Του Απόστολου Κουρουπάκη
Την περασμένη θεατρική περίοδο δόθηκε η παράσταση «Λούλλες 1» της Campos Culture and Arts, που είναι μία ιδέα του Διομήδη Κουφτερού, με τον Νεκτάριο Θεοδώρου στον ένα και μοναδικό ρόλο, που όμως υποδυόταν έναν ολόκληρο κόσμο. Η δημιουργική/συγγραφική ομάδα, αποτελούμενη από τους Διομήδη Κουφτερό, Ελένη Ιωάννου και Νεκτάριο Θεοδώρου, ανέπτυξε την παράσταση με μεθόδους του θεάτρου επινόησης (devised theatre). Οι μονόλογοι συντάχθηκαν στα κυπριακά, αυτολεξεί, βασισμένοι στις συνεντεύξεις που πήρε η ομάδα από γκέι άντρες. Ο Διομήδης Κουφτερός και η ομάδα του κατάφεραν με τις «Λούλλες» να δώσουν φωνή σε ανθρώπους στους οποίους ταίριαζαν μόνο κοσμητικά επίθετα, οίκτος και εισέπρατταν πολλές φορές την αποστροφή του κόσμου… Σε δημόσιες και ιδιωτικές συζητήσεις, στα κανάλια, στη δημόσια σφαίρα.
Ο Νεκτάριος Θεοδώρου έδωσε φωνή σε έναν ολόκληρο κόσμο, που ζούσε στη σκιά μιας υποκριτικής κοινωνίας, ήταν ένας κόσμος σχεδόν φιμωμένος, αποσυνάγωγος και ο ηθοποιός τον παρουσίασε με ειλικρίνεια, σεβόμενος πλήρως την αξιοπρέπεια των ανθρώπων που έζησαν σε εποχές που κάποιες ελευθερίες δεν ήταν αυτονόητες. Με όπλο του το χιούμορ και την υποκριτική εξισορρόπηση, καταφέρνει να εκφράζει με χιούμορ συγκεκριμένες καταστάσεις, χωρίς να τις ευτελίζει ή να τις ελαφρύνει, προς χάριν τέρψης του κοινού. Σε αρκετές στιγμές, το κλάμα κρυβόταν κάτω από το αστείο και το γέλιο, ο Νεκτάριος διασκέδαζε καταστάσεις και το κοινό.
Παρακολουθώντας την παράσταση, η οποία ουσιαστικά αναβιώνει το κλίμα των κυπριακών πόλεων απέναντι στα ομοφυλόφιλα άτομα, η σκέψη μου ήταν πόσο έχουμε προχωρήσει από την υποτιμητική προσφώνηση «λούλλα» της δεκαετίας του 1990 στην αποδοχή; Μία πρώτη απάντηση είναι πως πλέον έχουμε τη δυνατότητα να παρακολουθούμε παραστάσεις με παρόμοια θεματική, άρα είμαστε σε καλό δρόμο… Ρώτησα τον σκηνοθέτη της παράστασης και εμπνευστή της, Διομήδη Κουφτερό, με τον οποίο δεν είχα την ευκαιρία να μιλήσω για τις «Λούλλες 1», γιατί θέλησε να δώσει και τις «Λούλλες 2»: «Και Λούλλες 10 θα μπορούσαν να γίνουν! Η δεύτερη εκδοχή της παράστασης δεν είναι ένα δεύτερο επεισόδιο – αν και θα μπορούσε, αφού η γκέι κοινότητα στην Κύπρο είναι γεμάτη από συγκλονιστικές ιστορίες – αλλά ένας εμπλουτισμός, περαιτέρω επεξεργασίας της πρώτης» μού απαντάει και συμπληρώνει πως η δεύτερη εκδοχή έχει να κάνει περισσότερο με τη διαδικασία δημιουργίας ενός καινούργιου κυπριακού θεατρικού έργου, το οποίο πρέπει να δοκιμαστεί έμπρακτα, στη σκηνή, με θεατές, για να διαπιστώσουν αν «στέκει», ποια στοιχεία είναι stage-worthy, τι πρέπει να αλλάξει, ποιες διάρκειες να αυξομειωθούν και τι να μείνει ανέγγιχτο.
Ο Διομήδης μού λέει επίσης πως ένα θεατρικό έργο πρέπει να είναι αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που δεν έχει να κάνει μόνο με το/τη συγγραφέα που γράφει μόνος/η τα βράδια και παραδίδει ένα τελειωμένο κείμενο, αλλά και με μια πιο συμμετοχική, ανοιχτή διαδικασία που περιλαμβάνει και το κοινό της παράστασης. «Έχοντας αυτό υπόψη, παρουσιάσαμε μια πρώτη εκδοχή την περασμένη άνοιξη, στη μορφή ενός πληθωρικού θεατρικού αναλογίου, μέσα από τη φιλοξενία μας στο theYard.Residency.23 του Κέντρου Παραστατικών Τεχνών ΜΙΤΟΣ. Στη δεύτερη εκδοχή έχουμε δουλέψει ξανά τη θεατρική δομή, και έχουμε προσθέσει αυτολεξεί κείμενα από συνεντεύξεις γκέι αντρών. Η αντίδραση των θεατών, όμως, είναι που θα δείξει τι δουλεύει τελικά καλύτερα».
Ένα ερώτημα που επίσης μου δημιουργήθηκε ως θεατή ήταν ποιο είναι το όφελος για τα ομοφυλόφιλα άτομα σήμερα να παρακολουθήσουν μία θεατρική παρουσίαση της κατάστασης της δεκαετίας του 1990, ο Διομήδης μού λέει: «Για να μιλήσει για την αλληλεγγύη και τη διεκδίκηση, τη χαρά και τον έρωτα – πράγματα απαραίτητα για την προσωπική ελευθερία του καθενός/μιάς από εμάς. Και για να υπενθυμίσει ότι η κυπριακή κοινωνία εξακολουθεί να είναι βαθιά υποκριτική και συντηρητική»… άρα σκέφτομαι, ότι μάλλον δεν έχουμε κάνει αρκετά βήματα μπροστά… και μάλλον έχει δίκιο ο Διομήδης που προηγουμένως μού απάντησε «Και Λούλλες 10 θα μπορούσαν να γίνουν!». Μου εξηγεί ο Διομήδης: «Σκιαγραφώντας την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, τον δημόσιο διάλογο γύρω από την ομοφυλοφιλία στη δεκαετία του 1990, η σύνδεση με το σήμερα γίνεται αυτόματα. Έχουν αλλάξει πολύ τα πράγματα από τότε; Πέρα από τις απαραίτητες νομοθετικές αλλαγές για τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας – αλλά και με τα μεγάλα κενά στη νομοθεσία και την εφαρμογή της –, πόσο διαφορετικός είναι ο σημερινός δημόσιος διάλογος, όταν, για παράδειγμα, βουλευτές εκφράζονται χυδαία μέσα κι από την ίδια τη Βουλή;!» και εδώ αμέσως ανακαλώ τα αποσπάσματα από εκπομπές που εμβόλιμα παρουσιάζονται στην παράσταση… και συνεχίζει ο Διομήδης: «Ή, ακόμα χειρότερα, όταν ομάδες νέων επιτίθενται με ρόπαλα και κουκούλες σε συναντήσεις σε πανεπιστήμια και σε καταστήματα αλλοδαπών;»…
Αίσθημα του συνανήκειν
Παρακολουθώντας την παράσταση, παρατήρησα ότι το νεαρό κοινό σε πολλά σημεία γελούσε, αισθανόμουν ότι ζουν σε ένα σχετικό ασφαλές περιβάλλον, σε σχέση πάντα με ό,τι επικρατούσε πριν από 20 ή τριάντα χρόνια… Ρωτώ σχετικά τον Διομήδη πόσο μακριά νομίζει ότι βρίσκεται σήμερα η γκέι κοινότητα από τις εικόνες του ’90: «Οι μεγαλύτεροι τα θυμούνται, τα έζησαν, και είναι μεγάλη η προθυμία τους να μιλήσουν για την προσωπική τους ζωή, τις σχέσεις, τα πάρτι, τα ευτράπελα – αλλά και για την περίοδο των μεγάλων απωλειών από τον HIV και το AIDS. Οι νεαρότεροι έχουν μια ζηλευτή ανεμελιά, που την κληρονόμησαν εν μέρει από τις διεκδικήσεις των παλαιότερων. Πολλοί είναι ενεργοί ακτιβιστές, και χαίρομαι που η παράσταση Λούλλες 2 μπορεί να φωτίσει λίγο την περίοδο των ‘90s, και υπενθυμίζει τη συνεχή εγρήγορση που χρειάζεται να έχουν οι πολίτες σε μια δημοκρατία, αφού τίποτα δεν είναι αυτονόητο».
Κλείνοντας την κουβέντα μας με τον Διομήδη τον ρωτώ τι έμαθε από το πρότζεκτ Λούλλες: «Γενικά αυτό το πρότζεκτ μου μαθαίνει πολλά για το αίσθημα του συνανήκειν, και για τις μικρές πράξεις φροντίδας προς/από τους γύρω μας στη ζωή και στην τέχνη. Χαίρομαι ιδιαίτερα που τις Λούλλες υποστήριξαν πρώτα το theYard.Residency.23, ίσως η μόνη δομή που στηρίζει την πειραματικότητα στο θέατρο, τη περφόρμανς, τη νέα γραφή, και μετά τα Sessions – μια σειρά από κουήρ δράσεις που κατακλύζουν την κρατική πινακοθήκη της ΣΠΕΛ με δράσεις και νεαρόκοσμο. Η πρώτη εκδοχή μου έμαθε επίσης να εμπιστεύομαι το θεατρικό μου κριτήριο αλλά και το ‘θέαμα’ των απλών, καθημερινών ιστοριών, όταν αυτές μπορούν να ειπωθούν επί σκηνής με αυθεντικότητα και αλήθεια».
Πληροφορίες
«Λούλλες 2», ιδέα - σκηνοθεσία: Διομήδης Κουφτερός, επί σκηνής Νεκτάριος Θεοδώρου. Παραστάσεις: Τετάρτη 27 Σεπτεμβρίου, Πέμπτη 28 και Παρασκευή 29 Σεπτεμβρίου και Τετάρτη 4, Πέμπτη 5 και Παρασκευή 6 Οκτωβρίου, Wherehaus 612, Μιχαήλ Κουσουλίδη 5, Λευκωσία. Θα ακολουθήσουν παραστάσεις στη Λεμεσό.
