Θα σας μιλήσω για το ταξίδι μου ως γυναίκα δημιουργός, μέσα από το οποίο κατέφθασα μετά από διάφορες προκλήσεις στον προορισμό μου, να προσφέρω δηλαδή στους άλλους το πλαίσιο για να συνδεθούν με τον εαυτό τους που η κουραστική καθημερινότητα τούς έχει κλέψει. Φέτος κλείνω 22 χρόνια καλλιτεχνικής δημιουργίας στο χώρο της χορογραφίας, των ζωντανών τεχνών και της περφόρμανς στην Κύπρο, και η πορεία μου με έφερε σήμερα να χρησιμοποιώ συνειδητά τις δικές μου πρακτικές για την ενεργοποίηση της σύνδεσης των ατόμων με το ίδιο τους το σώμα ως μέσο έκφρασης, αυτοπεποίθησης, ενδυνάμωσης και αξίας.
Πριν χρόνια, αφού επέστρεψα από το εξωτερικό, προσπαθούσαμε μαζί με άλλους καλλιτέχνες να πείσουμε τις αρχές και το κοινό για την αξία του σύγχρονου χορού και της περφόρμανς στην Κύπρο. Σήμερα είμαι περήφανη για τον καλλιτεχνικό χώρο που έχει δημιουργηθεί, με πολύ ενδιαφέροντες δημιουργούς και δομές. Το 2005 προέτρεψα της Στέγη Χορού Λεμεσού, ήμουν ιδρυτικό μέλος της Νέας Κίνησης χορευτών και χορογράφων Κύπρου, και μέλος της ομάδας δημιουργίας του πρώτου προγράμματος Πτυχίου Χορού του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, στο οποίο ήμουν λέκτορας για δεκαέξι χρόνια. Παράλληλα, η καλλιτεχνική δουλειά μου έκανε περιοδείες στην Ευρώπη και έτυχε αναγνώρισης στο εξωτερικό. Όμως όλες αυτές οι προσπάθειες δεν μου χαρίστηκαν, αντιθέτως…
Ο δρόμος στο να επιμένει κανείς να είναι δημιουργός, σε μία χώρα που δεν έχει την τέχνη και τον πολιτισμό ως προτεραιότητες αλλά περισσότερο ως μέσο διασκέδασης ή πολυτέλειας, ήταν δύσκολος. Ήθελε τόνους αντίστασης σε ένα κατεστημένο που δεν υποστήριζε οτιδήποτε ήταν διαφορετικό και δεν θεωρείτο «normal». Επιπλέον, στον πολιτισμό και στις διευθυντικές θέσεις ευλογούσε περισσότερο τους άντρες. Πριν κάποια χρόνια υποστηρίζονταν άντρες σκηνοθέτες με νοοτροπίες εκφοβισμού και δημιουργίας εχθρικού περιβάλλοντος στις πρόβες, κάτι που ευτυχώς αλλάζει τα τελευταία χρόνια λόγω του κινήματος #MeToo και άλλων προσπαθειών. Χρειαζόταν αντίσταση στο γεγονός ότι υπήρχε πολλή αμφιβολία από μέλη της κοινωνίας για τη φύση του επαγγέλματος της καλλιτέχνιδας, συχνά κι από συγγενικά πρόσωπα, μιας και γι’ αυτούς ήταν περισσότερο ένα χρονοβόρο χόμπι. Η πραγματικότητα της καλλιτέχνιδας μητέρας μονογονιού, που έπρεπε να ισορροπήσει το ρίσκο της freelance εργασίας με τη φροντίδα (και συχνά την επιβίωση) της οικογένειάς της, έμοιαζε συχνά ακατόρθωτο μέσα σε όλη αυτή την εξίσωση. Δυστυχώς, αυτό το κομμάτι γίνεται δυσκολότερο εξαιτίας των ενοικίων στη Λεμεσό που έγιναν η αιτία πολλοί καλλιτέχνες να φεύγουν και να μετακομίζουν σε άλλες πόλεις, με μερικούς από εμάς ακόμη να το προσπαθούμε.
Με τα καλλιτεχνικά έργα θυμούμαι πάντα τον εαυτό μου να με ενδιαφέρει ο τρόπος όπου η διαδικασία δημιουργίας γίνεται χρήσιμη για το ευρύ κοινό. Πώς δηλαδή η φωνή του καλλιτέχνη ήταν εκεί για να ενεργοποιήσει τη δημιουργική φωνή μελών της κοινωνίας τα οποία είναι φοβισμένα και άρα βουβά, τρομοκρατημένα και άρα βραχνά, αγχωμένα και άρα σιωπηλά. Κεντρικό μου ερώτημα ήταν «πώς μπορούν οι καλλιτέχνες να βγουν από τις δομές και να ενεργοποιήσουν την κοινωνία εκτός έδρας, σε άλλους χώρους εκτός από μουσεία και θέατρα, επεκτείνοντας έτσι τα όρια της τέχνης αλλά και τη σχέση της με την ανθρωπότητα». Το «The Performance Shop Concept» που δημιούργησα έτυχε ευρωπαϊκής διάκρισης και ήταν από τα projects που εξερευνούσαν πώς το άυλο στοιχείο μιας παράστασης μπορεί να έχει αξία και πώς αυτή η αξία είναι μετρήσιμη και σημαντική.
Η πραγματική στροφή στη ζωή μου -σε σχέση με το πώς μπορεί το μοίρασμα των δημιουργικών πρακτικών να λειτουργήσουν ως πύλη επικοινωνίας με τον συνειδητοποιημένο και άρα χαρούμενο εαυτό των ανθρώπων-, έγινε όταν έπρεπε να αντιμετωπίσω σημαντικές προσκλήσεις σε σχέση με την υγεία μου. Κατάλαβα τότε ότι η μεγαλύτερη στήριξη βρισκόταν σε κοντινούς ανθρώπους αλλά και στις ίδιες τις πρακτικές μου. Πρακτικές όπως για παράδειγμα η ενσωμάτωση και κίνηση του πόνου, η χρήση της φωνής ως ανακούφιση, η κωμική αναπαράσταση γεγονότων ή ακόμη η μετουσίωση μίας οδυνηρής εμπειρίας σε ηχητική παράσταση. Αργότερα χρειάστηκε να μοιραστώ τις πρακτικές μου με άτομα που περνούσαν από δύσκολα περάσματα και κατάλαβα, μετά από τις συναντήσεις μας, ότι υπήρχε σταδιακά αλλαγή στην ενέργεια και τη νοοτροπία τους και γι’ αυτό επέστρεφαν σε μένα. Συνειδητοποίησα, λοιπόν, ότι ως καλλιτέχνις (και όχι ως θεραπεύτρια) με ενδιαφέρει να προσφέρω τις δημιουργικές μου πρακτικές ως τρόπους ενσωμάτωσης για την αφύπνιση της δημιουργικής ενέργειας των ατόμων, που είναι καθοριστική για τη σύνδεσή τους με τα υπόλοιπα σώματά τους διαμέσου του υλικού. Σώματα όπως το συναισθηματικό, το νοητικό, το αισθησιακό, το διαισθητικό και τόσα άλλα. Μέσα από τα εργαστήρια και τις ατομικές συναντήσεις που κάνουμε, βλέπω μία απίστευτη μεταμόρφωση των ατόμων όταν θυμούνται τη δύναμη της ύπαρξής τους, το δικαίωμα στη χαρά, την ευεξία ως ελευθερία από τις κοινωνικά προβαλλόμενες ταυτότητες του εαυτού τους, και αυτή η μεταμόρφωση είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορώ να προσφέρω αλλά και να πάρω.
Φέτος κλείνω 22 χρόνια καλλιτεχνικής δημιουργίας αλλά νιώθω ότι τώρα αρχίζω την πιο ουσιαστική εργασία. Να προσφέρω δηλαδή τις πρακτικές που δημιούργησα τόσα χρόνια σε ένα ασφαλές πλαίσιο, ώστε άτομα και κοινότητες να συνδεθούν με τη χαρά και τη δύναμη που δικαιούνται.
*Η κα Λία Χαράκη είναι καλλιτέχνις, με κεντρικά εργαλεία το σώμα και τη φωνή.
