Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η Ευαγόρια Δαπόλα επιμελείται την έκθεση με τον ασυνήθιστα μεγάλο τίτλο «Βρίσκουμε ο ένας τον άλλο νωρίτερα και κανένας δεν πρέπει να φύγει πρώτος: Αποαποικιοποίηση της φροντίδας & σχηματισμοί τρυφερότητας» που παρουσιάζεται αυτές τις μέρες στον χώρο τέχνης «koraï» στη Λευκωσία, όπου και τη συνάντησα για να με ξεναγήσει στον χώρο και να μιλήσουμε για το σκεπτικό πίσω από την ιδέα της έκθεσης. Με την Ευαγόρια συζητήσαμε αρκετά γύρω από τα έργα, τα οποία φιλοξενούνται στην έκθεση, που είναι των καλλιτέχνιδων Ραΐσσας Αγγελή, Γεωργίας Χρίστου και Μαριέττας Μαυροκορδάτου, αλλά και για τη φορτισμένη λέξη «Αποαποικιοποίηση» και πώς αυτή εννοείται στο πλαίσιο της έκθεσης, και η αλήθεια είναι πως με την κουβέντα μας με την Ευαγόρια αντιλήφθηκα την έννοια με έναν διαφορετικό τρόπο, τον οποίο πριν δεν είχα στο μυαλό μου. Η έκθεση την οποία επιμελείται η Ευαγόρια Δαπόλα κινείται στον άξονα της μνήμης, της τρυφερότητας και μιας ιδιαίτερης οικειοποίησης του παρελθόντος, με έναν αγαπητικό τρόπο, αλλά και με την επανατοποθέτηση και την επαναδιαπραγμάτευση, και ναι εν τέλει αποαποικιοποίηση εννοιών και εικόνων, τουλάχιστον, έτσι ερμήνευσα εγώ τα έργα, μετά τη συζήτησή μας…
–Ποιος είναι ο στόχος μιας λιτής έκθεσης όπως αυτή που παρουσιάζεται στον χώρο σας;
–Ζούμε στην εποχή του υπερμεταβολισμού της μνήμης, καθώς όλα πρέπει να γίνουν viral και στη συνέχεια να εξασθενήσουν γρήγορα, πιο γρήγορα και από τις τάσεις της μόδας. Όσο περισσότερο πολλαπλασιάζονται οι εκθέσεις, τόσο λιγότεροι θεατές μπορούν να θυμηθούν τι έχουν δει. Ο σκοπός αυτής της έκθεσης πάει αντίθετα σε αυτό το ρεύμα: η έκθεση μέσα από έργα που ανάμεσά τους ο θεατής έχει τον χρόνο να ανασάνει, μας καλεί να δεθούμε με το θέμα της, με τα ίδια τα έργα και να αναλογιστούμε τις προσωπικές, πολιτικές, κοινωνικές και άλλες δομές τρυφερότητας και φροντίδας. Η έκθεση μάς προτρέπει να αναλογιστούμε τους τρόπους με τους οποίους συλλογιζόμαστε την αγάπη, την τρυφερότητα, την απαλότητα και την ενσυναίσθηση, μέσα σε διαφορετικές δομές. Η λιτότητα της έκθεσης, δηλαδή η έλλειψη πολλών περιγραφών ή μεγάλου αριθμού έργων, απλώς εξυπηρετεί την καλύτερη κατανόηση της θεματικής ενότητας αλλά και των ξεχωριστών νοημάτων των έργων. Μέσα από πιο λίγα έργα, που στην πλειονότητά τους δημιουργήθηκαν για τους σκοπούς της έκθεσης, ο θεατής καλείται να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα, νοήματα και να δημιουργήσει σχέσεις.
–Ποιος είναι ο κοινός καλλιτεχνικός τόπος όπου συναντιούνται οι έννοιες με τις οποίες καταπιάνεται το έργο των τριών καλλιτεχνών της έκθεσης;
–Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν σγτην έκθεση επιλέχθηκαν γιατί η έννοια της φροντίδας και της τρυφερότητας υπήρχε έντονα μέσα στην καλλιτεχνική τους πρακτική, είτε ως θεματική ενασχόληση είτε ως εκούσια ή ακούσια καλλιτεχνική χειρονομία. Το κάθε έργο πραγματεύεται κάποια διαφορετική δομή της φροντίδας και της τρυφερότητας, αλλά όλα μαζί συναντιούνται θεματικά επαναπροσδιορίζουν την τρυφερότητα, τη φροντίδα και τη δέσμευση ως δώρα, καταπολεμώντας τον φόβο της λύπης, της σύνδεσης, της απώλειας και του ελέγχου. Μέσα από διαφορετικά καλλιτεχνικά μέσα, την εγκατάσταση, τη ζωγραφική, τη φωτογραφία και το βίντεο οι καλλιτέχνες φέρνουν στο προσκήνιο, τον ακρογωνιαίο λίθο της φροντίδας, τη μαρτυρία, το προνόμιο να σε βλέπει ο άλλος και να σου δίνεται η θέα της πραγματικής ουσίας κάποιου. Η ριζοσπαστική φροντίδα, ως μεθοδολογία σε αυτό το πλαίσιο, επικεντρώνεται στην οικοδόμηση κοινοτήτων διαμαρτυρίας, χρησιμοποιώντας την τρυφερότητα ως αλλαγή παραδείγματος, που απελευθερώνει τις έντονες συλλογικές μας επιθυμίες. Μια χειρονομία που μας οδηγεί σε μια συλλογική εναλλακτικότητα και μας χαϊδεύει, διαμορφώνοντάς μας απαλά.
«Η έκθεση προσπαθεί να αναδείξει τη σημαντικότητα της διατήρησης όσων μας κάνουν ανθρώπους, πρακτικές που κρατούν τις κοινότητές μας ζωντανές, μέσα από διαδικασίες πραγματικού μοιράσματος και ανταλλαγής, γνήσιας και αληθινής σύνδεσης μεταξύ των ανθρώπων» λέει η Ευαγόρια Δαπόλα.
–Μία ενδιαφέρουσα πτυχή της έκθεσης είναι η έννοια της «αποαποικιοποίησης» των λέξεων φροντίδα, αλλά και τρυφερότητα... Τελικά, ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να «οικειοποιείται» και εν τέλει να «αποαποικιοποιεί» τόσο ευρείες έννοιες;
–Η αποαποικιοποίηση των εννοιών, ιδεών και σκέψεων έχει να κάνει με μια διαδικασία –τερματισμού ενός ψευδούς οικουμενισμού υπό το πρόσχημα «δυτικοποιημένων» κανόνων, που αποδίδουν την αλήθεια μόνο στις δυτικές μορφές παραγωγής γνώσης, δημιουργίας, κ.λπ. Σύμφωνα με πολλούς αποαποικιακούς στοχαστές, η αποαποικιοποίηση είναι ουσιαστικά ένα ψυχολογικό εγχείρημα που περιελαμβάνει μια διαδικασία «ανάκτησης του εαυτού» και «μια προσπάθεια αναδιαμόρφωσης των επιζήμιων αποικιοκρατικών συζητήσεων για τον εαυτό» και κατ’ επέκταση τις διαδικασίες, σκέψεις, πρακτικές και έννοιές του. Ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να οικειοποιείται και να αποικιοποιεί όλες τις έννοιες, μέσα από μια μη δυαδική σκέψη, που δίνει στα πάντα μόνο μία και μοναδική ερμηνεία. Μέσα από την απορομαντικοποίηση της τρυφερότητας και την αποαποικιοποίηση τής φροντίδας μπορούμε να αντιληφθούμε αυτές τις πρακτικές και έννοιες, με πιο πολλούς τρόπους και να δούμε την ύπαρξή τους μέσα στα πάντα.
–Πώς μπορεί να συνδεθεί η τέχνη με τη φιλοσοφία και ταυτόχρονα να μπορεί να γίνει αντιληπτή σε ένα πιο ευρύ κοινό;
–Όπως η φιλοσοφία, έτσι και η τέχνη έχει μια βαθιά επικοινωνιακή λειτουργία. Μέσω αυτής οι άνθρωποι επικοινωνούν μεταξύ τους τα συναισθήματά τους, τις πιο οικείες και απείρως ποικίλες και οδυνηρές σκέψεις τους. Κοινό χαρακτηριστικό της τέχνης και της φιλοσοφίας είναι ο πλούτος που περιέχουν και οι δύο σε γνωστική, ηθική και κοινωνική ουσία. Έτσι, στο συγκεκριμένο πλαίσιο, προτείνοντας τη φροντίδα ως μεθοδολογία που χρησιμοποιείται μέσα στην εργασία, τις σχέσεις, τις οικολογίες, την κοινωνικοπολιτική και τη φιλοσοφία, η έκθεση προσπαθεί να αναδείξει τη σημαντικότητα της διατήρησης όσων μας κάνουν ανθρώπους, πρακτικές που κρατούν τις κοινότητές μας ζωντανές, μέσα από διαδικασίες πραγματικού μοιράσματος και ανταλλαγής, γνήσιας και αληθινής σύνδεσης μεταξύ των ανθρώπων.
–Στη σύγχρονη τέχνη υπάρχει κάποια γλώσσα που ξεχωρίζει... μία οικουμενική εικαστική έκφραση;
–Δεν νομίζω πως υπάρχει κάποια εικαστική γλώσσα που να ξεχωρίζει, αφου ο σκοπός της σύγχρονης τέχνης είναι να απεικονίζει και να σχολιάζει τον κόσμο, μέσα από διαφορετικές εικαστικές γλώσσες, δημιουργώντας εμπειρικές αντιλήψεις. Τέτοιες προσπάθειες έχουν τη δύναμη να εμπνεύσουν τους ανθρώπους να αναλάβουν δράση και να ωθήσουν τους θεατές να γίνουν καλύτερες εκδοχές του εαυτού τους. Όλες οι εικαστικές γλώσσες είναι εμποτισμένες με αφηγήσεις, η καθεμία ξεχωριστά, αλλά συλλογικά δημιουργούν έναν διάλογο γύρω από θέματα που μας απασχολούν στην καθημερινότητα, εκφράζοντας μια οικουμενική ανάγκη για αλλαγή, για επανεξέταση και για βελτίωση των κοινωνικοπολιτικών μας συνθηκών.
Πληροφορίες
Korai project space, Κοραή 6-8, Λευκωσία
Διάρκεια: μέχρι 22 Απριλίου (Δευτέρα & Τρίτη 4:00-6:00 μ.μ., Σάββατο 10:00 π.μ.- 12:00 μ.μ. και κατόπιν ραντεβού).
