Kathimerini.gr
Της Μάρως Βασιλειάδου
Ηταν 22 Φεβρουαρίου όταν ο Ουκρανός καλλιτέχνης Αλιόσα πραγματοποίησε μια αντιπολεμική παρέμβαση μπροστά από το Μνημείο της Μητέρας Πατρίδας στην πόλη του, το Κίεβο.
Στάθηκε γυμνός εμπρός στο τεράστιο άγαλμα που έχει ύψος 60 μέτρων και είναι κατασκευασμένο από ανοξείδωτο χάλυβα –ένα μεγαλειώδες μνημείο για τους στρατιώτες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου– κι έχοντας στα χέρια του δύο ροζ φόρμες από ακρυλικό, πλαστικό και υαλοβάμβακα διαμαρτυρήθηκε για τη βία και τον πόνο που φαινόταν ότι σύντομα θα απειλούσε την πατρίδα του.
«Δεν υπήρχε σχεδόν κανείς γύρω μου», λέει στην «Κ» ο καλλιτέχνης, όταν τον ρωτάμε ποιες ήταν οι αντιδράσεις των θεατών στην παρέμβασή του. «Ηταν μόνον ελάχιστοι τουρίστες, η ασφάλεια και μερικοί εθνικιστές, που προσπάθησαν να με εμποδίσουν με το πρόσχημα ότι προσβάλλω τη δημόσια αιδώ και προκαλώ τα ήθη. Με κάποιον τρόπο κατάφερα να τους πείσω για την ειρηνιστική μου διάθεση και τις καλλιτεχνικές μου προθέσεις», προσθέτει, «κι έτσι δεν με συνέλαβαν».
Η εισβολή
Δύο μέρες αργότερα έγινε η εισβολή του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία. Η πράξη του, κοινοποιημένη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ταξίδευε ήδη στο Διαδίκτυο, ενώ ο ίδιος δεν βρισκόταν στην πόλη. «Εφυγα για τη Μαδρίτη, όπου είχα κανονίσει το επόμενο επαγγελματικό μου ραντεβού λίγες μόνο ώρες πριν από την εισβολή», μας εξηγεί. «Αλλά οι φίλοι μου, άλλοι καλλιτέχνες, ένα μέρος της οικογένειάς μου, μένουν στο Κίεβο και στο Χάρκοβο και αυτή τη στιγμή υποφέρουν».
Ο Αλιόσα είναι γλύπτης και συνθέτει οργανικά την επιστήμη με τη φιλοσοφία με άξονα την τεχνολογικά τροποποιημένη ανθρώπινη νοημοσύνη. Τα έργα του, ακρυλικά γλυπτά τα οποία ο ίδιος αντιμετωπίζει ως ζωντανούς οργανισμούς, «εκτείνονται στον χώρο με τη διάθεση να τον καταλάβουν ειρηνικά και να τον μεταμορφώσουν σε ένα ονειρικό υβρίδιο», σχολιάζει η ιστορικός τέχνης Συραγώ Τσιάρα, αναπληρώτρια διευθύντρια του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του MOMus και διευθύντρια της Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης.
Το 2020, στο πλαίσιο της 7ης Μπιενάλε, οι πολύχρωμες κυτταρικές δομές του Αλιόσα, που μοιάζουν με συνάψεις νευρώνων ή με πλανητικούς αστερισμούς και «εποικίζουν» εκκλησίες, μουσεία και κέντρα τέχνης ανά την Ευρώπη, είχαν μεταμορφώσει το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης.
Ομως αυτή τη φορά δεν βρίσκουμε τον καλλιτέχνη μέσα στο εργαστήριό του, όπου ο βιοφουτουρισμός ή βιοϊσμός τον οποίο πρεσβεύει μπορεί να εξελιχθεί απρόσκοπτα σε μια ουτοπική γλυπτική του μέλλοντος. Η συγκεκριμένη καλλιτεχνική χειρονομία είναι μια ακτιβιστική δράση γεμάτη συνδηλώσεις.
Το «τερατόμορφο ον»
«Το Μνημείο της Μητέρας Πατρίδας συμβολίζει για εμένα τη μιλιταριστική και εθνικιστική ιδεολογία, την ανώτερη και διεφθαρμένη εξουσία του κράτους, τη μόνιμη ανάγκη για ανθρωποθυσίες, την καταπίεση της προπαγάνδας, την παραμέληση του θαύματος της ζωής, που στην πραγματικότητα αποτελεί την κινητήρια δύναμη κάθε εξέλιξης», μας λέει ο καλλιτέχνης. «Αυτό το τερατόμορφο ον που δεν μοιάζει διόλου με άνθρωπο, καλυμμένο με λαμπερό μέταλλο και οπλισμένο με σπαθί και ασπίδα, δεν μας καλεί σε ειρηνικά έργα, αλλά μας προετοιμάζει για θυσία. Η εικόνα του ήταν για εμένα ένα όραμα επερχόμενης καταστροφής ενάντια στην οποία αποφάσισα να εκθέσω σιωπηλά το σώμα μου, γυμνό και απροστάτευτο, όπως ο πλανήτης μας – η φύση, τα φυτά και ζώα.
»Μία μέρα πριν από την παρέμβαση, δημιούργησα στο Κίεβο δύο ροζ αντικείμενα βιοϊσμού, τα οποία συμβόλιζαν τα επερχόμενα θαύματα της συνθετικής βιολογίας και της βιοηθικής: ήταν τα θαύματα του ειρηνικού μέλλοντος ενάντια στις απειλές του βάρβαρου παρελθόντος. Με αυτά σταύρωσα τα χέρια μου ενάντια στον επερχόμενο πόλεμο».
