Τα χρώματα νιώθω ότι δεν σε αφήνουν να εισχωρήσεις στην ψυχή

Ξεφυλλίζοντας την τελευταία δουλειά της Αντιγόνης Σολομωνίδου Δρουσιώτη «Ψυχογραφίες» από τις εκδόσεις «Το Ροδακιό» διαισθάνθηκα το ταξίδι της στον χώρο και στον χρόνο, με οχήματα το σώμα και την ψυχή μας. Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες της φωτογράφου και δημοσιογράφου που δείχνουν με έναν απαλό τρόπο το γυμνό, μοιάζουν σχεδόν ακτινογραφίες… που λες πως θα δεις την ψυχή του Άλλου, του δίπλα, του Ανθρώπου που σταματάει να είναι καθαρή εικόνα. Η έκδοση «Ψυχογραφίες» εμπλουτίζεται με την ποίηση του Αντώνη Γεωργίου, με στίχους σε απόλυτη συνάρτηση όχι μόνο με τις φωτογραφίες της δημιουργού, αλλά και με την ιδιοσυγκρασία των τόπων όπου τραβήχτηκαν. «Η πρώτη ηδονή ήταν της όρασης και προς οράσεως ηδονές καταλήγουμε πριν καταλήξουμε / ο φακός σου ηδονοβλεψίας περιωπής / κλικ / ο στίχος μου παρομοίως», γράφει ο Γεωργίου, και έχω την αίσθηση πως αυτή η στροφή αγγίζει και αγκαλιάζει διακριτικά ολόκληρη τη φωτογραφική δουλειά της Σολομωνίδου Δρουσιώτη. Με την Αντιγόνη, λοιπόν, κάναμε μία κουβέντα γύρω από τη δουλειά της αυτή που θα παρουσιαστεί στην Isnotgallery, στη Λευκωσία, σε επιμέλεια του Ξένιου Συμεωνίδη, την Παρασκευή 16 Φεβρουαρίου.

–Αντιγόνη, πώς προέκυψε αυτή η φωτογραφική δουλειά σου, που ισορροπεί μεταξύ του άυλου και του υλικού της ανθρώπινης φύσης…

–Όλα ξεκίνησαν με τη σειρά – «Εκ Φωτός», το καλοκαίρι του ’88, στο εγκαταλελειμμένο οίκημα της Σχολής Terra Santa στη Λεμεσό. Σκηνικό ο τοίχος της τάξης του νηπιαγωγείου που πήγαινα. Σημάδια παιδικής μνήμης. Μεταμορφώσεις στο άυλο πεδίο του φωτός. Την άνοιξη του ’95 η ψυχή ανυπότακτη ψαχουλεύει τους πέτρινους ήχους του μεσαίωνα, στο Μεσαιωνικό Μουσείο Κύπρου. Αψεγάδιαστη αποκάλυψη. Τρίτος σταθμός η θάλασσα. Το ναυάγιο. Το καλοκαίρι. Η ενέργεια που διαθλάται μέσα από το σώμα. Κι όταν η πλήρης εξαΰλωση συναντά το φως της αιωνιότητας παντρεύεται με τους στίχους του Σολομώντα «Άσμα ασμάτων» σε απόδοση Λευτέρη Παπαδόπουλου: «Μες στο μεθύσι του έρωτα αφήστε με να μείνω. Κι ας κυματίζει πάνω μου αιώνια η αγάπη». Οι φωτογραφίες αυτές παρουσιάστηκαν Μεγάλη Δευτέρα στη Λεμεσό, στις 8 Απριλίου του ’96. Μέσα από την κίνηση προσπάθησα να αναδείξω το φως που μας δίνει ζωή. Αυτή η σειρά με οδήγησε στην επόμενη την «… εν σώματι» που πρωτοπαρουσιάστηκε το Δεκέμβριο 2023 στην Αθήνα, στο Φωταγωγό και την επόμενη εβδομάδα θα παρουσιαστεί στην Isonotgallery στη Λευκωσία. Οι δύο αυτές σειρές με την ποίηση «Θραύσματα» του Αντώνη Γεωργίου και το εισαγωγικό κείμενο της Μπίας Παπαδοπούλου, αποτελούν το βιβλίο «Ψυχο-γραφίες», εκδόσεις «Το Ροδακιό».

–Βλέποντας τις φωτογραφίες στην έκδοση «Ψυχογραφίες» αισθάνομαι πως είναι ένας φόρος τιμής στο ίδιο το σώμα μας ως ναό … ισχύει;

–Ναι, το σώμα ως ναός της ψυχής! Επέλεξα το γυμνό στο «… εν σώματι» θέλοντας να αποτινάξω τα βαρίδια των «πρέπει», των κατασκευασμένων συμβάσεων, των κοινωνικών στερεότυπων και των τυποποιημένων συμπεριφορών. Έτσι όπως γεννηθήκαμε! Όπως λέω στην εισαγωγή του βιβλίου: «Το φως διεισδύει απρόσκλητο / Διαγράφει ανορθόγραφα το σώμα/ Χωρίς φτιασίδια / Χωρίς μανδύες ζωής/ Γυρεύει την ψυχή / Το αιώνιο εκείνο κομμάτι της θέωσης!».

«Επέλεξα το γυμνό στο “… εν σώματι”, θέλοντας να αποτινάξω τα βαρίδια των «πρέπει», των κατασκευασμένων συμβάσεων, των κοινωνικών στερεότυπων και των τυποποιημένων συμπεριφορών».

–Μέσα από τις φωτογραφίες σου διαχέεται ένας έντονος ερωτισμός, που σε συνδυασμό με τον αισθησιακό χώρο είτε του χαμάμ είτε της σπηλιάς στο Πεντάκωμο, δημιουργείται μία αρχέγονη αίσθηση του Ανθρώπου και του Χώρου. Ήταν αυτό πρόθεση για το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα που επιδίωκες; –

–Πήγα σε χώρους φορτισμένους με μια ιδιαίτερη ενεργειακή δυναμική όπως είναι το χαμάμ Ομεριέ της Λευκωσίας του 16ου αιώνα και οι θαλασσινές σπηλιές. Τέσσερις συνοδοιπόροι εμπιστεύτηκαν το κάλεσμά μου για την «…εν σώματι» αναζήτηση. Ψάχναμε σε μέρη μαγικά, φορτισμένα με αύρα μυστηριακή, την ψυχή. Το άχρονο εκείνο κομμάτι της θέωσης. Και γινόμασταν, για κλάσματα δευτερολέπτου, ένα με την ενέργεια του σύμπαντος. Αν έτσι δημιουργείται τελικά μία αρχέγονη αίσθηση του Ανθρώπου και του Χώρου, θα το πει το αποτέλεσμα!

–Υπάρχει κάποια λανθάνουσα θεολογική, με καλλιτεχνική πάντα διάθεση, σκέψη πίσω από τη δουλειά σου αυτή;

–Όπως λέει και ο τίτλος του βιβλίου «Ψυχο-γραφίες», το οποίο στα αγγλικά μεταφράζεται ως «Soul-pics», είναι ακριβώς η αποτύπωση - καταγραφή της ψυχής! Αναζητώ το αιώνιο εκείνο κομμάτι που φιλοξενεί το γήινο σώμα, περισσότερο από καλλιτεχνική διάθεση. Για κάθε φωτογράφηση επιλέγω τον χώρο και το άτομο, γνώριμο και φιλικό, ανεπιτήδευτο και απελευθερωμένο, με το οποίο υπάρχει μια μεταφυσική επικοινωνία. Δεν έχω την εικόνα στο μυαλό, το αντίθετο, μέσα από τον φωτογραφικό φακό ξεκινά το εσωτερικό δικό μου ταξίδι με συνοδοιπόρο το μοντέλο. Όλα λειτουργούν με ένα τρόπο μαγικό. Δεν μπορώ να προδιαγράψω το αποτέλεσμα. Το ανακαλύπτω μετά που οι φωτογραφίες εμφανίζονται είτε στον σκοτεινό θάλαμο με το φιλμ όπως οι πρώτες, είτε στο Lightroom οι ψηφιακές.

«Πήγα σε χώρους φορτισμένους με μια ιδιαίτερη ενεργειακή δυναμική όπως είναι το χαμάμ Ομεριέ της Λευκωσίας του 16ου αιώνα και οι θαλασσινές σπηλιές».

–Οι στίχοι του Αντώνη Γεωργίου που λειτουργούν παραπληρωματικά στις φωτογραφίες… ήλθαν σχεδόν αμέσως αφότου τις είδε και τις «ντύνει» εξαιρετικά… τελικά έχει τόση δύναμη μία φωτογραφία;

–Λένε πως μια φωτογραφία είναι χίλιες λέξεις! Όντως! Όταν ο Αντώνης αντίκρισε τις πρώτες «…εν σώματι» φωτογραφίες, έγραψε όπως λέει κάποιους στίχους, έχοντας τη γυμνή ομορφιά αυτών των φωτογραφιών στο μυαλό του, που πρόβαλλε πιο έντονη έτσι όπως τις είδε μέσα στο ψυχρό, θορυβώδες περιβάλλον της πόλης. Έμειναν εκεί αυτά τα γραπτά για χρόνια και λειτουργούσαν νοερά ως δέσμευση. Και κάθε που περνούσαν τα χρόνια τους ξαναθυμόμασταν, μέχρι εκείνη τη χριστουγεννιάτικη νύχτα που δώσαμε την υπόσχεση ολοκλήρωσης της έκδοσης με το άμεσο τηλεφώνημα στην Τζούλια στο Ροδακιό και το ξεκίνημα για τη φωτογράφηση του εξωφύλλου, ενώ εκείνοι οι πρώτοι στίχοι συμπληρώθηκαν από τον ίδιο. Αποτέλεσμα τα «Θραύσματα ζωής σε σπαράγματα στίχων – για θραύσματα σωμάτων» να «ντύνουν» εξαιρετικά τις φωτογραφίες. Κι όπως γράφει ο Αντώνης: «Εν σώματι, λες και εννοείς ψυχή /εν σώματι, λέω και εννοώ σώμα/ εν σώματι, λες και εννοείς φως / κι εγώ ρίχνω το φως κάτω να το πατήσουν/ εν σώματι βρίσκουμε/ ό,τι ψυχή ο καθένας ονομάζει».

–Ο Γεωργίου γράφει: «δεν έχω προλάβει να γυμνάσω την ψυχή μου»… Πώς γυμνάζεται η ψυχή μας;

–Αυτό θα ήταν ενδιαφέρον να μας απαντήσει ο Αντώνης Γεωργίου. Η ψυχή πιστεύω πως γυμνάζεται μέσα από τη δημιουργία, μέσα από τον έρωτα, μέσα από τη συνεύρεση, την ηδονή, μέσα από το δόσιμο, από το εσωτερικό ταξίδι της αυτογνωσίας, μέσα από την απόρριψη, την απώλεια, τον πόνο, τη «συγγνώμη», μέσα από το κυνήγι της τελειότητας, του διαλογισμού, της προσευχής. Δηλαδή μέσα από τα θραύσματα ζωής!

«Αναζητώ το αιώνιο εκείνο κομμάτι που φιλοξενεί το γήινο σώμα, περισσότερο από καλλιτεχνική διάθεση. Για κάθε φωτογράφηση επιλέγω τον χώρο και το άτομο, γνώριμο και φιλικό, ανεπιτήδευτο και απελευθερωμένο, με το οποίο υπάρχει μια μεταφυσική επικοινωνία».

–Τι είναι αυτό που σε γοητεύει στην ασπρόμαυρη φωτογραφία;

–Αυτό το μαγικό παιχνίδισμα του φωτός που μεταμορφώνεται σε μαύρο, άσπρο, γκρίζο! Λειτουργώ μαυρόασπρα. Δημιουργώ μαυρόασπρα. Τα χρώματα νιώθω ότι δεν σε αφήνουν να εισχωρήσεις στην ψυχή. Σε αποπλανούν! Λατρεύω τη μαυρόασπρη ποίηση!

Πληροφορίες

«…εν σώματι» της Αντιγόνης Σολομωνίδου–Δρουσιώτου, σε επιμέλεια Ξένιου Συμεωνίδη. Εγκαίνια 16 Φεβρουαρίου, ώρα 7:30 μ.μ. Διάρκεια έως 2 Μαρτίου. Την έκθεση θα προλογίσουν οι Αντρέας Δ. Μαυρογιάννης και Γιάννης Τουμαζής. Isnotgallery, Οδυσσέως 11, παλιά πόλη, Λευκωσία.