Αφιέρωμα στον αρχάγγελο της Κρήτης

Τρεις σημαντικοί άνθρωποι της μουσικής, η Ηρώ Σαΐα, ο Χρήστος Θηβαίος και ο Μίλτος Πασχαλίδης, μιλάνε στην «Κ» για τη συμμετοχή τους στη συναυλία «Ήτανε μια φορά» που είναι αφιερωμένη στον Νίκο Ξυλούρη, για την παραδοσιακή μουσική και αν αυτή μπορεί να ξεθωριάσει, αλλά και για τη συνεργασία τους με τον Σταύρο Ξαρχάκο, ο οποίος έχει τη διεύθυνση και την επιμέλεια της συναυλίας. Θα ακουστούν αγαπημένα και διαχρονικά τραγούδια από διάφορες φάσεις της πορείας του Νίκου Ξυλούρη και σπουδαία τραγούδια που έγραψαν για τη φωνή του οι Χρήστος Λεοντής, Ηλίας Ανδριόπουλος, Λουκάς Θάνος και φυσικά ο Σταύρος Ξαρχάκος.

–Πώς αισθάνεστε που καλείστε να τραγουδήσετε Ξυλούρη, σχεδόν μετωνυμικό της Κρήτης και της μουσικής της;

–ΜΙΛΤΟΣ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ: Το συγκλονιστικό εδώ δεν είναι μόνο ότι τραγουδάω Ξυλούρη, γιατί Ξυλούρη τραγουδάω 30 χρόνια που είμαι στο τραγούδι. Το συγκλονιστικό σε αυτές τις συναυλίες είναι ότι τραγουδάμε Ξυλούρη και μας διευθύνει ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο οποίος ήταν φίλος και συνεργάτης του και είναι σχεδόν μεταφυσική εμπειρία αυτή.

–ΧΡΗΣΤΟΣ ΘΗΒΑΙΟΣ: Βαθιά εκτίμηση, βαθιά συγκίνηση και προπάντων μελέτη για να σταθώ στο ύψος των απαιτήσεων του συνθέτη και του ερμηνευτή.

–ΗΡΩ ΣΑΪΑ: Αισθάνομαι πάντα, όχι μόνο όποτε τραγουδάω αλλά και όποτε ακούω Ξυλούρη, συγκινημένη διότι μου θυμίζει ένα τραγούδι του που άκουγα πάρα πολύ όταν ήμουν μικρή το «Φιλεντέμ». Τη φωνή του Ξυλούρη, ως παιδάκι, την είχα συνδέσει με κάτι πολύ περίεργο έως και τρομακτικό, για άγνωστο λόγο. Αργότερα, βέβαια, μεγαλώνοντας τη λάτρεψα μέσα από όλα αυτά τα αριστουργήματα που έχει ερμηνεύσει. Ασφαλώς και δεν γίνεται να ακούσεις Ξυλούρη, ακόμα και σε τραγούδια μεγάλων δημιουργών, και να μη σκεφτείς την Κρήτη, να μη σκεφτείς τα βουνά, τη θάλασσα, όλα αυτά που χαρακτηρίζουν τη μεγαλόνησο. Ο Ξυλούρης είναι μια εμβληματική μορφή του ελληνικού τραγουδιού, όχι μόνο για το ιδιαίτερο ηχόχρωμα της φωνής του, το οποίο είναι ακόμα και σήμερα πάντα αναγνωρίσιμο και καθοριστικό, αλλά και γιατί η ζωή του ήταν πολύ ιδιαίτερη, θεωρώ πως όποιος μας αφήνει σε μικρή ηλικία αγαπιέται λίγο περισσότερο. Τον χάσαμε νωρίς και σίγουρα θα θέλαμε να υπάρχει ακόμα και σήμερα.

–Η μουσική της Κρήτης βρίσκεται σε μία συνεχή ανανέωση… έχει επωφεληθεί η σύγχρονή μουσική από την παράδοσή της, αλλά και από άλλες ηχολαλιές;

–Μ.Π.: Η παράδοση δεν είναι κάτι που ανανεώνεται γι’ αυτό και τη λέμε και παράδοση. Φυσικά η λέξη παράδοση έχει μέσα και τη σκυτάλη, δηλαδή, παραδίδεται στους νεότερους. Από την παράδοση δεν προσδοκάς ανανέωση, προσδοκάς σταθερά σημεία ώστε να μπορεί να μετεξελιχθεί το καινούργιο τραγούδι. Υπό αυτή την έννοια δεν ξέρω τι χρήση της παράδοσης έχουν κάνει στην Κρήτη τα τελευταία 50 χρόνια, πάντως ρίζες έχουνε βαθιές και πολύ γερές.

–Χ.Θ.: Σίγουρα οι μουσικές επηρεάζονται μεταξύ τους, από την παραδοσιακή μουσική στη ροκ ή στην κλασική. Οπότε έχουμε να αντιμετωπίσουμε ανά πάσα στιγμή τις επιρροές όχι μόνο του παρελθόντος, αλλά και αυτές τις οποίες ελπίζουμε να έρθουν.

–Η.Σ: Η κρητική μουσική όπως και κάθε παραδοσιακή μουσική της χώρας μας, η ποντιακή μουσική, η ηπειρώτικη μουσική, η επτανησιακή μουσική, η κυκλαδίτικη μουσική είναι παραδοσιακές μας μουσικές οι οποίες υπάρχουν σε όλα τα σύγχρονα ελληνικά τραγούδια και έχουν επηρεάσει συλλήβδην το ελληνικό τραγούδι. Από εκεί και πέρα η κρητική μουσική εύχομαι να βρει άξιους συνεχιστές στο μέλλον που θα κρατήσουν με σεβασμό την παράδοση αλλά και σαφώς θα δημιουργήσουν ωραία έργα, ωραία τραγούδια που θα έχουν να πουν πολύ σημαντικά πράγματα στις επόμενες γενιές. Η παράδοση δεν είναι ένα μουσειακό είδος, πρέπει να συνεχίζει στον χρόνο, αλλά ασφαλώς και εμείς πρέπει να ξεχωρίζουμε τι είναι παράδοση και τι είναι απλώς προσαρμοσμένο στην μόδα της εποχής.

–Πότε νομίζετε πως το τοπικό ηχόχρωμα μπορεί να ξεθωριάσει;

–Μ.Π.: Όταν σταματήσουν να παίζουν αυτή τη μουσική οι νέοι και να την παίζουν μόνο οι γέροι και οι πρωτομάστορες δηλαδή και όταν αυτοί φύγουν ξεθωριάζει, γιατί δεν περνάει στα χέρια των νεότερων. Η παράδοση είναι ένα σταθερό σημείο αλλά είναι και μιας μορφής σκυταλοδρομία σε σχέση με αυτό που έρχεται. Όσο δεν παίζεται η παράδοση και από νέους ανθρώπους κινδυνεύει να ξεθωριάσει κατά έναν τρόπο.

–Χ.Θ.: Πιστεύω ποτέ. Ποτέ και είναι κάτι το οποίο μας ενώνει και μας δημιουργεί τη διάθεση να εξακολουθήσουμε να είμαστε ερμηνευτές.

–Η.Σ.: Όταν γίνονται παρεμβάσεις που δεν τιμούν το τοπικό ηχόχρωμα της εκάστοτε περιοχής, τότε μόνο νομίζω ότι μπορεί να ξεθωριάσει. Δεν θέλω να αναφερθώ σε λεπτομέρειες, όποιος γνωρίζει μουσική μπορεί να καταλάβει. Το θέμα είναι ότι πρέπει με γνώση αλλά και με σεβασμό να φέρουμε τα πράγματα στο σήμερα, όχι αλλοιώσουμε κάτι ή να βάλουμε απλώς ρυθμούς και «φτιασίδια» σε πράγματα που δεν χρειάζονται. Όπως ανέφερα, σίγουρα χρειάζεται γνώση γι’ αυτό, πρέπει να είναι κάποιος άνθρωπος που θα διασκευάσει ίσως ένα παραδοσιακό έργο και να ξέρει γιατί κάνει αυτό που κάνει στο έργο αυτό.

–Ολοκληρώνεται ποτέ το μουσικό ταξίδι;

–Μ.Π.: Αυτή η ερώτηση αξίζει μια απάντηση, μονολεκτική, Όχι!

–Χ.Θ.: Δεν ολοκληρώνεται ποτέ, γιατί κάθε μέρα γεννιούνται νέα παιδιά και ακόμα και στα βρέφη τα οποία ακούμε να κλαίνε, υπάρχει η χαρά και η δημιουργικότητα της μουσικής.

–Η.Σ.: Θα απαντήσω όπως ο συνάδελφος Μίλτος Πασχαλίδης, Όχι, όσο ζούμε δεν ολοκληρώνεται.

–Θα ήθελα να μου πείτε δυο λόγια για τη συνεργασία σας με τον Σταύρο Ξαρχάκο…

–Μ.Π.: συνεργασία μου με τον Σταύρο Ξαρχάκο είναι για μένα από τις πιο συγκινητικές που μπορούν να μου έχουν τύχει, γιατί δικαιούμαι να πω ότι έχω μεγαλώσει με τα τραγούδια του. Όταν κάποια στιγμή ένας τέτοιος συνθέτης σε επιλέγει για να υπερασπιστείς τα τραγούδια του, μόνο συγκίνηση μπορεί να νιώσεις και από τη στιγμή που αυτή η συνεργασία συνεχίζεται πάει να πει ότι είμαστε και οι δύο χαρούμενοι με αυτό.

–Χ.Θ.: Ο Σταύρος Ξαρχάκος είναι ένας πύραυλος που μπορεί να φτάσει στα πιο μακρινά μέρη του διαστήματος και ένα βαθύ σκάφος που μπορεί να κατέβει στον πιο βαθύ ωκεανό χωρίς να πάθει τίποτα!

–Η.Σ.: Επειδή την ερώτηση αυτή την έχω απαντήσει πάρα πολλές φορές, στα όσα χρόνια συνεργάζομαι με τον Σταύρο Ξαρχάκο, θα μου επιτρέψετε να πω μόνο ότι όπως ισχύει και για κάθε τραγουδίστρια έτσι και για μένα είναι τιμή και χαρά μου να συνεργάζομαι με τον Σταύρο Ξαρχάκο. Σε κάθε συναυλία να παίρνω καινούργια μαθήματα, καινούργιες επιρροές, καινούργια ερεθίσματα για να γίνομαι καλύτερη.

Πληροφορίες

«Ήτανε μια Φορά. Ένα αφιέρωμα στον “Αρχάγγελο της Κρήτης”». Τραγουδούν οι Μίλτος Πασχαλίδης, Χρήστος Θηβαίος και Ηρώ Σαΐα. Ενορχήτρωση & Διεύθυνση Ορχήστρας: Σταύρος Ξαρχάκος. Παττίχειο Αμφιθέατρο Λάρνακας 7 Ιουλίου και 8 Ιουλίου στην Πολιτιστική Σκηνή Μητρόπολης Ταμασού.