«Προσεγγίζοντας το έργο του Δημήτρη Παπαϊωάννου: Από το οικείο στο οικουμενικό»

Το έργο του διεθνώς αναγνωρισμένου Έλληνα σκηνοθέτη, χορογράφου, εικαστικού, περφόρμερ και σχεδιαστή σκηνικών, κοστουμιών και φωτισμών, Δημήτρη Παπαϊωάννου βρέθηκε στο επίκεντρο του τριήμερου επιστημονικού συνεδρίου με τίτλο «Προσεγγίζοντας το έργο του Δημήτρη Παπαϊωάννου: Από το οικείο στο οικουμενικό», που πραγματοποιήθηκε στις 11, 12 και 13 Ιανουαρίου 2023, στον Πολυχώρο του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Μάλιστα, στην ομάδα οργανωτικής υποστήριξης συμμετείχε και ο σκηνοθέτης και ηθοποιός, ιδρυτής της θεατρικής ομάδας Alpha Square Ανδρέας Αραούζος.

Το συνέδριο διοργανώθηκε από το ερευνητικό έργο «Γένεσις: Γενετική Έρευνα και Ψηφιακή Οπτικοποίηση στις Παραστατικές Τέχνες», το οποίο χρηματοδοτείται από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας - ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. και υλοποιείται στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου με επιστημονική υπεύθυνη την επίκουρη καθηγήτρια Έλενα Παπαλεξίου. Για τη διοργάνωση συνέδραμαν επίσης η Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής και το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Το συνέδριο απετέλεσε μία σημαντική συμβολή στην αποτίμηση του έργου του Δημήτρη Παπαϊωάννου, ενώ ο δημιουργός βρίσκεται στην ακμή του και απολαμβάνει μεγάλης δημοφιλίας και αναγνώρισης στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Στόχος του συνεδρίου ήταν η προσέγγιση και η ανάδειξη του πολυσύνθετου έργου του Παπαϊωάννου από διαφορετικές οπτικές και αφετηρίες, ένας στόχος ο οποίος εκπληρώθηκε με αναμφισβήτητη επιτυχία, όπως τεκμηριώνεται και από την ποικιλία και την ποιότητα των ανακοινώσεων, καθώς και από την αθρόα προσέλευση του κοινού και τη ζωηρή συμμετοχή του στις συζητήσεις. Από τις εργασίες του συνεδρίου αναμένεται να προκύψουν πολυάριθμα μελετήματα με αντικείμενο το έργο του επιφανούς δημιουργού, τα οποία θα εκδοθούν με τη μορφή συλλογικού τόμου και θα εμπλουτίσουν την ελληνική και τη διεθνή βιβλιογραφία.

Στο συνέδριο διοργανώθηκαν οκτώ συνεδρίες, δύο στρογγυλές τράπεζες και έξι παρεμβάσεις με τη μορφή διαλέξεων, συζητήσεων και προβολών. Πλειάδα ομιλητών από διαφορετικά πεδία (των παραστατικών και εικαστικών τεχνών, της μουσικής, της κριτικής, της θεωρίας και ιστορίας της τέχνης, της φιλολογίας, και από τον καλλιτεχνικό χώρο. Οι συμμετέχοντες και οι συμμετέχουσες στο συνέδριο εξέτασαν σκηνικές προσεγγίσεις, το ζήτημα του φύλου και του queer στοιχείου, την καταγραφή και μελέτη της δημιουργικής διαδικασίας, τον Δημήτρη Παπαϊωάννου ως ερμηνευτή και εικαστικό, το μουσικό του σύμπαν, τα πρώτα, λιγότερο γνωστά χρόνια της Ομάδας Εδάφους, τα μεγάλα θεάματα, τη σχέση του με το ευρύ κοινό και την εμπορικότητα, αλλά και τις συνεργασίες του με άλλους δημιουργούς και ερμηνευτές, μέσω καλλιτεχνικών ωσμώσεων και αλληλεπιδράσεων. Ακόμη, παρουσιάστηκε το αρχείο του, το οποίο τεκμηριώνεται και ψηφιοποιείται αυτό το διάστημα και προβλήθηκε σπάνιο οπτικοακουστικό υλικό από τις πρόβες και τις παραστάσεις του.

Οι σύνεδροι

Μεταξύ των σημαντικών προσωπικοτήτων που συμμετείχαν στο συνέδριο, παρουσίασαν ανακοινώσεις καταξιωμένοι πανεπιστημιακοί, όπως ο Δημήτρης Πλάντζος, η Λίλη Πεζανού, ο Δημήτρης Παπανικολάου και η Δηώ Καγγελάρη, αλλά και ερευνητές και ερευνήτριες της νεότερης γενεάς.

Επίσης τις προσωπικές τους καταθέσεις έκαναν η Αμαλία Μουτούση, η Ρένη Πιττακή, η Όλια Λαζαρίδου, η Αγγελική Στελλάτου, ο Ευριπίδης Λασκαρίδης, η Άντζελα Μπρούσκου, ο ποιητής Νίκος Παναγιωτόπουλος, η Βίκυ Μαραγκοπούλου και η Ρούλα Πατεράκη. Στο συνέδριο φιλοξενήθηκαν και δημιουργοί από τον χώρο του κινηματογράφου, όπως η Εύα Στεφανή, η Νεφέλη Σαρρή και ο Νίκος Νικολόπουλος που αποκάλυψαν μέσω του κινηματογραφικού φακού αθέατες πτυχές της δημιουργίας και της προσωπικότητας του Δημήτρη Παπαϊωάννου.

Μεταξύ των συμμετεχόντων ήταν και ο Γιώργος Ροδοσθένους καθηγητής Σκηνοθεσίας και αναπληρωτής σιευθυντής της Σχολής Παραστατικών Τεχνών και Πολιτιστικών Βιομηχανιών του Πανεπιστημίου του Ληντς, ο οποίος έκανε την ανακοίνωση με τίτλο «Μέσα (2011): η φούγκα της καθημερινότητας του Παπαϊωάννου ως μουσικοποιημένη σκηνοθετημένη πραγματικότητα».

Τις εργασίες του συνεδρίου χαιρέτισαν ο αντιπεριφερειάρχης Πολιτισμού Αττικής Χάρης Ρώμας, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών Γιάννης Βακαρέλης, η διευθύντρια του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας Κατερίνα Κουραβέλου, η διευθύντρια του Ιδρύματος Μιχελή Μαρίνα Τσούλου, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Μουσικού Θεάτρου «Ολύμπια-Μαρία Κάλλας» Olivier Descotes και ο διευθυντής του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής, Αλέξανδρος Χαρκιολάκης. Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη της Περιφέρειας Αττικής, του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) και του Ιδρύματος Παναγιώτη και Έφης Μιχελή, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Δήμου Αθηναίων.