Του Απόστολου Κουρουπάκη
Ο Παντελής Μάκη, εκ μέρους του Βιβλιοτρόπιου και η ψυχή του οργανισμού, που εδρεύει στη Λεμεσό μιλάει στην «Κ» για τις δραστηριότητες που προγραμματίζονται για το 2024 με τον γενικό τίτλο «Άξια Λόγου»... Όπως λέει ο Παντελής το Βιβλιοτρόπιο για το 2024, μέσα από τον φετινό κύκλο εκδηλώσεων επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στον χρόνο, τη μνήμη και την επαναδιαπραγμάτευση του παρελθόντος μέσα από τη λογοτεχνία.
–Ξεκινάει μία ακόμη χρονιά εκδηλώσεων για το Βιβλιοτρόπιο με τον γενικό τίτλο «Άξια Λόγου»... ποια είναι αυτά τα άξια λόγου σήμερα στη λογοτεχνία;
–Η λογοτεχνία, όπως και κάθε μορφή τέχνης, εκφράζει ή καλύτερα προσπαθεί να ερμηνεύσει την εποχή της. Στις σπουδαίες της δε στιγμές επιχειρεί να την ξεπεράσει. Αυτό από μόνο του είναι άξιο λόγου. Το Βιβλιοτρόπιο για το 2024, μέσα από τον κύκλο εκδηλώσεων με τον τίτλο «Άξια Λόγου», επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στον χρόνο, τη μνήμη και την επαναδιαπραγμάτευση του παρελθόντος μέσα από τη λογοτεχνία. Για τη συζήτηση και τον διάλογο γύρω από αυτά τα θέματα που αποτελούν και την προβληματική του έργο του, έχει προσκαλέσει για πρώτη φορά στην Κύπρο τον βραβευμένο με το International Booker Award για το 2023, Βούλγαρο συγγραφέα Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ. Η εκδήλωση θα προγραμματιστεί στο άμεσο μέλλον ανάλογα με και το πρόγραμμα του κ. Γκοσποντίνοφ. Επιδιώκοντας, για άλλη μία φορά, να υπομνήσει τις εκλεκτικές συγγένειες της λογοτεχνίας με άλλες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, το Βιβλιοτρόπιο θα αφιερώσει μία εκδήλωση σε έναν ποιητή, στιχουργό και λογοτέχνη που θεωρεί Άξιο Λόγου, τον Μάνο Ελευθερίου, προσκαλώντας στις 9 Μαΐου νέους καλλιτέχνες και δημιουργούς που τιμούν το έργο του και επηρεάστηκαν απ’ αυτό να μιλήσουν για το έργο του αλλά και να ερμηνεύσουν τραγούδια του.
Ο κύκλος εκδηλώσεων «Άξια Λόγου» ξεκινά την ερχόμενη Τετάρτη 27 Μαρτίου με την εκδήλωση «Η GenZ ΠεζοΓράφει» που θα πραγματοποιηθεί στο Ξυδάδικο στις 19:30, με ποιους τρόπους διαχειρίζεται λογοτεχνικά τον χρόνο και τη μνήμη η Gen Z; Τι είναι αυτό που ωθεί σήμερα νέους λογοτέχνες / νέες λογοτέχνιδες να ξεκινήσουν έναν αγώνα με τις λέξεις για να παραγάγουν καινούργια λογοτεχνικά έργα; Από πού αντλούν την έμπνευσή τους; Ποια είναι η σχέση τους με τη γλώσσα; Ποιοι παράγοντες καθορίζουν το δικό τους λογοτεχνικό ύφος; Το ερωτήματα αυτά, ανάμεσα σε άλλα, θα αποτελέσουν τους κύριους άξονες της συζήτησης με τρεις νέους λογοτέχνες, τους Χάρη Καλαϊτζίδη, Μιχάλη Μαλανδράκη και Φοίβο Οικονομίδη.
Μετά τις δράσεις Τοπογραφίες Ι και ΙΙ που πραγματοποιήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, το Βιβλιοτρόπιο προγραμματίζει μια ανάλογη δράση, θέτοντας τη θάλασσα στο επίκεντρο, ώστε να δώσει για άλλη μια χρονιά την ευκαιρία σε ποιητές και ποιήτριες, μέσα από ένα δημιουργικό εργαστήρι, να αποτυπώσουν στα έργα που θα γράψουν, ειδικά για τη δράση αυτή, τις μνήμες και ευρύτερα τη σχέση τους με τη θάλασσα της Μεσογείου και πώς αυτή διαμορφώνει το αστικό πεδίο. Η απόδοση των έργων αυτών σε δημόσιο χώρο σε συνδυασμό με την εκδήλωση «Η λογοτεχνία στην πόλη» αποσκοπεί στην προαγωγή του αισθήματος της κοινότητας, μέσα από τη συμμετοχικότητα και την αλληλεπίδραση.
Τέλος, η χρονιά θα κλείσει με μια άλλη πολύ ενδιαφέρουσα Συνάντηση Συγγραφέων καθώς ο Κύπριος Αιμίλιος Σολωμού θα συναντηθεί και θα συνομιλήσει με τον Ελλαδίτη λογοτέχνη Χρήστο Οικονόμου, ανάμεσα σε άλλα, για τους τρόπους με τους οποίους η λογοτεχνία, μέσα από τη μικρή ή μεγάλη φόρμα, μπορεί να αποτυπώσει και να πραγματευτεί την προσωπική και τη συλλογική κρίση που χαρακτηρίζει την εποχή μας.
–Οι εκδηλώσεις του Βιβλιοτρόπιου λαμβάνουν χώρα στη Λεμεσό, ποιος θα έλεγες πως είναι ο αντίκτυπός τους στην πόλη;
–Με την πάροδο των χρόνων θέλω να πιστεύω ότι οι εκδηλώσεις που διοργανώνει το Βιβλιοτρόπιο έχουν αποκτήσει το κοινό τους, το οποίο αυξάνεται σταδιακά. Το πιο σημαντικό, ωστόσο, νομίζω πώς είναι ο διάλογος που έχει αναπτυχθεί τόσα ανάμεσα σε συγγραφείς, όσο και ανάμεσα σε συγγραφείς και το κοινό γύρω από θέματα που αφορούν στη γραφή και της λειτουργία της λογοτεχνίας στη σημερινή εποχή.
–Παντελή, ποιες θεωρείς ως τις προκλήσεις στη λογοτεχνία στις μέρες μας;
–Μια άμεση απάντηση θα μπορούσε να ήταν να βρει η λογοτεχνία τον τρόπο να λειτουργήσει σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από συσσωρευμένη πληροφορίας, έλλειψη χρόνου και τη σχεδόν πλήρη κατίσχυση της εικόνας. Από την άλλη όμως, σκέφτομαι ότι σε κάθε εποχή η λογοτεχνία αλλά και ευρύτερα οι τέχνες είχαν να αντιμετωπίσουν ανάλογες προκλήσεις. Αν τα κατάφεραν όχι μόνο να επιβιώσουν αλλά και να μας δώσουν αριστουργήματα είναι γιατί μπόρεσαν να ξεπεράσουν τις προκλήσεις της κάθε εποχής και να εκφράσουν ερωτήματα γύρω από τα ζητήματα της ύπαρξης, της ζωής, του θανάτου, αλλά και της ανθρώπινης φύσης. Και αυτό πιστεύω θα συνεχίσει να κάνει η λογοτεχνία.
–Πιστεύεις ότι υπάρχει λογοτεχνική συνταγή επιτυχίας;
–Δεν είμαι συγγραφέας για να μπορώ να πω εάν υπάρχει συνταγή στη διαδικασία της γραφής. Ως αναγνώστης, η αίσθησή μου είναι ότι τα περισσότερα βιβλία που προέκυψαν μέσα από μια λίγο πολύ τυποποιημένη συνταγή δεν είναι πετυχημένα, με όρους λογοτεχνικούς τουλάχιστον.
–Η εγχώρια λογοτεχνία σε ποια μονοπάτια κινείται; Συνομιλεί ή επηρεάζεται από δημιουργούς εκτός Κύπρου;
–Τα τελευταία χρόνια έχουν αλλάξει αρκετά πράγματα. Κατ’ αρχήν έχει αναπτυχθεί ένας πολύ ουσιαστικός διάλογος ανάμεσα σε Κύπριους και Ελλαδίτες λογοτέχνες και λογοτέχνιδες, κυρίως μέσα από συναντήσεις συγγραφέων που πραγματοποιούνται και εδώ και στην Ελλάδα. Ο διάλογος αυτός μαζί με άλλους παράγοντες (ευρεία θεματολογία, επιμονή στη γλωσσική αρτιότητα, αλλά και οι δημιουργικοί πειραματισμοί με το ύφος και τη φόρμα) είχαν ως αποτέλεσμα, η λογοτεχνία της Κύπρου να αποκτήσει νέους αναγνώστες στην Κύπρο αλλά και ορατότητα στην Ελλάδα. Οι Κύπριοι λογοτέχνες και οι Κύπριες λογοτέχνιδες δεν συνομιλούν πλέον μόνο με ομότεχνούς τους από το εξωτερικό, αλλά και με καλλιτέχνες που προέρχονται από άλλα πεδία καλλιτεχνικής έκφρασης. Και αυτό είναι εξίσου σημαντικό.
