Του Απόστολου Κουρουπάκη
Τέσσερις από τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην ομαδική έκθεση σύγχρονης τέχνης «Inland» στην Isnotgallery, σε επιμέλεια Άντρου Ευσταθίου, οι Ελίνα Θεοδότου, Μάριος Θεοφιλίδης, Αντώνης Τζιαρρίδης και Σπύρος Αγαθού μιλούν στην «Κ» για την τέχνη τους, τη συμμετοχή τους στην έκθεση. Η έκθεση «Inland» παρουσιάζει μια σύνθεση εικαστικών, εκ των οποίων οι περισσότεροι είχαν παρουσιάσει μέρος της δουλειάς τους στην έκθεση «ISLAND» στο ξενοδοχείο Αλμύρα στην Πάφο. Μαζί με κάποιες νέες προσθήκες, η έκθεση «INLAND» θα παρουσιάσει εγκαταστάσεις, σύγχρονα ζωγραφικά έργα, φωτογραφία, κεραμικά έργα και γλυπτά από ένα σύνολο 16 σύγχρονων καλλιτεχνών.
ΕΛΙΝΑ ΘΕΟΔΟΤΟΥ – ΜΑΡΙΟΣ ΘΕΟΦΙΛΙΔΗΣ
«Το ενδιαφέρον για εμάς ήταν η παρατήρηση του πώς τα έργα μας εντάσσονται στον κάθε χώρο ξεχωριστά, πώς «συνομιλούν» με τα άλλα έργα και πώς οι θεατές επικοινωνούν με τα έργα» λένε οι Ελίνα Θεοδότου και Μάριος Θεοφιλίδης.
–Τι ορισμό θα δίνατε στην έννοια καθαρότητα στην τέχνη;
–Η καθαρότητα μπορεί να συνδεθεί με έννοιες όπως η διαύγεια, η ευκρίνεια και η σαφήνεια. Στο παρελθόν η καθαρότητα στην τέχνη συνδεόταν με τις καθορισμένες τέλειες μορφές, τον νατουραλισμό και τέλεια εκτέλεση. Η ακρίβεια στον σχεδιασμό, η καθαρότητα και σαφήνεια της σύνθεσης, των περιγραμμάτων, η συμμετρία, η καθαρότητα στον όγκο και στη φόρμα, ήταν στοιχεία τα οποία καθόριζαν την σημαντικότητα των έργων. Στη σύγχρονη τέχνη η καθαρότητα, κατά την άποψή μας, συνδέεται με την καθαρότητα της έκφρασης και της ιδέας, του σκεπτικού ενός έργου. Η καθαρότητα του θεωρητικού υπόβαθρου σε άμεση σχέση με την καθαρότητα της αποτύπωσής του, θα οδηγήσουν στην άμεση κατανόηση του έργου από τον θεατή. Συνεπώς η καθαρότητα της τέχνης, δηλαδή η αρμονική συνύπαρξη εκτέλεσης και σκεπτικού του έργου, συνδέεται άμεσα με την ευκολία που ένα έργο συνομιλεί με τον θεατή, ανεξαρτήτως των ειδικών χαρακτηριστικών του κάθε θεατή. Ουσιαστικά υπάρχει η αποδόμηση της κλασικής μορφής, η καθαρότητα της τέχνης μεταφράζεται ως άμεσα συνυφασμένη με τη γενική απήχηση και αποδοχή που έχει ένα έργο, ανεξαρτήτως του τόπου και του χρόνου που θα εκτεθεί. Η αποδόμηση και η μεταβολή της «τέλειας» μορφής είναι και η βάση του σκεπτικού των έργων μας.
Μέσα από μια σειρά πειραματισμών, συνδυάσαμε και μεταμορφώσαμε τις μορφές του σαπουνιού και της οικιακής σκόνης όπως τις συναντούμε στην καθημερινότητά μας. Τα έργα εξετάζουν την έννοια της καθαριότητας από κοινωνιολογικής άποψης, ως μορφή αρετής, ανταγωνισμού ως προς το ποιος είναι ο καθαρότερος, ποιου η «εικόνα» είναι η καθαρότερη σε σχέση με την «εσωτερική» καθαριότητα, η καθαριότητα ως προσωπείο. Η σκόνη, που αποτελείται από νεκρά κύτταρα του ανθρώπινου σώματος, μπορεί να θεωρηθεί ως συνεχής αποδόμηση της μορφής του σώματος. Σε μια προσπάθεια να ακολουθηθούν οι κοινωνικοί κανόνες μέσω του τελετουργικών πρακτικών καθαρισμού, το ανθρώπινο σώμα χρησιμεύει ως χώρος προβολής αυτών των πρακτικών, αντικατοπτρίζοντας ταυτόχρονα τις δημόσιες και ιδιωτικές ανησυχίες της αποδοχής. Μέσω της διαδικασίας του καθαρισμού, το δέρμα αποσυντίθεται και η μορφή του ανθρώπινου σώματος μεταβάλλεται και συνεχώς επαναπροσδιορίζεται, με την ταυτότητα του σώματος να αφαιρείται. Η ταυτότητα του σώματος διαλύεται μέσω της κατάχρησης εξουσίας, με την κοινωνία να αντιμετωπίζει σε παγκόσμιο επίπεδο τέτοιες ενέργειες, δημιουργώντας ζητήματα τιμωρίας, αποδοχής, πρόκλησης.
–Πόσες αναγνώσεις μπορεί να έχει ένα έργο τέχνης;
–Η αρχική ανάγνωση ενός έργου είναι αυτή που αποδίδεται από τον δημιουργό του και η οποία αναλύεται μέσα από το σκεπτικό του έργου. Στη συνέχεια, ο θεατής μπορεί να αποδώσει στο έργο τη δική του ανάγνωση, η οποία να είναι συνυφασμένη με τις δικές του εμπειρίες και τα δικά του ερεθίσματα. Αυτός θα πρέπει να είναι και ο στόχος του κάθε καλλιτέχνη. Ο θεατής να μπορεί να αρχικά να κατανοεί το σκεπτικό του έργου μέσα από την οπτική παρατήρησή του, να είναι δηλαδή ένα σκεπτικό ευδιάκριτο στο γενικότερο του πλαίσιο. Στη συνέχεια, μέσα και από τη μελέτη του σκεπτικού του έργου, να δημιουργούνται τα ερεθίσματα ούτως ώστε να δημιουργήσει κοινούς κώδικες με το έργο και να μπορέσει να το αναλύσει μέσα από τα δικά του βιώματα.
«Τα έργα εξετάζουν την έννοια της καθαριότητας από κοινωνιολογικής άποψης, ως μορφή αρετής, ανταγωνισμού
ως προς το ποιος είναι ο καθαρότερος».
–Θα ήθελα ένα σχόλιο σχετικά με τη δράση οικολόγων ακτιβιστών με το πέταγμα τροφίμων αυτή την περίοδο σε διάφορα μουσεία του κόσμου...
–Η δυσαρέσκεια που οδηγεί στην ανάγκη μιας μερίδας ανθρώπων να εκφραστούν ενάντια στη δυσχέρεια που αντιμετωπίζει μεγάλη μερίδα των συνανθρώπων μας, είναι κατανοητή. Από την άλλη, ίσως να πρέπει να εξεταστεί από τις ομάδες ακτιβιστών το ενδεχόμενο εναλλακτικού τρόπου διαμαρτυρίας, που να μην εμπεριέχει τον κίνδυνο καταστροφής έργων τέχνης, τα οποία εκτός από την οικονομική αξία, στην οποία οι ακτιβιστές εστιάζουν, έχουν και ανεκτίμητη ιστορική αξία, καθώς λειτουργούν ως γνώμονας για τους μελλοντικούς καλλιτέχνες και την εξέλιξη της τέχνης γενικότερα. Αντιλαμβανόμαστε ότι στον σύγχρονο κόσμο για να γίνει κάτι αντιληπτό πρέπει να εμπεριέχει το στοιχείο της διαφορετικότητας. Την ίδια στιγμή, δεν χρειάζεται να υπάρχει το στοιχείο της καταστροφής για να εστιαστεί η προσοχή του κοινού.
–Από το Island στο Inland, ποιο το μάθημα από αυτό το ταξίδι;
Μέσα από αυτές τις δύο εκθέσεις, είχαμε τη δυνατότητα να εκθέσουμε τα έργα σε δύο διαφορετικές συνθήκες. Στη μεν Island, στο ξενοδοχείο Almyra, στη δε inland στην isnotgallery. Το ενδιαφέρον για εμάς ήταν η παρατήρηση του πώς τα έργα μας εντάσσονται στον κάθε χώρο ξεχωριστά, πώς «συνομιλούν» με τα άλλα έργα και πώς οι θεατές επικοινωνούν με τα έργα.
ΣΠΥΡΟΣ ΑΓΑΘΟΥ
Ο Σπύρος Αγαθού λέει πως οι εμπειρίες μας λειτουργούν σαν μνήμες. Και οι μνήμες μας είναι η ταυτότητά μας, τα «χαρτιά» που κουβαλάμε πάντα μαζί μας και μας συνοδεύουν.
–Είναι η τέχνη ένας τρόπος εξωτερίκευσης της ψυχής του καλλιτέχνη; Δεν υπάρχει ο φόβος το αποτέλεσμα να είναι απολύτως ερμητικό;
–Η καλλιτεχνική δημιουργία είναι τρόπος ζωής, δεν είναι απόφαση, δεν είναι μια διαδικασία που σε βάζει σε κίνδυνο. Είναι μια διαδικασία που πηγάζει από μέσα σου, από τις εμπειρίες σου, άρα εφόσον εκφράζεσαι με αυτόν τον τρόπο μοιράζεσαι με τον μελλοντικό θεατή τις σκέψεις σου που είναι καθαρά προσωπικές και επακριβώς κάνεις ένα είδος εξωτερίκευσης της ψυχής σου. Σίγουρα υπάρχει πάντα ο κίνδυνος το αποτέλεσμα να είναι απολύτως ερμητικό και εσωστρεφές προς τον καλλιτέχνη. Ίσως σήμερα περισσότερο από άλλη φορά ο καλλιτέχνης επιβάλλεται να εξωτερικεύσει μέσω της τέχνης, της οποιασδήποτε μορφής τέχνης, όλα αυτά που νιώθει για να λειτουργήσουν ως υπόβαθρο για διατήρηση της ταυτότητάς μας. Στη δική μου περίπτωση θα έλεγα ότι η τέχνη λειτουργεί σαν ορμητήριο, είναι στον χαρακτήρα μου και να εκφράζω και να λέω αυτά που νιώθω. Άρα, το βλέπω σαν καθήκον μου να συνεχίσω να κάνω αυτό που αγαπώ και να μοιράζομαι τις ιδέες μου.
–Αναλόγως των εμπειριών που μπορεί να έχει ο καλλιτέχνης, ωριμάζει και το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα; Αλλάζει ίσως και η ταυτότητά του;
– Οι εμπειρίες μας λειτουργούν σαν μνήμες. Και οι μνήμες μας είναι η ταυτότητά μας, τα «χαρτιά» που κουβαλάμε πάντα μαζί μας και μας συνοδεύουν. Θεωρώ ότι τα βιώματα του καθενός από εμάς έχουν άμεση σχέση με τη μνήμη του. Λαμβάνοντας υπόψη αυτό, τότε ο καλλιτέχνης μέσα από το ταξίδι του, την πορεία του αλλάζει άλλα δεν χάνει την ταυτότητά του. Επίσης, πιστεύω ότι η κουλτούρα ενός τόπου παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του πνεύματος γενικότερα. Ο χώρος, είτε αυτός ονομάζεται πόλη είτε ονομάζεται χώρα, αποτελείται από ένα σύνολο ανθρώπων, άρα από συναισθήματα και από μνήμες. Ο χώρος και οι άνθρωποι που τον συνθέτουν, παίζουν καθοριστικό ρόλο ακόμα και στην επόμενή μας κίνηση! Μας καθορίζει και σε κάποιες περιπτώσεις μας βοηθά ν’ αναπτυχθούμε αλλά και να «καταστραφούμε». Ο καλλιτέχνης, με την ευρύτερη έννοια της λέξης, άμεσα επηρεαζόμενος από αυτόν το χώρο όπου ζει και εργάζεται, συλλέγει και αποδίδει το έργο του. Ο καθένας από εμάς ως μονάδα σ’ ένα σύνολο προσφέρει κάτι και αυτό το κάτι συνθέτει ένα μεγαλύτερο σύνολο το οποίο διαμορφώνει συνθήκες και τρόπο σκέψης.
–Θα ήθελα ένα σχόλιο σχετικά με τη δράση οικολόγων ακτιβιστών με το πέταγμα τροφίμων αυτή την περίοδο σε διάφορα μουσεία του κόσμου...
–Είναι μάλλον μόδα; Γιατί όση σούπα ή όσο πουρέ πατάτας κι αν πετάξεις σε ένα έργο, το οποιοδήποτε έργο ή οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο αξίας ή μη, δεν θα σώσεις τον πλανήτη.
Η συμμετοχή σε ομαδικές εκθέσεις προσφέρει πάντα μια πρόκληση, όχι όμως με ανταγωνισμό.
–Από το Island στο Inland, ποιο το μάθημα από αυτό το ταξίδι σε μια ομαδική έκθεση;
–Η συμμετοχή σε ομαδικές εκθέσεις προσφέρει πάντα μια πρόκληση, όχι όμως με ανταγωνισμό. Συνθέτει συναντήσεις αλλά ακόμα και συζητήσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι «επινοήσεις» και οπτικές λύσεις των καλλιτεχνών μπορούν να παράγουν ένα εναλλακτικό ερμηνευτικό πλαίσιο για τον πολιτισμό αλλά και για το παρελθόν. Ίσως πιο σημαντικό ακόμη είναι ότι τα έργα, ατομικά και συλλογικά, θέτουν το ερώτημα πώς η τέχνη θα μπορούσε να μας προσφέρει μια νέα σύνδεση με το παρόν σε ένα πλαίσιο κοινωνικού ορθολογισμού, ειδικότερα σε σχέση με έννοιες ρευστές, όπως η ιστορικότητα, η ταυτότητα, η μνήμη και άλλα. Το ταξίδι του Island στο Inland, με την ευγενή πρόσκληση της Is not gallery και του Άντρου Ευσταθίου, τον οποίο και ευχαριστώ ιδιαίτερα, ακριβώς «παντρεύει» και ερευνά την πιο πάνω σύνδεση.
ΑΝΤΩΝΗΣ ΤΖΙΑΡΡΙΔΗΣ
Ο Αντώνης Τζιαρρίδης δουλεύει πολύ συχνά με παλιά αντικείμενα, τα οποία επαναχρησιμοποιεί, δίνοντας τους μία διαφορετική ερμηνεία.
–Πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η έννοια της μνήμης στη δουλειά σου;
–Δουλεύω πολύ συχνά με παλιά αντικείμενα τα οποία επαναχρησιμοποιώ, δίνοντας τους μία διαφορετική ερμηνεία. Αναπόφευκτα η μνήμη είναι μέρος της δουλειάς μου, διότι αυτά τα αντικείμενα είναι αναμνήσεις είναι μέρος του παρελθόντος που είναι εικόνες στο μυαλό μου. Αυτή υποδηλώνει και μια ταυτότητα, τόσο του αντικείμενου όσο και του έργου και θεωρώ ότι η μνήμη και η ταυτότητα είναι έννοιες συνυφασμένες, αφού τα βιώματα του κάθε ανθρώπου έχουν άμεση σχέση με τη μνήμη του.
–Είναι η ενασχόληση με την τέχνη μια καταβύθιση στα ενδότερα του ανθρώπου, που εν τέλει γίνεται έργο προς κοινή θέα;
–Είναι ίσως μια χρονική καταβύθιση στην ψυχή του δημιουργού που μέσα από τα βιώματά του και τις δυνατότητές του γίνεται ένα έργο τέχνης, το οποίο μετά ο θεατής μπορεί να το δει και να το εισπράξει μέσα από το δικό του κόσμο τη συγκεκριμένη στιγμή. Άρα θεωρώ ότι ένα έργο τέχνης δεν είναι και δεν εκλαμβάνεται πότε με τον ίδιο τρόπο ούτε από τον δημιουργό, ούτε και από τον θεατή. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί μέσα από αυτό τον διάλογο έργου – καλλιτέχνη – θεατή γεννιούνται νέες έννοιες και ενδιαφέρον προοπτικές όσο αφορά στην προσέγγιση του έργου.
Ένα έργο τέχνης δεν είναι και δεν εκλαμβάνεται πότε με τον ίδιο τρόπο ούτε από τον δημιουργό, ούτε και από τον θεατή
–Θα ήθελα ένα σχόλιο σχετικά με τη δράση οικολόγων ακτιβιστών με το πέταγμα τροφίμων αυτή την περίοδο σε διάφορα μουσεία του κόσμου...
–Δεν καταλαβαίνω πως καταστρέφοντας ή ίσως φθείροντας τον πολιτισμό θα βοηθήσει στην προσπάθεια διάσωσης του περιβάλλοντος. Η χρηματική αξία του έργου τέχνης είναι αποτέλεσμα ιστορίας και ευτυχώς δεν έχει καμία σχέση με την πείνα και τις κλιματικές αλλαγές.
–Από το Island στο Inland, ποιο το μάθημα από αυτό το ταξίδι;
–Πιστεύω ότι αν υπάρχει θέληση και καλή διοργάνωση υπάρχει πάντα ένα όμορφο αποτέλεσμα. Χάρη στον Άντρο Ευσταθίου και οι δύο εκθέσεις είχαν και έχουν μια άρτια επιμέλεια. Δεν θα το έλεγα μάθημα, γιατί το μάθημα επιβάλλει μια διαδικασία εκμάθησης… θα έλεγα επιβεβαίωση… ότι είμαστε πολύ τυχεροί που έχουμε τη θάλασσα κοντά μας.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
«Inland», Isnotgallery. Οδυσσέως 12, Παλιά Λευκωσία, έως 12 Νοεμβρίου.
Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Σπύρος Αγαθού, Άντρος Ευσταθίου, Ελίνα Θεοδότου, Μάριος Θεοφιλίδης, Ελένη Κινδύνη, Μαριέλλα Μπιλίτσα, Χαρούλα Νικολαΐδου, Θέκλα Παπαδοπούλου, Έλενα Παρούτη, Αθηνά Πελετιέ, Δέσποινα Πετρίδου, Βάνια Σεργίου – Σουρουλλά, Αντρέας Σκουφάρης, Κωνσταντίνος Στεφάνου, Πανίκος Τεμπριώτης και Αντώνης Τζιαρρίδης.
