Του Απόστολου Κουρουπάκη
Παρουσιάζεται στη Λεβέντειο Πινακοθήκη η προσωρινή έκθεση «Μύθων Αποκάλυψη: Αριάδνη – Ανδρομέδα», η οποία θα ανοίξει για το κοινό την Πέμπτη 6 Απριλίου και θα παραμείνει ανοικτή μέχρι τις 3 Σεπτεμβρίου 2023. Όπως αναφέρει στο πρόσφατο βιβλίο της «Pandora’s Jar» η Αγγλίδα συγγραφέας Natalie Haynes: «Μπορεί οι μύθοι να είναι η εστία του θαυμαστού, αλλά είναι και καθρέφτες μας. Ποια εκδοχή επιλέγουμε να πούμε; Ποιους χαρακτήρες φέρνουμε στο προσκήνιο; Ποιους αφήνουμε να ξεθωριάσουν στις σκιές; Όλα αυτά αντικατοπτρίζουν τόσο τον άνθρωπο που διηγείται, όσο και τον άνθρωπο που διαβάζει» και αυτά τα λόγια θα μπορούσαν να ήταν και η αφετηρία που οδήγησε τις τρεις επιμελήτριες της έκθεσης, τη διευθύντρια της Λεβεντείου Πινακοθήκης, Λουκία Λοΐζου Χατζηγαβριήλ, την επιμελήτρια της Συλλογής του Παρισιού της Λεβεντείου Πινακοθήκης, Μυρτώ Χατζάκη και την επιμελήτρια της Λεβεντείου Πινακοθήκης, Κατερίνα Στεφανίδου, να παρουσιάσουν, ίσως και σε παγκόσμια πρώτη, την έκθεση Μύθων Αποκάλυψη: Αριάδνη – Ανδρομέδα. Στην πραγματικότητα, όμως, η έκθεση αυτή ξεκίνησε από μία συλλογή και μία ιδέα. Ο συλλέκτης δρ Ανδρέας Πίττας έχει στις συλλογές του έργα που συνδέονται με τον μύθο της Αριάδνης και της Ανδρομέδας. Έργα εξαιρετικά που σηματοδοτούν εποχές-σταθμούς στην ευρωπαϊκή Ιστορία της Τέχνης, αλλά και έργα που συνδέονται θεματολογικά με δύο γυναίκες των οποίων οι μύθοι, και οι ιστορίες, αποτέλεσαν μια αποκάλυψη για τις επιμελήτριες της έκθεσης. Μεταξύ άλλων γιατί και οι δύο ηρωίδες, η Αριάδνη και η Ανδρομέδα, συνδέουν το όνομά τους και τον θρύλο τους με την Κύπρο. Την Αριάδνη την εγκαταλείπει στις ακτές της Κύπρου, στην Αμαθούντα, ο αγαπημένος της Θησέας και της Ανδρομέδας, ο ισχυρός πατέρας ήταν ο Κηφέας, ο ιδρυτής της Κερύνειας.
Τόσο η Αριάδνη όσο και η Ανδρομέδα αντιπροσωπεύουν θέματα που χρόνια τώρα συνυφαίνονται με τη μοίρα των γυναικών σ’ έναν ανδροκρατούμενο κόσμο: γάμος και τοκετός, ελευθερία και υποτέλεια, με τον οίκο τους να συνθλίβεται από τραγωδία και σπαραγμό. Κι όμως, στην έκθεση αυτή, ο ρόλος τους δεν περιορίζεται μόνο σ’ εκείνον της «δεσποσύνης σε κίνδυνο»: της θελκτικής γυναικείας μορφής που λειτουργεί ως αντικείμενο του πόθου. Αντίθετα, εξετάζοντας μαζί εικονογραφία και κείμενα, το χθες και το σήμερα, και ανιχνεύουμε μαζί βαθύτερες αλήθειες της ανθρώπινης φύσης, μέσα από νέες, τολμηρές αναγνώσεις.
Με επίκεντρο, λοιπόν, σημαντικά έργα από τη Συλλογή Πίττα, η έκθεση συνδυάζει μια σύγχρονη παρουσίαση, με τη βοήθεια διαδραστικών προβολών, φέρνοντας κοντά την αρχαιοελληνική μυθολογία μέσα από αιώνες δυτικής τέχνης. Αποκαλύπτει μεγάλες ιστορίες αγάπης, (αυτο-)θυσίας και προδοσίας, τις οδύνες της μητρότητας αλλά και τον αέναο κύκλο ζωής, θανάτου και αναγέννησης. Από τα κυπροαρχαϊκά πήλινα ομοιώματα της Κύπριας Αριάδνης/Αφροδίτης έως την τέχνη του 20ού αιώνα και από την Ανδρομέδα του Ευριπίδη έως τη σύγχρονη ποίηση, εικαστικές και γραπτές αναφορές αντιπαραβάλλονται με σύγχρονες φεμινιστικές επαναδιατυπώσεις. Παρακινούμαστε έτσι να περιπλανηθούμε στην εικονογραφία και στη λογοτεχνική παράδοση, σε αφηγήσεις αρχαίες, μετακλασικές αλλά και σύγχρονες. Στην αναγνώριση ότι «όταν οι γυναίκες καταλαμβάνουν χώρο, λιγοστεύει εκείνος που προορίζεται για τους άνδρες. Αυτό όμως σημαίνει ότι μαθαίνουμε ολόκληρη την ιστορία και όχι τη μισή».
Πολύτιμες συνεργασίες
Η έκθεση όμως είναι εξίσου σημαντική ως αποτέλεσμα της στενής συνεργασίας ανάμεσα σε ένα μουσείο και μιας ιδιωτική συλλογής, μεταξύ της Λεβεντείου Πινακοθήκης και του δρος Ανδρέα Πίττα, διακεκριμένου συλλέκτη και μέλους της Τιμητικής Επιτροπής της Πινακοθήκης. Ως εκ τούτου, προσφέρει στους επισκέπτες τη μοναδική ευκαιρία να εξερευνήσουν όχι μόνο ένα ενδιαφέρον και πρωτότυπο θέμα, αλλά και ένα σύνολο εξαιρετικών έργων τέχνης που σπάνια εκτίθενται δημόσια, ενώ παράλληλα, την πληρέστερη αφήγηση του μύθου συνδράμουν δάνεια αρχαίων αντικείμενων από το Κυπριακό Μουσείο και το Μουσείο Ιεράς Μονής Κύκκου.
Πληροφορίες
«Μύθων Αποκάλυψη: Αριάδνη – Ανδρομέδα», Λεβέντειος Πινακοθήκη, Αναστασίου Γ. Λεβέντη 5, Λευκωσία. Από τις 6 Απριλίου μέχρι τις 3 Σεπτεμβρίου 2023.
«Ανδρομέδα» (αμφίπλευρο έργο), πρώτο μισό 20ού αιώνα, Alexander Rothaug (1870-1946). Τέμπερα σε χαρτόνι, 26 x 15,5 εκ. Συλλογή Πίττα.
Θησέας και Μινώταυρος», Antoine-Louis Barye (1795-1875). Σχέδιο π. 1857, εκμαγείο 1877-1893. Χαλκός με πρασινοκαφέ οξείδωση (πατίνα), 45 x 30 x 16,5 εκ. Συλλογή Πίττα.
