Του Γιάννη Ιωάννου
Η διάρκεια των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία μετά την ρωσική εισβολή στην χώρα από την Ρωσία τον περασμένο Φεβρουάριο έχει τώρα, κατά πολύ, ξεπεράσει το ψυχολογικό όριο των 43 ημερών. Τόσο, είχε αντέξει η Γαλλία –στρατιωτική υπερδύναμη το 1940- απέναντι στην εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας. Ποιοτικό χαρακτηριστικό που μας δεικνύει όχι μόνον το μέγεθος και την αντοχή της σύγκρουσης ως προς την διάρκεια αλλά και την ανθεκτικότητα της ουκρανικής άμυνας απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα. Με τον πόλεμο να αγγίζει σχεδόν το χρονολογικό όριο του τριμήνου, στις 24 Απριλίου, καθίσταται πλέον σαφές πως οι δυναμικές του εμπεριέχουν μια σειρά ποιοτικών χαρακτηριστικών:
- Ως προς την εστίαση της σύγκρουσης στις ανατολικές επαρχίες (Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ) που δείχνουν στην παρούσα φάση της σύγκρουσης να αποτελούν τον βασικό ΑΝΣΚ των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων προκειμένου να παρθεί, σε επίπεδο decision making, η καθοριστική εκείνη απόφαση για τερματισμό ή όχι του πολέμου
- Ως προς την ολοκλήρωση της κατάληψης της Μαριούπολης προκειμένου η Ρωσία να καταλάβει πλήρως (και να ελέγξει) τον χερσαίο διάδρομο στην Κριμαία ώστε να συνενώσει de facto την χερσόνησο με τις ανατολικές επαρχίες
- Ως προς την αγριότητα, κάθε πλευράς, με την Ρωσία ωστόσο να επιδίδεται σε συστηματικές παραβιάσεις βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων που την απομονώνουν περισσότερο σε διεθνές διπλωματικό (και ως προς την κοινή γνώμη) επίπεδο
Η περίπτωση της Μαριούπολης αποδείχτηκε ιδιαίτερο θέατρο μαχών για σχεδόν επτά εβδομάδες από την αρχή του πολέμου. Παρά την σημαντική πρόοδο των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων και την παράδοση μεγάλων αριθμών Ουκρανών στρατιωτών, οι επιχειρήσεις εκκαθάρισης δεν είναι εύκολη υπόθεση και χρονικά η ολοκλήρωση της επιχείρησης μπορεί να διαρκέσει για αρκετές εβδομάδες, μέχρι τα μέσα Μαίου.
Η σημασία της Μαριούπολης
Η Μαριούπολη δεν έχει ενδιαφέρον μόνο για το ιδεολογικό αφήγημα της Ρωσίας περί «αποναζιστικοποίησης» της Ουκρανίας εξαιτίας της δράσης, στην πόλη, του Τάγματος Αζόφ –μαχητές και μέλη του οποίου εκπροσωπούν ιδεολογικά την contemporary Ακροδεξιά της Ουκρανίας που προέκυψε ως απότοκο των γεγονότων της περιόδου 2013-2015. Παραμένει ένας σημαντικός στόχος για σειρά λόγων όπως: α. την οικονομική της σημασία ως ενός σημαντικού κέντρου, στην Αζοφική, για την βιομηχανία και ναυτιλία της Ουκρανίας η πτώση της οποίας θα συμπιέσει οικονομικά το Κίεβο β. την γεωγραφική της θέση ως απαραίτητου στοιχείου περιορισμού εκ μέρους της Ρωσίας της πρόσβασης του Κιέβου στην Αζοφική αλλά και πιθανή, μελλοντικά, συνέχιση των στρατιωτικών επιχειρήσεων εκ μέρους της Μόσχας προς την κατεύθυνση της κεντρικής Ουκρανίας και γ. την πολιτική σημειολογία λόγω της δράσης του τάγματος Αζόφ αλλά κι εξαιτίας των απωλειών που έχει υποστεί η Μόσχα σε αυτό τον πόλεμο.
Ο πόλεμος, συνεπώς, στην Μαριούπολη θα μπορούσε να ιδωθεί και ως «μια σύγκρουση εγκιβωτισμένη στον πόλεμο της Ουκρανίας» λόγω της μεγάλης διάρκειας, της αγριότητας και των ιδεολογικών προεκτάσεών του καθώς και σε ένα συμβολικό επίπεδο μιας και την περίοδο 2014 η πόλη είχε καταληφθεί πολύ νωρίς από τους φιλορώσους αυτονομιστές για να απωλεσθεί, εκ νέου, από τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις και το τάγμα Αζόφ λίγο αργότερα.
Η Ουκρανία φέρεται να έπληξε με πύραυλο, ουκρανικού σχεδιασμού, Neptune την ναυαρχίδα του Ρωσικού Στόλου της Μαύρης Θάλασσας, «Μόσχα», σε ένα χτύπημα που καταδεικνύει πως διατηρεί ποιοτικά χαρακτηριστικά στην άμυνά της μετά από 40 και πλέον ημέρες στρατιωτικών επιχειρήσεων. Το πλήγμα στο πλοίο αποτελεί σημαντική ήττα σε ψυχολογικό επίπεδο των ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων με το ΠΝ της Ρωσίας να έχει υποστεί συνολικά απώλειες σε τέσσερα πλοία της από τις 24.02.
Κόστος και διάρκεια
Η τάση που επικρατεί στην ανάλυση για την αντοχή των επιχειρήσεων στην Ουκρανία ως τις 9 Μαίου -όπου η σημειολογία της ημέρας της Νίκης για την Ρωσία θα μπορούσε να προσφέρει μια face-saving έξοδο από τον πόλεμο στον Πούτιν και την απαρχή ενός νέου γύρου συνομιλιών- έχει βάση. Μέχρι τις αρχές Μαίου υπάρχει πραγματικός χρόνος για ολοκλήρωση των επιχειρήσεων στο ανατολικό μέτωπο και πλήρη έλεγχο του Λουγκάνσκ και της Μαριούπολης. Ωστόσο το χρονολογικό ορόσημο δεν απαντάει στο ερώτημα της επόμενης ημέρας σε σχέση με το αν ο Πούτιν θα επιμείνει και πέραν αυτού. Η πρόσφατη αποστολή σημαντικής, επιπλέον, στρατιωτικής βοήθειας εκ μέρους των ΗΠΑ στην Ουκρανία της τάξης των 800 εκατ. δολαρίων σηματοδοτεί μια ανάγνωση της σύγκρουσης πέραν αυτής της ημερομηνίας. Kαι εστιάζει, στρατηγικά, στην πρόκληση μεγαλύττερου κόστους στη Ρωσία ως προς την ολοκλήρωση της σύγκρουσης στα ανατολικά αλλά και την διασφάλιση της ουκρανικής άμυνας (φαίνεται κι από ορισμένα οπλικά συστήματα) αν τα πράγματα προχωρήσουν, εκ νέου, στο Κίεβο ή σε άλλες κεντρικές περιοχές της χώρας αναφορικά με την ρωσική επιθετικότητα.
Εξάγεται ως συμπέρασμα συνεπώς πως ο πόλεμος στην Ουκρανία πέραν της διάστασης του proxy warfare μεταξύ Δύσης και Ρωσίας θα μπορούσε να αποκτήσει και τα χαρακτηριστικά μιας παρατεταμένης ένοπλης σύγκρουσης (long-protracted war) όπου το ζήτημα της πρόκλησης κόστους προς την Ρωσία θα επιτάχυνε και την γρηγορότερη επάνοδό της στο τραπέζι των συνομιλιών –αρχικά για την σύναψη μιας εκεχειρίας. Ο πόλεμος έχει, καταληκτικά, ακόμη διάρκεια αλλά αυτό που διαφαίνεται πλέον έντονα είναι πως η σχέση κόστους-ωφέλειας επιβαρύνει αρκετά το Κίεβο και την κυβέρνηση Ζελένσκι, ωστόσο στη περίπτωση της Μόσχας εκτείνεται εξίσου με ακόμη ισχυρότερο, ίσως, αποτύπωμα. Η Ουκρανία αντέχει και η πίεση –για την συνέχιση του πολέμου- μεταφέρεται στον Πούτιν. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
