Kathimerini.com.cy
Το Κοινοτικό Συμβούλιο και ο Αθλητικός Πνευματικός Όμιλος Άλωνας φιλοξενούν εικαστική έκθεση αφιερωμένη στα πενήντα χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Η έκθεση με τίτλο «Δεν Ξεχνώ. Το παιδί και το βουνό», σε επιμέλεια της ιστορικού τέχνης, Μαρίας Παφίτη. Ο τίτλος της έκθεσης παραπέμπει στις δύο ενότητες που τη συγκροτούν και που κατά την αντίληψη της επιμελήτριας δίνουν μορφή στο Δεν Ξεχνώ, το σύνθημα που εδώ και πέντε δεκαετίες συλλογικά επαναλαμβάνουμε, δίχως κατ’ ανάγκη να βιώνουμε ή να εννοούμε.
Το Προσφυγόσημο
Η πρώτη ενότητα είναι αφιερωμένη στο προσφυγικό τέλος, γνωστό ως Προσφυγόσημο, που θεσπίστηκε με κυβερνητική απόφαση στις 12 Σεπτεμβρίου 1974 και είχε διττό σκοπό, από τη μια την ενίσχυση του Ταμείου Προσφύγων και από την άλλη, την ενημέρωση της διεθνούς κοινότητας για το Κυπριακό πρόβλημα.
Ο σκοπός επιτελείται διότι το τέλος αυτό πωλείται και τα έσοδα που αποφέρει συμβάλλουν στην οικονομική ανακούφιση των συμπολιτών μας που έχασαν τις περιουσίες τους. Επίσης, καθώς επικολλάται απαραιτήτως σε οτιδήποτε ταχυδρομείται από τα Κυπριακά Ταχυδρομεία, μεταφέρει σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης το μήνυμα του εκτοπισμού μεγάλης μερίδας Κυπρίων ένεκα της τουρκικής εισβολής. Ο επισκέπτης στην έκθεση θα μάθει για τη δημιουργία και εξέλιξη του Προσφυγοσήμου και εν τέλει, θα διαπιστώσει ότι το παιδί που κάθεται δίπλα στα συρματοπλέγματα και αδιαλείπτως δηλώνει παρών για πενήντα συναπτά έτη, έχει καταστεί ο πιο πιστός μάρτυρας των εκτοπισμένων συμπολιτών μας.
Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει μερικά έργα που συμπεριλήφθηκαν στην περσινή έκθεση, αφιερωμένη στο Προσφυγόσημο, που φιλοξένησε η Βουλή των Αντιπροσώπων, και είναι επιπλέον εμπλουτισμένη με έργα που εμφανίζονται για πρώτη φορά, παραδείγματος χάριν, έναν πίνακα του Ανδρέα Ασπρόφτα εμπνευσμένο από το δεύτερο Προσφυγόσημο, καθώς και το χαρακτικό του Λευτέρη Οικονόμου που προτάθηκε το 1976 για να γίνει το ίδιο Προσφυγόσημο.
Η οροσειρά Πενταδάκτυλου
Πρωταγωνιστικό ρόλο στη δεύτερη ενότητα, ως σύμβολο της κατεχόμενης γης μας, έχει ο Πενταδάκτυλος. Η διαφορά του από τα υπόλοιπα τουρκοκρατούμενα μέρη μας είναι ότι ενώ αυτά τα ξέρουμε, τα μελετούμε λίγο ή πολύ, τα θυμόμαστε, τα συζητούμε, δεν τα βλέπουμε. Η οροσειρά του Πενταδακτύλου είναι η μόνη που στέκεται ολόρθη και γιγάντια μπροστά μας, κι όσο και αν το βλέμμα μας στρέφεται αλλού, είναι αδύνατο να παρακάμψουμε την εικόνα της. Θα έρθει η στιγμή που θα την βρούμε μπροστά μας, και είτε θέλουμε είτε όχι, θα την αντικρύσουμε. Αποτελεί μια χειροπιαστή υπενθύμιση της εισβολής και των συνεπειών της. Το εμβληματικό αυτό βουνό ήταν πάντοτε η προσωποποίηση του Κυπριακού προβλήματος, της μεγάλης αυτής εθνικής μας εκκρεμότητας, και ενέπνευσε καλλιτέχνες που δημιούργησαν έργα ειδικά για αυτό.
Στην έκθεση παρουσιάζονται για πρώτη φορά όλα τα σχέδια που έκανε ο Ανδρέας Λαδόμματος για την εικονογράφηση της ποιητικής συλλογής του Κώστα Μόντη, «Γράμματα στη μητέρα», στα οποία πρωταγωνιστεί η οροσειρά του Πενταδακτύλου.
Επίσης, ειδικά για τη φετινή επέτειο, η Λία Λαπίθη, η οποία διαχρονικά αναδεικνύει υφέρποντα, αλλά επίκαιρα θέματα που επηρεάζουν την κοινωνία, δημιούργησε ένα μνημειώδες έργο, σε πέντε τελάρα συνολικού μήκους 7,5 μ., που απεικονίζει την οροσειρά του Πενταδακτύλου. Σε μαύρο υπόβαθρο, για να θυμίζει τους μαυροπίνακες που χρησιμοποιούνταν στη δημοτική εκπαίδευση, ζωγράφισε την οροσειρά συνοδεύοντάς την με τα ονόματα και υψόμετρα των κορφών της. Πάνω από το σημείο των πέντε κορυφών (παλάμης), η καλλιτέχνης παρέθεσε τον στίχο του Μόντη «Ανασήκωσε την πλάτη, Πενταδάκτυλε» και σχολίασε περαιτέρω ότι Δεν ήμασταν/ είσαστε πρόσφυγες αλλά εκτοπισμένοι. Δεδομένου ότι η έμπνευση για αυτόν τον πίνακα υπήρξαν τα εξώφυλλα των τετραδίων που χρησιμοποιούνται στα δημόσια δημοτικά σχολεία και φέρουν φωτογραφίες των κατεχομένων μας, η Λία Λαπίθη συνδέει τη δουλειά της με τον καταλυτικό ρόλο που έχει να επιτελέσει η εκπαίδευση της σύγχρονης γενιάς των Κυπρίων ώστε να γνωρίσουν ολόκληρη την Κύπρο –και όχι μόνο το κομμάτι της που έζησαν–, να την αγαπήσουν, να κρατήσουν ζωντανό το σύνθημα ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ και να μεριμνήσουν σοφά για το μέλλον ολόκληρου του νησιού.
Τέλος, η έκθεση περιλαμβάνει ολόκληρη τη σειρά ξυλογραφιών των Σκληρών Χρόνων του Τηλέμαχου Κάνθου, που ο ίδιος δώρισε στη γενέτειρά του, Άλωνα. Παρουσιάζονται επίσης πίνακες της Έλενας Σαρρή Βαρνάβα για την περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου καθώς και δύο διακεκριμένα μαθητικά έργα.
Το πρώτο, της Σελίν Γιασεμίδη, τελειόφοιτης μαθήτριας της Αγγλικής Σχολής, είναι μέρος ενός μεγαλύτερου πρότζεκτ που είχε ως αφετηρία την περσινή έκθεση του Προσφυγοσήμου που φιλοξένησε η Βουλή. Το δεύτερο είναι η φωτογραφία της μαθήτριας της Ε’ τάξης του Α΄ Δημοτικού Σχολείου Έγκωμης, Βιλελμίνης Κορέλη, που απέσπασε το πρώτο βραβείο στον Παγκύπριο Διαγωνισμό Φωτογραφίας με θέμα 1974-2024: 50 χρόνια μετά, με τον φακό των παιδιών. Η έκθεση ολοκληρώνεται με αρχειακά έγγραφα και έργα φιλοτελικού ενδιαφέροντος που αφηγούνται τη δημιουργία και εξέλιξη του Προσφυγήμου.
