Του Παύλου Νεοφύτου
Ενώ οι νεοϊδρυθέντες Επαρχιακοί Οργανισμοί Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ) έχουν καλύψει τους πρώτους μήνες λειτουργίας, με τα πρώτα τους βήματα να τα υποβαστάζει προσωρινά από οικονομικής άποψης η κρατική στήριξη, το Υπουργείο Εσωτερικών εντατικοποιεί αυτόν τον μήνα τις προσπάθειες να κλείσουν τρύπες στη νομοθεσία, οι οποίες υποσκάπτουν την οικονομική βιωσιμότητα των νέων οργανισμών και δεν τους επιτρέπουν να είναι οικονομικά ανεξάρτητοι. Κυρίως πρόκειται για χρηματικά ποσά, τα οποία, όπως εκτιμά το Υπουργείο, θα έπρεπε να πήγαιναν στα ταμεία των ΕΟΑ, αντί να καταλήγουν στους δήμους.
Το 60%
Το μεγαλύτερο ζήτημα που απασχολεί αυτή τη στιγμή το Υπουργείο είναι με ποιον τρόπο μία νομοθετική ρύθμιση θα καταργήσει την παραχώρηση από τους ΕΟΑ προς τους δήμους του 60% των εσόδων από τις άδειες ανάπτυξης (πολεοδομικές και άδειες οικοδομής). Αυτή η πρόνοια έχει ήδη δημιουργήσει πονοκέφαλο στο Υπουργείο, δεδομένου ότι θα προκαλέσει ένα μεγάλο έλλειμμα στα οικονομικά των ΕΟΑ, ύψους €12 εκατομμυρίων. Προς αυτή την κατεύθυνση λήφθηκε, ως προσωρινό μέτρο, η απόφαση για το 2025 την οικονομική τρύπα να την καλύψει η κυβέρνηση. Μετά από αίτημα του Υπουργείου, σε ταυτόχρονη κινητοποίηση για το θέμα βρίσκεται αυτή την περίοδο και η Ένωση Δήμων Κύπρου, τοποθετώντας το στην ατζέντα των πρώτων συνεδριάσεων της νέας της σύνθεσης.
Αριθμός αντί ποσοστού
Στόχος για το Υπουργείο είναι μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου να είναι έτοιμη μία δέσμη μέτρων, η οποία ακολούθως θα πάει στη Βουλή για νομοθετικές αλλαγές. Για το ζήτημα του 60% το Υπουργείο προσανατολίζεται στην αντικατάσταση της πρόνοιας με παροχή χορηγίας στους δήμους από την κυβέρνηση. Αυτό, όμως, το οποίο θα αναζητηθεί, μέσα από τον διάλογο του Υπουργείου με την Ένωση Δήμων, αλλά και με επαφές με τη Βουλή και τα κόμματα, είναι το ύψος της κρατικής χορηγίας, η οποία, όπως θα επιδιώξει ασυζητητί το Υπουργείο, θα πρέπει σε αντίθεση με τα σημερινά δεδομένα, να είναι αριθμός και όχι ποσοστό. «Ειδάλλως, δεν θα μπορέσουν ποτέ οι ΕΟΑ, τους οποίους πιέζουμε για αύξηση των ρυθμών στις εκδόσεις αδειών ανάπτυξης, να αυξήσουν τα έσοδά τους για περαιτέρω προσλήψεις προσωπικού, από τη στιγμή που με το 60% τα επιπλέον έσοδά τους θα καταλήγουν πάντα στα ταμεία των δήμων», σύμφωνα με αρμόδια πηγή του Υπουργείου. Η αλλαγή της πρόνοιας θα δώσει την ευκαιρία στους ΕΟΑ να εξοικονομούν κάποια ποσά, ώστε εντός των επόμενων μηνών να αρχίσουν ως αυτόνομοι οργανισμοί τις προσλήψεις μόνιμου προσωπικού και να έχουν την ευθύνη για πληρωμή τους. Υπενθυμίζεται ότι αυτή τη στιγμή, το προσωπικό που στελεχώνει τους ΕΟΑ είναι αποσπασμένο από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως και ο μισθός τους καλύπτεται από τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εσωτερικών.
Χωρίς χορηγία
«Όταν αφεθεί το ποσό του 60% στους ΕΟΑ, ώστε να τους ανήκουν αποκλειστικά τα έσοδα και τα έξοδα, δεν θα μπορούν να προβάλλουν αιτιολογίες απέναντι στο Υπουργείο, σε περίπτωση που παρουσιάζουν ελλειμματικούς προϋπολογισμούς και αυτό αρνείται να τους εγκρίνει», όπως τόνισε η ίδια πηγή. Παράλληλα, υπέδειξε ότι μία ειδοποιός διαφορά μεταξύ των δήμων και των ΕΟΑ, η οποία καθιστά αναγκαία την αλλαγή της πρόνοιας, είναι ότι οι δεύτεροι είναι αυτόνομοι και το κράτος δεν μπορεί να τους παρέχει χορηγία, ωστόσο μπορεί να παρέχει οικονομική στήριξη στους δήμους. «Πάντως, σε περίπτωση που κάποιος ΕΟΑ παρουσιάσει ελλειμματικό προϋπολογισμό, αυτός θα απορρίπτεται απευθείας», ξεκαθάρισε. Αυτοί είναι οι λόγοι που ωθούν το Υπουργείο Εσωτερικών να προωθήσει άμεσα αλλαγές, αφού είναι κάτι που θα επηρεάσει τη λειτουργία των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης στο άμεσο μέλλον. «Αν δεν λυθεί το πρόβλημα μέχρι το τέλος του έτους, τον Μάρτιο - Απρίλιο του 2025 οι ΕΟΑ θα πρέπει να κλείσουν, καθώς θα αδυνατούν να καλύπτουν μισθούς υπαλλήλων», τόνισε.
Ανησυχίες από τους δήμους
Την ίδια ώρα, η Ένωση Δήμων Κύπρου δεν διαφωνεί ότι οι ΕΟΑ πρέπει να είναι οικονομικά βιώσιμοι, ωστόσο μέλη της εκφράζουν ανησυχίες για το ύψος της χορηγίας, με το επιχείρημα ότι τα ποσά από τα έξοδά τους για την ανάπτυξη ήταν «οξυγόνο» για τα οικονομικά τους, και με πολλά ερωτήματα, όπως πότε θα εισπράττουν τη χορηγία από το κράτος, καθώς το ιδανικό σενάριο για αυτούς θα ήταν η άμεση είσπραξη. Εκείνο που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι με την επιπλέον κρατική χορηγία που σχεδιάζεται να λάβουν οι δήμοι, μετά από αλλαγή στην πρόνοια του 60%, τα €117 εκατομμύρια, που ήδη χορηγεί η κυβέρνηση στους δήμους, θα αυξηθούν.
Έσοδα από τα πράσινα σημεία
Ένα δεύτερο ζήτημα, το οποίο επίσης χαρακτηρίζεται από το Υπουργείο Εσωτερικών ως οικονομική τρύπα στη νομοθεσία των ΕΟΑ, αφορά τα έσοδα από τα πράσινα σημεία. Ενώ έχουν περάσει στην αρμοδιότητα των ΕΟΑ, τα έσοδα από τη διαχείρισή τους πηγαίνουν στους δήμους. Στην ουσία διαπιστώνεται αδυναμία στην υφιστάμενη νομοθεσία, η οποία δεν προβλέπει τη δυνατότητα για επιβολή φορολογίας από τους Επαρχιακούς Οργανισμούς για θέματα σκυβάλων. Ήδη, έχει συσταθεί ομάδα εργασίας σε συνεργασία με το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, ώστε να διασαφηνιστούν οι αρμοδιότητες και ο τρόπος χρηματοδότησης της δημιουργίας και της λειτουργίας απαραίτητων υποδομών.
