Γιώργος Σκαφιδάς
Από την πρώτη του εκλογή στην τουρκική εξουσία το 2002 και έπειτα, ο Ερντογάν έχει -επί της ουσίας- ηττηθεί μόνο μία φορά στην κάλπη: το 2019 στην Κωνσταντινούπολη από τον Εκρέμ Ιμάμογλου. Η ήττα εκείνη μπορεί να μην ήταν «άμεση», καθώς ο Ερντογάν δεν ήταν ο ίδιος υποψήφιος στις δημοτικές εκλογές, πλην όμως ήταν βαριά: μάλλον η βαρύτερη που έχει υποστεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Το 2019 ο Ερντογάν ηττήθηκε στην «έδρα» του. Η Κωνσταντινούπολη είναι η πόλη από την οποία ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα τη δεκαετία του 1990 ως δήμαρχος (1994-1998), αλλά και ο μεγαλύτερος, συνάμα, μητροπολιτικός δήμος της Τουρκίας.
Η ήττα εκείνη είχε, ωστόσο, πρόσθετη βαρύτητα όχι μόνο λόγω τόπου αλλά και λόγω τρόπου.
Ο Ερντογάν είδε τον τότε εκλεκτό του για τη δημαρχία της Πόλης, πρώην πρωθυπουργό Μπιναλί Γιλντιρίμ, να χάνει από τον αντιπολιτευόμενο Εκρέμ Ιμάμογλου όχι μία αλλά δύο φορές μέσα σε διάστημα τριών μηνών, με τη δεύτερη ήττα να είναι μάλιστα πολύ πιο συντριπτική από την πρώτη που ήταν οριακή.
Η πλευρά Ερντογάν είχε τότε αμφισβητήσει την πρώτη εκλογική νίκη του Ιμάμογλου ως «προϊόν παρατυπιών», προκαλώντας έτσι μια νέα εκλογική αναμέτρηση στις 23 Ιουνίου (σχεδόν τρεις μήνες έπειτα από την προηγούμενη της 31ης Μαρτίου), μια νέα αναμέτρηση την οποία όμως έχασε με πολύ μεγαλύτερη διαφορά: με τις 13.729 ψήφους και το 0,16% του Μαρτίου να γίνονται 806.014 και 9,22% αντίστοιχα στον επαναληπτικό γύρο του Ιουνίου, σε βάρος του Μπιναλί Γιλντιρίμ.
Κι όλα αυτά, στον μεγαλύτερο δήμο της Τουρκίας, έναν δήμο τον οποίο το ισλαμοσυντηρητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν ήλεγχε επί 25 συναπτά έτη (1994 – 2019).
Ακριβώς πέντε χρόνια μετά, ο 70χρονος πια Ερντογάν θα επιχειρήσει να πάρει τη ρεβάνς στην Κωνσταντινούπολη (αλλά και στην Αγκυρα, τον άλλο μεγάλο μητροπολιτικό δήμο της Τουρκίας), μέσα σε ένα πολιτικό/κομματικό περιβάλλον το οποίο έχει όμως αλλάξει σημαντικά… υπέρ του.
Τι έχει αλλάξει, εν τω μεταξύ;
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου αντικαταστάθηκε στην ηγεσία του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) από τον Οζγκιούρ Οζέλ· το φιλοκουρδικό HDP αντικαταστάθηκε από την παράταξη DEM· και η αντιπολιτευόμενη Εθνική Συμμαχία των έξι (CHP, İYİ, Saadet, DP, DEVA, Gelecek) διελύθη εις τα εξ ων συνετέθη έπειτα από μια περίοδο πέντε ετών (2018-2023). Η τουρκική αντιπολίτευση έχει πια, με άλλα λόγια, επιστρέψει σε ένα καθεστώς πολυδιάσπασης, υπό το βάρος των επιπτώσεων που είχε η ήττα του δικού της κοινού υποψηφίου (Κιλιτσντάρογλου) στις προεδρικές του 2023.
Οσο για τον ίδιο τον Ερντογάν, εκείνος θριάμβευσε στις κάλπες του 2023 εξασφαλίζοντας μια νέα πενταετή θητεία στην προεδρία, έχοντας πίσω του μια εθνοσυνέλευση το κέντρο βάρους της οποίας έχει μετακινηθεί στα (ακρο)δεξιά του πολιτικού φάσματος.
Τουρκία: Ακροδεξιά στροφή στη νέα βουλή
Οι Τούρκοι επιστρέφουν στις κάλπες την προσεχή Κυριακή 31 Μαρτίου, δέκα μήνες έπειτα από τις διπλές (προεδρικές και βουλευτικές) εκλογές του περασμένου Μαΐου, για να εκλέξουν δημάρχους και δημοτικά συμβούλια στις 81 επαρχίες της γείτονος.
Τα βλέμματα όλων είναι, ωστόσο, στραμμένα στους δύο μεγαλύτερους τουρκικούς δήμους: της Κωνσταντινούπολης από τη μία πλευρά και της Αγκυρας από την άλλη, τους οποίους το ερντογανικό AKP έχασε το 2019 – τη μεν Κωνσταντινούπολη από τον Εκρέμ Ιμάμογλου, τη δε Αγκυρα από τον Μανσούρ Γιαβάς.
Ιμάμογλου και Γιαβάς διεκδικούν την επανεκλογή τους εκ νέου φέτος με το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) σε Κωνσταντινούπολη και Αγκυρα αντίστοιχα.
Απέναντί τους, ο Ερντογάν κατεβάζει δύο «νέους» υποψηφίους δημάρχους φέτος: τον 47χρονο «τεχνοκράτη» Μουράτ Κουρούμ στην Πόλη και τον 62χρονο εθνικιστή Τουργκούτ Αλτινόκ στην τουρκική πρωτεύουσα. Ο Κουρούμ ήταν άλλοτε υπουργός Περιβάλλοντος αλλά και στέλεχος της Διεύθυνσης Οικιστικής Ανάπτυξης (TOKİ). Ο Αλτινόκ από την άλλη πλευρά, ένας πολιτικός που τη δεκαετία του 1990 ανήκε στις τάξεις του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ήταν δήμαρχος της περιοχής Κετσίορεν που βρίσκεται στην επαρχία της Αγκυρας.
Θα καταφέρει άραγε ο Ερντογάν την προσεχή Κυριακή, με τον Κουρούμ στην Κωνσταντινούπολη και τον Αλτινόκ στην Αγκυρα ως αντιπροσώπους, να ανακτήσει τους απολεσθέντες δημαρχιακούς θώκους έπειτα από ένα «διάλειμμα» πέντε ετών;
Εάν το επιτύχει, θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο την ήδη πανίσχυρη θέση του εντός της Τουρκίας. Το μόνο που του λείπει άλλωστε επί του παρόντος για να καταφέρει κάτι τέτοιο, είναι οι δημαρχίες της Αγκυρας και της Κωνσταντινούπολης τις οποίες είχε για 25 συναπτά έτη και έχασε το 2019.
Το ισλαμοσυντηρητικό AKP προφανώς και θα ήθελε, εάν ήταν εφικτό, να επικρατήσει σε όσο το δυνατόν περισσότερους τουρκικούς δήμους, πλην όμως η Αγκυρα και η Κωνσταντινούπολη έχουν μεγαλύτερη αξία για τον Ερντογάν εάν τοποθετηθούν δίπλα σε παραδοσιακά προπύργια του αντιπολιτευόμενου CHP όπως είναι η Σμύρνη, η Μούγλα, τα Δαρδανέλια και το Εσκίσεχιρ, μεταξύ άλλων.
Ισχυροποίηση εναντίον ανασύνταξης
Το στοίχημα πια για τον Ερντογάν είναι εκείνο της περαιτέρω ισχυροποίησης μέσα σε ένα περιβάλλον απόλυτης ερντογανικής κυριαρχίας το οποίο θα μπορούσε, με τη σειρά του, να ανοίξει τον δρόμο προς τη σύνταξη και υπερψήφιση/υιοθέτηση ενός νέου τουρκικού Συντάγματος που θα αντικαταστήσει εκείνο του 1982.
Το στοίχημα για την τουρκική αντιπολίτευση, από την άλλη πλευρά, είναι εκείνο της πολιτικής επιβίωσης, της ανασύνταξης και της διατήρησης κεκτημένων και αντιπολιτευτικών αναχωμάτων μέσα σε ένα περιβάλλον ερντογανικής κυριαρχίας.
Τα μεγάλα κόμματα της τουρκικής αντιπολίτευσης (το CHP του Οζέλ, το İYİ της Μεράλ Ακσενέρ, το φιλουκουρδικό DEM) κατεβαίνουν στις φετινές αυτοδιοικητικές εκλογές όχι ως μπλοκ αλλά μεμονωμένα, με τους δικούς του υποψηφίους το καθένα, γεγονός το οποίο δεν φαίνεται να ευνοεί την υποψηφιότητα του Ιμάμογλου στην Κωνσταντινούπολη.
Τα σενάρια για τον Ιμάμογλου
Ο 57χρονος Εκρέμ Ιμάμογλου είναι όμως δημοφιλέστερος από το κόμμα του – και σε αυτό «μοιάζει» με τον Ερντογάν. Πολλοί τον προσεγγίζουν μάλιστα ως τον «πραγματικό ηγέτη» πια του CHP», έπειτα από την έξοδο του Κιλιτσντάρογλου: ως τον άνθρωπο δηλαδή που κινεί επί της ουσίας τα νήματα πίσω από τον Οζγκιούρ Οζέλ.
Εάν καταφέρει να επανεκλεγεί στη δημαρχία της Κωνσταντινούπολης την προσεχή Κυριακή, τότε πολλοί εκτιμούν ότι θα είναι υποψήφιος για την προεδρία της Τουρκίας στις εκλογές του 2028.
Εάν, από την άλλη πλευρά, ηττηθεί την προσεχή Κυριακή, τότε εκείνος θα βρεθεί αντιμέτωπος με αναζωογονημένη εσωκομματική αμφισβήτηση από την πλευρά του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ο οποίος συνεχίζει, παρά τα 75 χρόνια του, να διαδραματίζει ρόλο στο κομματικό παρασκήνιο όπως λέγεται.
Σε περίπτωση ήττας και νέας εσωκομματικής κρίσης, ο Ιμάμογλου λέγεται ότι θα μπορούσε να προχωρήσει ακόμη και στη σύσταση ενός νέου κεντροδεξιού κόμματος.
Δημοσκοπήσεις
Οι δημοσκοπήσεις του δίνουν, πάντως, προβάδισμα έναντι του Κουρούμ στην Κωνσταντινούπολη: ένα προβάδισμα το οποίο μάλιστα διευρύνθηκε τις τελευταίες εβδομάδες και πλέον προσεγγίζει τις 11 ποσοστιαίες μονάδες σύμφωνα με την τουρκική MetroPOLL.
