιλανδία, Παναμά και Καναδά φαντάζουν ως επιτομές της σύνεσης.
Σκοπεύει στα σοβαρά ο Τραμπ να εμπλακεί στο ναρκοπέδιο της Γάζας, αψηφώντας τα πικρά διδάγματα των αμερικανικών επεμβάσεων από το Βιετνάμ και τον Λίβανο μέχρι το Αφγανιστάν και το Ιράκ; Είναι δυνατόν να μην καταλάβαινε ότι η Αίγυπτος και η Ιορδανία θα απέρριπταν με φρίκη την πρότασή του; Πώς θα επιβίωναν οι κυβερνήσεις των δύο χωρών (ιδιαίτερα της Ιορδανίας, όπου πάνω από το 60% των κατοίκων της είναι Παλαιστίνιοι) αν εμφανίζονταν ως συνένοχες της εθνοκάθαρσης; Δεν αντιλαμβάνεται ότι η μαζική μεταφορά μαχητών της Χαμάς θα ενίσχυε τον μεγάλο φόβο και των δύο καθεστώτων, τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, χώρια που θα έβαζε σε κίνδυνο τις συνθήκες ειρήνης με το Ισραήλ, με τις επιθέσεις που θα εξαπέλυαν από τα εδάφη τους; Αλλά και η σφοδρή αντίδραση της Σαουδικής Αραβίας έδειξε ότι η βόμβα του Τραμπ απειλεί να σκάσει στα χέρια του, απομακρύνοντας τη συμφιλίωση των αραβικών κρατών με το εβραϊκό κράτος, την οποία ο ίδιος προώθησε με τις λεγόμενες Συμφωνίες του Αβραάμ.
«Μια προσφορά»
Υστερα από την ομόθυμη διεθνή κατακραυγή –μόνο η ισραηλινή Ακροδεξιά πανηγύρισε την τοποθέτηση του Τραμπ– στενοί συνεργάτες του έκαναν προσπάθειες να μαζέψουν τα ασυμμάζευτα. «Ο πρόεδρος δεν δεσμεύθηκε να αναπτύξει στρατιώτες επί του πεδίου στη Γάζα», είπε η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Καρολάιν Λέβιτ, προσθέτοντας ότι η μετεγκατάσταση των Παλαιστινίων θα είναι «προσωρινή». Ο Τραμπ δεν θα στείλει «ούτε στρατιώτες ούτε χρήματα» στη Γάζα, διαβεβαίωσε, σύμφωνα με την Washington Post, ο ειδικός απεσταλμένος του στη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ. Η πρότασή του δεν ήταν εχθρική κίνηση, αλλά «μια μοναδική προσφορά», γεμάτη «γενναιοδωρία» προς τους Παλαιστινίους της Γάζας, οι οποίοι απλώς θα χρειαστεί να μετακινηθούν προσωρινά μέχρι να προχωρήσει η ανοικοδόμηση της Λωρίδας, υποστήριξε, εντελώς σοβαρά, ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο.
Παραμένει γεγονός ότι η τοποθέτηση του Τραμπ δεν ήταν ένα πυροτέχνημα, μια ατυχία της στιγμής, που αύριο θα την έχει ξεχάσει και ο ίδιος, αλλά μια πολύ συνειδητή επιλογή – άλλωστε, διάβαζε γραπτό κείμενο. Επομένως, όσο παρανοϊκή κι αν φαντάζει, πρέπει να υποκρύπτει κάποια λογική στόχευση. Δεν αποκλείεται ο Αμερικανός πρόεδρος να εφαρμόζει και εδώ την τακτική που δείχνει να ακολουθεί σε άλλα πεδία, όπως οι απειλές για κατάληψη της διώρυγας του Παναμά και για εμπορικό πόλεμο με το Μεξικό και τον Καναδά: Τους απειλώ με εκατό για να πάρω τα δέκα. Αν και επέμεινε, μετά τις αντιδράσεις και τις «διορθώσεις» συνεργατών του, στις θέσεις του, και μόνο το γεγονός ότι δεσμεύθηκε πως δεν θα στείλει στρατεύματα για να τις επιβάλουν άλλα διαμηνύει.
Ανταλλάγματα
Σε αντάλλαγμα για την πιθανή απόσυρση της τρελής ιδέας του, ενδεχομένως θα ήθελε να εξασφαλίσει από τη Χαμάς την παράδοση της Γάζας, από την Ιορδανία και την Αίγυπτο την εμπλοκή τους στην πολιτική διοίκηση και στην αστυνόμευση της Λωρίδας, και από τη Σαουδική Αραβία χρήματα για την ανοικοδόμηση, αλλά και αναγνώριση του Ισραήλ, χωρίς να τίθεται καν σε συζήτηση η δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Μέχρι να εξασφαλιστεί μια τέτοια λεόντεια «ειρήνη», στα μέτρα του Ισραήλ, θα κρατάει πάντα την «τελική λύση» ως τη μοναδική του εναλλακτική. Αλλωστε, o γαμπρός του Τραμπ και ειδικός απεσταλμένος στη Μέση Ανατολή κατά την πρώτη θητεία του, Τζάρεντ Κούσνερ, είχε εκφράσει πριν από ένα χρόνο, σε συνέντευξη στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, την ιδέα που ωρίμαζε στην οικογένεια: Οτι η Γάζα είναι ένα πολλά υποσχόμενο real estate, που πρέπει να «καθαριστεί» για να ξεκινήσει η ανοικοδόμηση, με τους Παλαιστινίους να μεταφέρονται «προσωρινά» στο Σινά.
Oπως και να έχουν τα πράγματα, η βόμβα του Τραμπ δημιούργησε μια καινούργια, άκρως επικίνδυνη πραγματικότητα. Ο Ισραηλινός υπουργός Aμυνας Iσραελ Κατς διέταξε τον στρατό του να ετοιμάσει σχέδιο ώστε να διευκολυνθεί η «εθελούσια αποχώρηση» Παλαιστινίων από τη Γάζα. Αυτό σημαίνει ότι θα κορυφωθεί η πίεση στους Παλαιστινίους ώστε να αρχίσει να υλοποιείται, έστω και σε αργή κίνηση, το σχέδιο Τραμπ. Οι ούτως ή άλλως δύσκολες διαπραγματεύσεις με τη Χαμάς για το πέρασμα στη δεύτερη φάση της εκεχειρίας προβάλλουν ακόμη περισσότερο αμφίβολες. Με τον τυφώνα Τραμπ να φουσκώνει τα πανιά της, η ισραηλινή Ακροδεξιά είναι βέβαιο ότι θα κλιμακώσει την πίεση για καινούργια άλματα στους εποικισμούς και την πλήρη προσάρτηση της Δυτικής Οχθης. Οι υπόλοιποι θα χρειαστεί να προσαρμοστούμε στην ιδέα ενός Αμερικανού προέδρου που θεωρεί ότι είναι Γκιούλιβερ σε έναν πλανήτη Λιλιπούτειων – και ως τέτοιους εννοεί να μας αντιμετωπίσει.
